آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم

فهرست مندرج :
– عید
– 
اعما ل مسنون در عيد فطر 
– نماز عيد
– نيت نماز عيد
– حکم نماز عید  
– اما در مورد اشتراک زنان در نماز باید گفت
– قضای نماز عید 
– نگرفتن عید بعنون اینکه مسلمانان شهرما تاهنوز  عید نکرده اند  
– تعطیلات عید فطردر کشور های اسلامی 
-
 تبريك وتهنيت گفتن در عید
-
 برخی ازآداب اجتماعی روز عید 
– تجدید فاتحه در ایام عید  
– زیات قبور در ایام عید  
– عیدی یا عیدانه در روز عید
 عيد :

كلمه « عيد »  در اصل از  فعل عاد(عود)  يعود گرفته شده و به معنى بازگشت است ، بنآ  به روزه هايى كه مشكلات ، مشقت وپرابلم یک قوم وجماعتی  بر طرف ميشود وبه سرور و خوشحالی   ویا هم به یک پيروزى هاى دست مى يابند ، آنرا عيد مسمى نموده اند.

 عيد فطر  يكى از دو عيد  بزرگ اسلامى است( عید فطر وعید قربان )  كه مسلمان   روزه دار  در طول ماه رمضان با ارتبا طهاى  پى در پى   با پروردگار با عظمت  واستغفار  از گناهان  به تصفيه  روح وجـان خويش همت  گماشته  واز تمام  آلودگى ها ى ظاهرى وباطنى كه برخلاف  فطرت  انسان است خود را  پاك نموده  وبه فطرت واقعى خود بر مى گردند. 

طوريكه عید مائده در مسیحیت  برای شادی غذای آسمانی برپا شد . مائده آسمانى یا غذای  آسمانی بر بنى اسرائیل به اعجاز حضرت موسى(ع) نازل شد. حضرت عیسی(ع) نیز به تقاضای حواریون -که از آن‌حضرت تقاضا کردند تا خداوند برای آنان غذای آسمانی نازل کند- از پروردگار با عظمت خویش  درخواست مائده آسمانی نمود و خداوند نیز خواست اورا اجابت نمود و چنین واز آسمان برایش غذ ای آسمانی فرستاد .
بنا بعد از نزول مائده آسمانی واجابت حاجت ، حضرت مسيح (ع) روز  نزول  مائده را روز  بازگشت به پيروزى وپاكى وايما ن به الله   دانسته وآنرا  به روزعيد مسمى نموده  است.

روايت تاریخی مؤید آن  است كه نزول مائده  اسا سآ به روز هاى  يكشنبه  صورت ميگرفت  بدين اساس  روزه  يكشنبه از احترام  خاصى عيدى  بين مسيحىان  برخوردار ميباشد.

 كلمه عيد تنها يكبار در قرآن عظيم الشان  تذكريافته است :« اللهم ربنا انزل علينا ما ئدة من السما ء تكون لنا عيدٱ  لاولنا وآخرنا وآية منك ».
 
روز اول ماه شوال رابدين سبب عيد فطر مسمى نموده اند كه امر  امساك ، صوم از خوردن ونوشيدن  بر داشته شده وبه مسلمانان  هدايت داده شده كه روزه خود را  افطار كنندوبه خوردن ونوشيدن  رو آورند.

افطار  يعنى فطور  وفطور به معناى  خوردن ونوشيدن طوريكه در ماه مبارك رمضان  ، انسان افطار مينمايد  يعنى  اجازه  خوردن پس از امساك از خورن به او داده  مى شود.

مسلمانان  در اين روز در اثر يك ماه  مهمانى وضيافت پروردگار   به صفاى  باطن  دست  يافته ودر حقيقت  شخصيت  واقعى خويش را  باز يافته اند، بلى ، فطرت  پاك انسان  در طول  سال  در اثر غبار  هاى  جهل  ونادانى وغفلت  به انواع  گناهان  ومعصيت  ها مبتلا  شده  واز حقيقت  خود  دور  مى شود  ودر نتيجه  دچار  خود  فراموشى  وخدا فراموشى مى گردد ، اما با فرا رسيدن  ماه مبارك  رمضان  ،انسان  در پرتو فضاى  معنوى  آن ماه  وتلاش هاى خويش  به يك زندگى  نوين دست مى يابد  ،كه مى توان  آن را  « بازگشت  به خويشتن » نــا  ميـــــد.

مسلمانان در ايام  مبارك رمضان  با يك ماه روزه گرفتن  ، تراويح ، تلاوت  قـرآن ،اعتکاف ، صدقه ، خيرات  

وساير عبادات وخوبيهاي كه  به دستور  رب العزت  انجام داده  اند ،  اين روز را منحيث  روز خوشى  وعيد تجليل  مى نمايند.
سیرت نویسان مینویسند : زمانيكه پيامبر اسلام محمد صلی الله علیه وسلم  از  مكه  بــه مدنيه  منوره مجبور به هـــجرت شد ،  مــردم آن ديار  در هر سال  دو روز  را  بنام روز های جشن تجلیل مینمودند ،  پيامبر  اسلام  از مردم مدينه  در مورد  اين دو  جشن  پرسيد  كه چرا در اين روز ها  عيد ميگيرند ؟
مردم در جواب گفتند « ما قبل از مشرف شدن به اسلام  اين دو روز  را جشن  معين نموده بوديم ، كه در اين روزه به تفريح وخوشحالى مى پرداختيم »
 
پيامبر اسلام فــرمود : « خداوند  در مقابل  ايـــن دو روز  ، دو  روز  ديگـــرى را  كه نسبت  به همچو  جشن ها  فضيلت  وبر تـــرى   بيشترى  دارند  براى  مسلمانان  مقرر  نموده  كه يك روزه آن  عيد فطر وروز  ديگر  آن  عيد سعيد اضحى است ».

اعما ل مسنون در عيد فطر :

در حدیث امده است که :عبدالله بن عمر رضی الله عنه می‎فرماید که رسول الله صلی الله علیه وسلم به همراه اصحاب در هر دو عید تکبیر گویان با صدای بلند به سوی نماز می‎رفتند. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925)
الفاظ تکبیر 
الله اکبر الله اکبر ، لا اله الا الله ، والله اکبر الله اکبر ، و لله الحمد. (حدیث صحیح/ سنن بیهقی شماره 5925) 
الله اکبر الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر و لله الحمد. ( امام مالک و امام شافعی این لفظ را نیز جائز می‎دانند ) 
سایر اداب مسنونه در روز عید :
– توجه به آرستن وزیبایی ونظافت خود

- بسيار وقت  به عيد گاه  رفتن
– رعایت نظافت ، استعمال خوشبويى وعطر ، مسواک زدن و غسل کردن بعد از نماز فجر ، چنانچه در روز جمعه بر آن تأکید شده است. 
در حدیثی از عبدالله بن عباس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وسلم در یکی از روز های جمعه‎ها فرمودند: خداوند این روز را برای شما مسلمانان «عید» قرار داده است پس کسی که به نماز جمعه آمد، غسل نماید ، و اگر بوی خوش دارد استفاده کند و مسواک بزند. (حدیث صحیح/ سنن ابن ماجه شماره 1098) 
– بهترین لباس خود را بپوشد. ( حدیثی شماره ( 948 ) صحیح بخاری)

- صبح  وقت از خواب بر خاستن

- پرداختن  صدقه ء فطر قبل از رفتن  به عيد گاه.
 
- خوردن شيرينى قبل از رفتن به عيد گاه 
.
نماز عيد :
  نماز عید در دین مقدس اسلام از اهمیت خاصی برخوردار است وپیامبر صلی الله علیه وسلم بر ادای این  نماز واشتراک در ان تاکید بیشتر  نموده است .
از ام عطیه رضی الله عنها روایت است که گفت : رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما فرمودند که دختران بکر ( ازدواج نکرده ) و زنان قاعده را به مصلی ببریم تا در کار نیک و دعای مسلمانان شریک باشند و زنان قاعده از مصلی کناره می‎گرفتند. (صحیح بخاری شماره 324 )
پیامبر صلی الله علیه وسلم پای پیاده به مصلی می‎رفتند و بر می‎گشتند . (حدیث حسن/ سنن ابن ماجه شماره 1294 ) 
پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز عید از راهی به مصلی می‎رفتند و از راه دیگر باز می‎گشتند .
( صحیح بخاری شماره 986 )
طوریکه گفتیم برای مأمومین مستحب است که برای نماز عید زود به مصلی بروند اما برای امام سنت است دیرتر به مصلی برود. ( بخاری شماره 956)
پیامبرصلی الله علیه وسلم قبل از نماز عید سنتی نمی‎خواند ولی وقتی به منزلشان برمی‎گشتند دو رکعت می‎خواندند.(حدیث حسن/ ابن ماجه شماره1293)
ولی طبق دستور پیامبر صلی الله علیه وسلم وقتی داخل  مسجد شدیم می توانیم دو رکعت سنت تحیه مسجد بخوانیم. (صحیح مسلم شماره 714)
نيت نماز عيد :
« نيت كردم بخوانم دو ركعت نماز واجب عيد فطر ويا عيد اضحى را با جمله تكبيراتش خاص براى
الله،  اقتدا ء نمودم  به اين امام  حاضر  رو آوردم طرفه كعبه شريفه »  وتكبير تحريمه  « الله اكبر »  گفته  دستهاى خويش را  تا برابر شانه ها ویا هم  تا نرمى  هاى گوش خود  بلند  نـــمايد.
 انگاه  دست هاى 

خود را طوريكه  در ساير  نماز ها مى بندد بسته  نموده ، « سبحانك اللهم » ( ثنا )  را بخـواند.

سپس  امام  ومقتد يها  سه مـرتبه  تكبير  گفته  در هـر مرتبه دست هاى خود را  تا برابر  نرمى هاى  گوشهايش  بلند نموده  ، بعد  از هر تكبير  به اندازه  ءگفتن  سه مرتبه  « سبحان  الله »  توقف  نموده  بعد مرتبه ء ديگر  تكبير ديگر را بگويد . بعد از تكبير  سوم  دستهاى  خود را  دوباره بسته  نموده ، وتسميه گفته  سوره  فاتحه  وآياتى از قرآن  مجيد را تلاوت  نموده ، طبق  معمول ركوع وسجود  را اداء    نموده ،  براى  ركعت  دوم ايستاده  شود.

در ركعت  دوم  اولآ  سوره فاتحه  را بخواند ،  بعد از آن  آيتى از قرآن مجيد را  خوانده قبل از رفتن  به ركوع  سه  بار طورى  تكبير  گويد كه در هر  مرتبه دستهاى خود را تا نرمه هاى  گوش  مانند  تكبيرات ركعت اول  بلند  نمايد ودر تكبير چهارم حسب معمول بـه ركوع  رفته  وبعد از انجام  ركوع ،  سجود  وقاعـــده  به نماز ش اختتام  بخشيده به طرف راست وچپ سلام گرداند.
حکم نماز عید :
در مورد حکم نماز عید علماء نظریات مختلفی را ارائه داشته اند که مختصرآ در ذیل ببرخی از این نظریات می پردازیم :
اول :
 امام صاحب ابوحنیفه و برخی از علمای مالکی، نماز عیدین (فطر و قربان) را واجب عینی میدانند . یعنی بر تک تک مسلمانان بالغ خواندن این نماز واجب می باشد، و این رأی برگزیده ی شیخ الاسلام ابن تیمیه (رح) نیز میباشد .
دوم :
امام صاحب حنبل وبرخی از علمای شافعی نماز عیدین (فطر و قربان) را فرض کفایی دانسته ، این بدین معنی  است، که اگر گروهی از مسلمانان این نماز را بخوانند وجوب آن از مابقی مسلمانان ساقط خواهد شد.
سوم :
امام صاحب  مالک و امام شافعی و اکثر علمای مالکی و شافعی نماز عیدین را سنت موکده میدانند ، این بدین معنی که : اگر مسلمانی این نماز را بخواند اجر بزرگی را نصیب خود کرده و اگر آنرا نخواند گناهی مرتکب نشده است.
اما بر طبق رأی راجح اگر نگوییم که نماز عید فطر و قربان واجب عینی است، حداقل آن اینست که این نماز واجب کفایی می باشد، یعنی اگر گروهی از مسلمانان این نماز را اداء کنند دیگر از دوش بقیه ساقط می شود.
و علمای هیئت دائمی افتاء گفته اند که: «هر کدام از نمازهای عید فطر و قربان فرض کفایه است. برخی از علما آنرا همچون نماز جمعه فرض عین دانسته اند؛ لذا برای مسلمان شایسته نیست که آن را ترک دهد».
اما در مورد اشتراک زنان در نماز باید گفت :
نماز عید بر زنان  واجب نیست؛ بلکه سنت است و باید آنرا در عیدگاه همراه با امام بخواند، وطوریکه در فوق یاد اور شدیم ، پیامبر صلی الله علیه وسلم زنان را دستور داد تا نماز عید را همراه با امام در مصلی بخوانند».
قضای نماز عید :
در مورد قضای نماز عید فطر میتوان سه حالت را مورد برسی قرار داد .
حالت اول:
کسیکه  تا وقت نماز ظهر نداند آنروز عید بوده است، در این حالت برای او جایز است که در روز دوم بعد از طلوع  آفتاب  نماز عید را قضا کند حال چه عید فطر باشد ویا هم  عید قربان، و این رأی جمهور علمای ( امام صاحب ابو حنفیه ، امام صاحب شافعی و امام صاحب حنابل ) است.
و دلیل آنها حدیث ابوعمیر بن انس است که از یکی از کاکا هایش که از جمله اصحاب بوده روایت می کند که: «أَنَّ رَکْباً جاءُوا إلی النبی صلی الله علیه وآله وسلم یشهدون أَنّهُمْ رأَوُا الهِلالَ بالأمْسِ فأَمَرَهُم أَنْ یُفْطروا وإذا أَصْبحُوا أَنْ یَغْدُوا إلی مُصَلَّاهُمْ ».( رواهُ أَحْمَدُ وأَبُو داودَ وهذا لَفْظُهُ وإسنَادُهُ صحیحٌ.)
یعنی: گروهی آمدند و گواهی دادند که روز گذشته هلال ماه را دیده اند، پیامبر صلی الله علیه  وسلم به اصحاب دستور داد که ( روزه ی شان را) افطار کنند، و فردا صبح  برای نماز عید به (مصلی) عیدگاه بروند. ( این حدیثی را احمد و ابوداود روایت کرده است و ابن لفظ ابوداود است و اسناد آن صحیح است.)
حالت دوم:
هرگاه تمامی مردم نماز عید را بدون عذر فوق به تاخیر بیندازند، در این حالت اگر آنروز روز عید فطر بود دیگر برای آنها جایز نیست که آن نماز را قضا کنند زیرا وقت نماز عید ساقط شده است در حالی که برای تاخیر آن عذری نداشته اند.
 اما اگر عید قربان باشد برای آنها جایز است که آن نماز را در روز دوم  و حتی در صورت عذر شرعی، در روز سوم- آنرا قضا کند.
حالت سوم:
هرگاه مسلمانان این نماز را در مساجد و مصلی ها در وقت خود ادا کنند، اما بعضی از مردم نماز را همراه آنها نخوانند، در این صورت بر طبق مذهب امام ابو حنفیه و امام مالک  دیگر قضای این نماز مشروع نیست، زیرا نماز جز در وقت مقرر خود تشریع نشده است.
ولی امام  صاحب شافعی قضای آنرا جایز می دانند حال در هر وقتی که باشد و چه بصورت جماعت قضا خوانده شود یا بصورت تنهایی، زیرا از نظر شافعی قضای نمازهای نوافل مشروع است.
اما از نظر ما قول راجح این است که: اگر کسی بدون عذر نماز عید را نخواند در اینصورت قضای آن مشروع نیست و دیگر نیازی نیست آن نماز را بخواند اما اگر کسی عذری شرعی برای نخواندن آن داشته باشد، قضای آن در روز دوم جایز است.
نگرفتن عید بعنون اینکه مسلمانان شهرما تاهنوز  عید نکرده اند :
مکلفیت شخص مسلمان در شرع اسلامی همین است که آغاز ماه مبارک رمضان خویش را به رویت هلال ماه رمضان اغاز وبه رویت ماه  شوال خاتمه ومراسم عید خویش را تجلیل نماید .
حکم کتاب الله وسنت رسول الله صلی الله علیه وسلم برای یک شخص مسلمان اساس ومنبع شرع اش را تشکیل میدهد .
قرآن عظیم الشان در این بابت میفرماید :« فَمَن شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلِیَصُمهُ »  (سوره بقره آیه 185)(پس هر کس از شما (فرا رسیدن) این ماه را دریابد باید که آن را روزه بگیرد)
هکذا در حدیثی از ابوهریره آمده است که : پیامبر صلی الله علیه وسلم فرموده است :«صوموا لرؤیته و أفطروا لرؤیته، فإن غمی علیکم الشهر فعدوا ثلاثین» (با دیدن آن (هلال) روزه بگیرید و با دیدن آن (هلال) افطار کنید (عید کنید) و اگر ابر مانع دیدن ماه شد سی روز (شعبان) را کامل کنید». متفق علیه
بنابراین آنچه واجب است؛ روزه گرفتن و عید کردن با رویت ماه رمضان و شوال است؛ اما اگر فرض کنیم شخصی در کشوری  سکونت داشت که موفق به رویت ماه نشد؛ او باید ماه شعبان را سی روز کامل کند بعد از آن ابتدای ماه بعد را بعنوان روزه ی رمضان روزه بگیرد؛ و یا اگر فردی عادل و مسلمان و عاقل خبر داد که ماه رمضان را دیده است، پس به او اعتماد کرده و روزه خود را شروع می کند ، طوریکه در حدیثی  از ابن عمر ( رض ) روایت است : « تراءی الناس الهلال، فأخبرت رسول الله صلی الله علیه وسلم أنی رأیته، فصام و أمر الناس بصیامه»  «مردم برای دیدن هلال (به آسمان) نگاه می‌کردند، من به پیامبر صلی الله علیه وسلم خبر دادم که هلال ماه را دیدم، پس پیامبر صلی الله علیه وسلم روزه گرفت و به مردم امر کرد که روزه بگیرند» ابوداود (2325).
اما در مورد فرا رسیدن ماه شوال باید گفت که دیدن این  با شهادت کمتر از دو نفر ثابت نمی‌شود.
امام ترمذی‌در این مورد میفرماید :
  بیشتر  اهل  علم  بدینطریق  عمل  می‌کنند  وگفته‌اند:‌که  برای  روزه‌گرفتن‌،  شهادت  وگواهی  یک  نفر  مرد که  بگوید  من  هلال  را  دیده‌ام‌،  مورد  قبول  است‌.  و  رای  امام  شافعی  و  امام  احمد  و  ابن  المبارک  نیز  چنین  می‌باشد  و  نووی‌گفته  است‌:  اصح  آنست‌. 
 واما  در‌باره  ثبوت  رویت  هلال  شوال‌: 
 بنابرای  عموم  فقها،  رویت  یک  مرد  عادل  وگواهی  وی  پذیرفته  نمی‌شود،  بلکه  باید  سی  روزه  ماه  رمضان تکمیل‌ گردد  یا  اینکه  دو  نفرگواه  عادل  برویت  هلال  شوال‌گواهی  دهند.  ولی  ابوثور  گفته  است  ثبوت  رویت  هلال  شوال  وهلال  رمضان‌،  با  هم  فرقی  ندارند  وبرای  هر  دو،‌گواهی  یک  نفر  عادل  قبول  است‌. (فقه السنه سید سابق)
از عبدالرحمن بن زید بن خطاب روایت است که : اودر روز شک خطبه خواند وگفت : همانا من با اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم همنشین بوده و از آنها سؤال کرده‌ام، آنان به من گفته‌اند که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : « صوموا لرؤیته، و أفطروا لرؤیته، و أنسکوا لها، فإن غم علیکم فأتموا ثلاثین یوما، فإن شهد شاهدان مسلمان فصوموا و أفطروا»  «با دیدن هلال (رمضان) روزه بگیرید و با دیدن هلال ماه (شوال) عید کنید و با دیدن آن عبادت کنید و اگر ابر مانع دیدن هلال شد، سی روز (شعبان) را کامل کنید و اگر دو شاهد مسلمان (به دیدن هلال ماه) شهادت دادند روزه بگیرید و عید کنید». صحیح ابن ماجه(3811)
از امیر مکه حارث بن حاطب روایت است :« عهد إلینا رسول الله صلی الله علیه وسلم أن ننسک للرؤیة فإن لم نره و شهد شاهدا عدل نسکنا بشهادتهما) «پیامبر صلی الله علیه وسلم به ما سفارش کرد که با دیدن هلال عبادت کنیم و اگر آن را ندیدیم و دو شاهد عادل بر آن شهادت دادند با شهادت آنها عبادت کنیم». ابوداود (2321)
پس از مفهوم جمله «فإن شهد شاهدان مسلمان فصوموا و أفطروا» در حدیث عبدالرحمن بن زیدو جمله «فإن لم نره و شهد شاهدا عدل نسکنا بشهادتهما» در حدیث حارث، استنباط می‌شود که شهادت یک نفر برای اثبات ماه مبارک رمضان و عید فطر صحیح نیست، ولی به دلیل حدیث (ابن عمر) اثبات ماه مبارک رمضان از این مفهوم خارج می‌شود و عید بر حکم خود باقی می‌ماند چون دلیلی بر صحت شهادت یک نفر برای عید وجود ندارد ، با أندکی تغییر از «تحفه الأحوذی» (3/374، 373).
و برخی از علما فرموده اند که اگر مناطقی که در یک مدار افقی هستند؛ چنانکه در مکانی ماه رویت شد، بقیه نیز براساس آن روزه بگیرند و همینطور برای عید کردن؛ برای  جمهور  فقهاء  اختلاف  مطالع  برای  رویت  هلال  (‌ماه  رمضان  و  ماه  شوال‌)  معتبر  نیست‌. 
 بنابراین  هرگاه  اهل  شهری  وکشوری  هلال  را  رویت‌کرد،  بر  همه  کشورها  و  شهرهای  دیگر  واجب  می‌گردد،‌که  روزه  بگیرند،  چون  پیامبر صلی الله علیه و سلم    فرموده  است‌:« صوموا لرؤیته، وافطروا لرؤیته ». این  فرموده  پیامبر صلی الله علیه و سلم  خطابی  است عام‌  و فراگیر برای  همه  امّت  محمد صلی الله علیه و سلم ‌،  پس هرگاه  یکی ازافراد  امت‌،  در هرمکانی  هلال (‌رمضان‌) را رویت‌کرد،  حکم  این  رویت‌،  برای  همه  افراد  مکلف  امّت  ثابت  می‌گردد.
بنآ با توجه به مطالب که در فوق از آن یاد اوری نمودیم ؛ چنانکه کشوری هم افق با کشور فرد ساکن، ماه را رویت کردند، بر اساس آن مسلمانان باید روزه بگیرند یا عید نمایند؛ و اگر کسی عمدا در هنگام عید فطر روزه بگیرد گناهکار است؛ از ابوعبید مولای ابن أزهر روایت است : « شهدت العید مع عمر بن الخطاب رضی الله عنه فقال: هذان یومان نهی رسول الله صلی الله علیه وسلم عن صیامهما : یوم فطرکم من صیامکم، و الیوم الآخر تأکلون فیه من نسککم»
(در روز عید با عمر بن خطاب رضی الله عنه  بودم گفت : پیامبر صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن در این دو روز نهی فرموده است، اولین روز بعد از ماه رمضان (عید فطر) و روزی که از قربانی‌ هایتان می‌خورید (عید قربان). متفق علیه
تعطیلات عید فطردر کشور های اسلامی 
قبل از همه باید گفت که :   عید فطر در  دین مقدس اسلام فقط یک روز میباشد ،  و آنهم روز اول ماه شوال است، و آنچه که در بین برخی از مردم شهرت یافته که عید فطر سه روز است، این امر تنها عرف مشهور بین عوام الناس بوده  و هیچ حکم شرعی بر آن مترتب نمی شود.
امام بخاری در کتاب خویش در یکی از ابواب کتاب حدیثی خویش مینویسد : « بَاب صَوْمِ یَوْمِ الْفِطْرِ: باب روزه روز عید فطر» و سپس حدیثی را از ابو سعید رضی الله عنه بشرح ذیل روایت مینماید :
«نَهَی النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ عَنْ صَوْمِ یَوْمِ الْفِطْرِ ، وَالنَّحْرِ». ( بخاری (1992). ( پیامبر صلی الله علیه وسلم از روزه گرفتن در روز عید فطر و قربان نهی فرموده است ). بر این اساس روز عید فطر تنها یک روز است، و در این روز روزه گرفتن هم حرام میباشد ، ولی گرفتن روزه  در روز دوم یا روز سوم از ماه شوال حرام نمی باشد ، ویک مسلمان میتواند روزه قضای وسنت خویش را از روز  دوم اغاز نماید .
اما در سه روز بعد از روز عید قربان جایز نیست روزه گرفت، زیرا سه روز بعد از روز عید قربان را ایام التشریق گویند و پیامبر صلی الله علیه وسلم نهی کرده اند که کسی در ایام التشریق روزه باشد. به دلیل فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم: « أیام التشریق أیام أکل وشرب». مسلم (1141). یعنی: ایام التشریق روزهای خوردن و نوشیدن است.
اما تعطیلات عید فطر در جهان اسلام :
تعطیلات عید فطر در کشور های اسلامی وعربی مختلف است ومعمولا بین 3 تا  12 روز بنام عید تجلیل می یابد .
در ذیل غرض مزید معلومات به تعطیلات عیدانه برخی از کشور های  اشاره مینمایم :
افغانستان ایام تعطیلی عید فطر  بر اساس ماده ۴۱ قانون کار دولت افغانستان  بمدت ۳ روز تعطیل عمومی  است.
کشور عربستان سعودی به مدت 12 روز
کشور قطر 12  روز
کشور کویت 7 روز
سوریه 9 روز
اردن  4 روز
پاکستان  3 روز
سودان 5  روز
عراق 3 روز
امارت عربی  4 روز
ترکیه 3 روز
مالزی 7 روز
ایران 2 روز
عمان 4 روز
بحرین  5  روز
اندوزی در 5  روز  سه روز پیش از عید  و2 روز بعد از عید سعید فطر  

تبريك وتهنيت گفتن در عید :

تبريك و تهنيت گفتن  یکی از برجسته ترين آداب  در دین مقدس اسلام  بشمار میرود. یکی از سنن پیامبر صلی الله علیه وسلم  در استقبال  از عیدین  ( عید فطر وعید اضحی)  همین است که باید  مسلمانان با یک دیگر در حین احوالپرسی ، مکاتبه ویا تیلفونی  تهنیت و تبریک عیدین را بوجه احسن انجام دهند. محدثین مینویسند که : صحابه کرام در حین تبریکی روزه عید به همدیگر می گفتند: «   تُقُبِّل الله منا ومنک  » . (خداوند عبادات ما و شما را قبول کند).
در حدیث از جبیر بن نفیر رضی الله عنه روایت است که: اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم هنگامی که در  روز عید همدیگر را ملاقات می‎کردند به یکدیگر می‎گفتند: « تَقَبَّلَ اللهُ مِنَّا وَ مِنْک » (خداوند از ما و شما قبول بگرداند) (حدیث حسن–   فتح الباری شرح حدیث 952 صحیح بخاری).
خواننده محترم !
درکشور عزیز ما افغانستان  معمولآ برای تبریکی ایام عید سعید فطر از عبارت ذیل  استفاده بعمل میاورند.
ایام شریف ( عید شما  مبارک) ، روزه ونماز ،تراویح  ، طاعت    وعبادات شما قبول 
اختر مو مبارک شه ، لمونځ روژه  تراویح  طاعتونه او عباد تونه مو قبول شه
ودر ایام عید اضحی معمولآ در احوالپرسی میگویند :
عید شما مبارک داخل حاجی وغازیان
اختر مو مبارک شه داخل دحاجیانو او غازیان

طوریکه در فوق یاداورشدیم تبریک وتهنیت گفتن عید یکی از آداب بشری است . بنآ بر مسلمانان است ،  فرق نمیکند ، کسانیکه بر گرفتن روزه استطاعت  یافتند وکسانیکه بنابر معاذیری ، نتوانستد روزه ماه مبارک  را بجاء آورند ،  تا آداب تبریکی عید را مراعات نمایند .
البته ضروری وحتمی  نیست که درتبریکی گفتن روز عید بصورت حتمی همین لفظ «تقبل الله منا ومنک » مورد استفاده قرار گیرد .
مسلمانان میتوانند کلمات وجملات مشابه وکلمات معمولی را که  در زبان محلی در بین مردم معروف ومشهور است هم مورد استفاده قرار دهند، ولی نباید فراموش کر د که الفاظ وجملات  که مورد استفاده قرار میگیرد باید الفاظ وجملات   الفاظ مباح باشد.
مؤرخین مینویسند: از شیخ الاسلام ابن تیمیه در این باره سوال شد: «آیا تبریک گفتن در روز عید و آنچه که بر زبان مردم رایج شده که می گویند:  « عیدت مبارک »  و الفاظ مشابه آن، اصلی در شریعت دارد یا خیر؟ و اگر اصلی در شریعت دارد چه باید گفت؟
جواب  دادند: «تبریک روز عید و اینکه بعضی از مردم بعد از نماز (عید) در وقت دیدار به دیگران می گویند: «  تقبل الله  منا و منکم »  و  « أَحَالَهُ الله علیک»   و همانند آن الفاظ، این امر از بعضی از صحابه روایت شده که آنها آنرا انجام دادند و ائمه (اربعه) از جمله امام صاحب احمد و دیگران بر آن رخصت و جواز داده اند، اما امام احمد گفته: من شروع کننده تبریک به کسی نخواهم بود اما اگر کسی در آغاز به من تبریک گوید به او جواب (متقابل) خواهم گفت. و این بدان خاطر است چون جواب سلام و تحیت واجب است، اما آغاز تبریک گفتن (به مردم) سنت نیست، البته از آن نهی هم نشده است، و هرکس آنرا انجام داد کارش درست است وهرکس انجام نداد کار او نیز ایرادی ندارد،
( برای معلومات مزید مراجعه شود به :الفتاوی الکبری" (2/228).
همچنین شیخ ابن عثیمین  مورد  استفاده از الفاظ معینی در تبریکی عید میفرمایند :
«تبریک عید جایز است، اما الفاظ مخصوصی ندارد، بلکه هرآنچه در میان مردم رایج (عرف) است، همان لفظ نیز جایز است بشرطیکه در آن گناهی نباشد».
شیخ ابن عثیمین می افزید : «تبریک عید توسط بعضی از صحابه صورت گرفته است، و بالفرض که چنین چیزی در بین صحابه وجود نداشته باشد، اکنون این امر (تبریک عید) از جمله امورات عادی بین مردم است که به آن عادت دارند(  یعنی جزو عادت و عرف مردم شده است)  که بعضی از مردم در وقت فرا رسیدن روز عید و اکمال روزه و قیام شب به دیگران تبریک می گویند».
همچنان شیخ ابن عثیمین در مورد : حکم مصافحه (دست دادن) و معانقه (بغل کشی کردن ) و تبریک گفتن بعد از نماز عید  طی فتوای فرموده اند که :
 «انجام اینها ایرادی ندارد، زیرا مردم آنها را بعنوان عبادت و تقرب الی الله انجام نمی دهند، بلکه تنها به دلیل عادت و عرف انجام می دهند، و آنرا نشانه احترام و اکرام می دانند، و مادامیکه عادت
( عرفی) مخالف با شریعت نباشد، اصل بر جواز آن است».( مجموع فتاوی ابن عثیمین) (16/208-210) .
خلاصه اینکه: مصافحه و یا تبریک گفتن به مناسبت روز عید قربان و عید فطر با هر لفظی که باشد ، بشرطیکه معنای لفظ گناه نباشد ، جایز است و می توان بصورت شفاهی،  کتبی ویا وسایل انترنیتی ویا سایر وسایل ممکن  صورت گیرد وشرع  در مورد کدام ممانعتی نمی بیند . زیرا این اعمال وجهه عبادی ندارند و برگرفته از عرف و عادت مردم است، و در کل تبریک گفتن نه سنت است و نه مکروه، بلکه مباح است.
یادداشت :
 
كسانى  كه به نماز  عيد  همراه  امام نرسد  وهمچنين  زنانى  كه در خانه  هستند  مى توانند نماز عید خویش در خانهای خویش  را بجا آورند.

برخی ازآداب اجتماعی روز عید :
همانطوریکه تبریک وتهنیت گفتن  حلول عید مبارک برای مسلمانان  لازم است ، عید برخی از  اداب دارد که مسلمانان  باید آنرا جدآ مراعت فرمایند .
پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیثی در این مورد میفرمایند : همانا پروردگار با عظمت  به من وحی نمودند که نسبت به یکدیگر فروتن و متواضع باشید تا یکی بر دیگری ظلم و تعدی ننموده و فخر و تکبر نورزد. (صحیح مسلم شماره2865).
پیامبرصلی الله علیه وسلم  در حدیثی  دیگری آنعده از مردانی که خود را شبیه زنان و آنعده از  زنانی که خود را شبیه مردان می‎سازند، لعنت نمودند و فرمودند: آنها را از خانه‎هایتان بیرون کنید. (صحیح بخاری شماره 5547)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: زنانی که لباسهای نازک می‎پوشند و نیمه برهنه به نظر می‎رسند و (موی) سرشان ماند کوهان شتر (برآمده) است خودشان منحرف هستند و دیگران را هم منحرف می‎سازند، دوزخیانی هستند که من آنها را ندیده‎ام، وارد بهشت نمی‎شوند و بوی بهشت به مشامشان نمی‎رسد.(صحیح مسلم شماره 2128)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: بخورید، بنوشید، بپوشید، و به یکدیگر صدقه دهید اما اسراف نکنید و تکبر نورزید.(حدیث حسن/ابن ماجه شماره 3605)
پیامبرصلی الله علیه وسلم فرمودند: کسی که می‎خواهد روزیش وسیع گردد و بقیه‎ی عمرش پر خیر و برکت باشد باید صله‎ی رحم را بجای آورد. و در روایتی قطع کننده‎ی (ترک کننده) صله‎ی رحم وارد بهشت نمی‎شود. (صحیح مسلم شماره 2557ـ2556)   
تجدید فاتحه در ایام عید :
با تاسف باید گفت که در کشورعزیز ما  افغانستان عادت براین است که در روز عید به خانه  دوستان که اقارب شان فوت کرده بنام عید اول ، تشریف می برند به تجدید فا تحه می پردازند وبدین ترتیب روز شادی وخوشحالی خود وفامیل متوفی را بار دیگر به غم واندوه مبدل می سازند .
این اعمال بر خلاف سنت نبوی صلی الله علیه وسلم و اصحاب رضی الله عنهم است و ثابت نشده است که پیامبر صلی الله علیه وسلم یا اصحاب ایشان در روز عید به خانواده ی میت سرزده باشند  و از آنها دلجویی کنند ویا هم یکبار دیگر به تجدید  فاتحه پرداخته باشند ، ولی نباید فراموش کرد که صله رحمی عطوفت  و دید وبازدید در ایام عید امری نیکو و پسندیده است، اما رفتن به خانواده ی میت به نیت تسلیت مجدد به آنها و خواندن فاتحه از جمله بدعتی در دین مقدس اسلام میباشد .
خطاب ما به همچو اشخاص اینست که :
انجام این عمل هیچ تاییدی در شرع نداشته واین عمل خلاف سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم و خلاف روش خلفای راشدین و سلف صالح میباشد ، باید دست از تداوم این عادت برداشت ، وبا تمام فهم اسلامی موضوع را با سایر دوستان نیز توضیح وتشریح نمود .
در حدیثی پیامبر صلی الله علیه وسلم با تمام صراحت آمده است :«من أحدث فی أمرنا ما لیس منه فهو ردّ». متفق علیه
«هر کس چیزی را در دین ما ایجاد کند که جزو آن نیست ، مردود است واز او پذیرفته نمی شود.
ودر روایتی دیگری آمده :«من عملَ عملاً لیس علیه أمرنا فهو ردّ». «هرکس کاری کند که مطابق دین و سنت ما نباشد ،مردود است».
زیات قبور در ایام عید :
هکذا با تاسف باید گفت که در کشورما تعدادی از فامیل ها در ایام عید ( عید فطر وعید اضحی ) عادت دارند که یک روز  خویش را برای  رفتن برای زیارت قبر اقارب خویش اختصاص میدهند وزنان ومردان صبح وقت به قبرستان میروند .
در این هیچ جای شک نیست که زیارت قبوربخصوص اقارب امر مستحب در دین مقدس اسلام میباشد،  زیرا رفتن به قبرستان موجب یادآوری آخرت می شود. ولی موضوع بحث ما رفتن به قبرستان در ایام عید میباشد ، در سیرت پیامبر صلی الله علیه وسلم به اثبات نرسیده است که رسول الله  صلی الله علیه وسلم در مورد زیارت قبور در روز عید توصیه بخصوصی نموده باشد ، و این درحالی است که بعضی از مردم رفتن به زیارت قبردر ایام عید ( عید فطر وعید اضحی )  در این دو روز را بر خود الزامی کرده و احیانا معتقد به فضیلت برای آن نیز میباشند در حالیکه تخصیص کردن روز عید جهت رفتن به زیارت قبرستان، نیاز به نصی از کتاب الله و سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم دارد که چنین دستوری در شرع اسلامی وارد نشده است.
از جانب دیگر ایام عید ، روز های خوشی ، روزهای سرور وشادی میباشد ، که بطور یقین ه رفتن به قبرستان با این مقصود تناقض دارد.
عیدی یا عیدانه در روز عید
درکشور ما افغانستان در بین مسلمانان وبخصوص بین  فامیل ها رواج است که بزرگان  برای اولاد ها عیدی ویا عیدانه  تهیه میدارند . این موضوع سالها به مغزم خطور میکرد ومطرح میشد که آیا حکم اسلامی در عیدی و عیدانه چه خواهد بود؟ عیدی و عیدانه از لحاظ شرعی جواز دارد ویا خیر ؟
در سایت وزین اسلامی  در بخش فتوا اسلامی ،چشمم  به فتوای هيئت علمي افتا بر خورد. در این فتوای  علمای اسلام  بر دادن عیدی  یا  عیدانه  بر اطفال،   فتوا ی را صادر نموده اندو آنرا  از فهم اسلام جواز دانسته اند:
علمای دار الافتا مینویسند :
عيدي دادن يا عيدي گرفتن و يا به اصطلاح شرعي هديه دادن وگرفتن در ایام عید فطر یعنی  عید رمضان وعید سعید  الاضحی  جايز بوده از لحاظ  شرع اسلامی کدام ممانعتی ندارد .
زيرا دادن عیدی ویا عیدانه  جزو عادات و عرفهايي است که بين مردم مرسوم بوده و هيچ تضادي با تعاليم اسلام ندارد بلکه انسان بايستي در روز عيد به شادي و سرور بپردازد و صله ي رحم بجاي آورد و نيز هديه دادن از جمله موارد مطلوب در شرع است. 
هيئت علمي افتا در مورد مینویسند :
« هيچ ايرادي در آن نيست، چراکه عيدي دادن از جمله عادات و عرف پسنديده مردم است، و نيز باعث سرور و شادي مسلمان مي شود حال چه شخص بزرگ باشد چه کودک و بلکه امري است که شرع بدان ترغيب  داده است .( يعني هديه دادن مورد پسند شرع است).
برای معلومات بیشتر مراجعه شود به : «اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء – الشيخ عبد العزيز بن عبد الله بن باز … الشيخ عبد العزيز آل الشيخ … الشيخ صالح الفوزان … الشيخ بكر أبو زيد . |« فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء »  (26/247) .»
اما نه در ساير اعياد غير مسلمانان يا اعياد بدعي که اهل بدعت آنها را برگزار مي کنند زيرا عيدي دادن يا گرفتن در اعياد مشرکان و يا اهل کتاب و يا اعيادي که اهل بدعت ايجاد کرده اند در حقيقت به معناي اعتراف به وجود يا بزرگداشت آن اعياد است. 
علما ء در نوع  هدیه عیدانه میفرمایند :
 هديه اي که اهدا مي شود نبايد باعث آزار و اذيت ديگران شود مثلا   (پتاقی ) و یا مواد که  موجب  آزار واذایت  ديگران شود، که این هدیه به هیچ صورت  مورد پسند دين نيست، همچنان دادن پول بر اولادها که توسط آن پیتا قی  خریداری نمایند ، در حقيقت ضايع کردن و نابودي مال است که پيامبر صلي الله عليه وسلم درباره آن مي فرمايد:
«  إِنَّ اللَّه حَرَّمَ ثَلَاثًا وَنَهَى عَنْ ثَلَاث , حَرَّمَ عُقُوق الْوَالِد وَوَأْد الْبَنَات وَلَا وَهَاتِ وَنَهَى عَنْ ثَلَاث : قِيلَ وَقَالَ وَكَثْرَة السُّؤَال وَإِضَاعَة الْمَال  » همانا الله تعالي سه چيز را حرام و از سه چيز نهي کرده : نافرماني پدر و زنده به گور کردن دختر و بي‌حکمتي را حرام کرده و از قيل و قال (اختلاف) و  زياد سوال کردن و ضايع‌کردن   ، مال نهي کرده است.( ‏ مسلم)
پایان