آرشیف

طالبان به‌تازه‌گی اعلام کرده‌اند که حاجی بشر نورزی، آخرین زندانی این گروه از زندان گوانتانامو آزاد شده و به افغانستان برگشته است. وزارت خارجه این گروه طی مراسم رسمی، آزادی این فرد متهم به قاچاق مواد مخدر را تجلیل کرده و رهایی او را بزرگ‌ترین دستاورد خود خوانده است. بشر نورزی، بزرگ‌ترین قاچاق‌بر مواد مخدر و از حامیان مالی طالبان در سال ۱۳۸۴ خورشیدی در شهر نیویارک امریکا بازداشت و به حبس ابد محکوم شد. براساس یافته‌های گزارش تحقیقی روزنامه ۸صبح در سال ۱۳۹۴، این شخص از قاچاق‌بران بزرگ مواد مخدر در سطح منطقه و جهان به شمار می‌رفت.

روزنامه ۸صبح، در سال ۱۳۹۴ گزارش تحقیقی را زیر نام «افشای نام قاچاق‌بران بزرگ مواد مخدر» به نشر رساند که براساس آن، حاجی بشر نورزی یکی از این افراد بوده است. روزنامه ۸صبح در آن زمان بر بنیاد اسنادی، دریافته بود که نام این مقام طالبان در فهرست بزرگ‌ترین قاچاق‌بران مواد مخدر منطقه و جهان بوده است. حاجی بشر نورزی که برخی از رسانه‌های امریکایی نام او را بشیر نورزی نوشته‌اند، از بنیان‌گذاران گروه طالبان نیز به شمار می‌رود.

بتی دام، روزنامه‌نگاری هالندی در کتاب «زنده‌گی مخفی ملا عمر» نوشته است: «گروهی از طلبه‌ها در قندهار از وضعیت اسفناک آن زمان این ولایت به‌شدت ناراضی و دنبال حمایت مالی و تسلیحاتی بودند. در این موقع یکی از قاچاق‌بران بزرگ مواد مخدر جنوب افغانستان که او هم از دست باج‌گیری ایست‌های بازرسی به تنگ آمده بود، به طلبه‌هایی که دنبال حمایت مالی بودند، سلاح و پول می‌دهد.» گفته می‌شود آقای بشر نورزی تا پیش از سال ۱۳۸۴ خورشیدی از حلقه‌ مهم تصمیم‌گیرنده طالبان بوده است. بتی دام می‌افزاید: «افراد درشت طالبان عضو این حلقه بودند؛ ملاعمر نخستین رهبر گروه طالبان، ملا عبدالغنی برادر، ملا عبدالسلام ضعیف.» او در کتاب خود نوشته است: «حاجی بشر نورزی از ملاعمر می‌خواهد که در مقابل پول و سلاح باید امنیت شاهراه را برای کاروان‌های مواد مخدر او تأمین کند.»

با این حال، امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، گفته است که آزادی بشر نورزی در نتیجه تبادل او با مارک فریرکس، شهروند امریکایی صورت گرفته است. آقای نورزی هم در صحبت با تلویزیون ملی افغانستان که در کنترل طالبان قرار دارد، گفته است: «بعد از ۱۷ سال و ۵ ماه آزاد شده‌ام. امیدوارم که آزادی من باعث بهبود روابط افغانستان با امریکا شود.»

فریرکس، انجینیر ساختمان از ایالت ایلینوی امریکا، در جنوری ۲۰۲۰ میلادی در کابل ربوده شده بود و گفته می‌شد که او در اسارت «شبکه حقانی» قرار داشته است. جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده، در آغاز سال روان میلادی از طالبان خواست تا مارک فریرکس را آزاد کنند. رییس‌جمهور امریکا در آن زمان گفته بود: «طالبان باید فوراً مارک را آزاد کنند. قبل از این‌که بتواند به آرزوهای خود برای مشروعیت فکر کند. این ]آزادی مارک[ قابل مذاکره نیست.»

براساس گزارش رسانه‌های امریکایی، مقام‌های امنیت داخلی این کشور، بشر نورزی را در ماه جنوری سال ۲۰۰۵ به اتهام «قاچاق مواد مخدر به ارزش ۵۰ میلیون دالر» از نیویارک بازداشت و از او به عنوان «قاچاق‌چی بزرگ» یاد کرده بودند.

براساس گزارش‌ها، رهایی بشر نورزی، یکی از شرایط گفت‌وگوهای صلح امریکا و طالبان در قطر نیز بوده است. عبدالغنی برادر، معاون رییس‌الوزرای طالبان با مایک پومپئو، وزیر خارجه پیشین امریکا، تلفنی صحبت کرده بود، اما با وجود تلاش زیاد طالبان، در آن زمان موفق به آزادی او نشده بودند. این موضوع اما از سوی هیچ طرف تأیید نشده است.

رهایی حاجی بشر نورزی با واکنش‌هایی نیز همراه بوده است. شماری رهایی او را پیوند طالبان با قاچاق مواد مخدر دانسته‌ و گفته‌اند که تلاش طالبان برای آزادی آقای نورزی، رابطه ناگسستنی این گروه را با مافیای مواد مخدر نشان می‌دهد. در همین حال رحمت‌الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان، در واکنش به مبادله بشر نورزی با مارک فریریکس امریکایی می‌گوید که پیوند عمیق رهبران طالبان و قاچاق مواد مخدر ناگسستنی و غیر قابل انکار است و نمی‌توان آنان را سفید کرد.

رییس پیشین امنیت ملی افغانستان روز دوشنبه، ۲۸ سنبله، با نشر توییتی نگاشته است: «عده‌ای سعی دارند حاجی بشر را فقط طالب بلندپایه معرفی کنند و سعی دارند رهبران طالبان را از دست داشتن در قاچاق مواد مخدر تبرئه کنند.» او افزوده است: «اگر حاجی بشر تنها حامی نزدیک ملاعمر بود، پس در نیویورک چه می‌‌کرد؟ اگر او فقط یک قاچاق‌چی مواد مخدر بود، پس چرا طالبان برای آزادی او این‌قدر تلاش کردند و از آزادی او این‌قدر خوشحال‌اند؟»

این قاچاق‌چی بزرگ مواد مخدر برای طالبان بسیار مهم بوده است. شماری از کاربران شبکه‌های اجتماعی نگاشته‌اند که این فرد برای گروه طالبان آن‌قدر مهم بوده است که آنان امریکا را در نخست تهدید به منع خروج‌ ده‌ها هزار شهروند افغانستان که می‌خواستند به امریکا بروند کرده بودند.

استیو بروکینگ، یکی از مقام‌های سابق بریتانیا و مشاور ویژه نماینده‌گی سازمان ملل در افغانستان گفته بود: «طالبان به ایالات متحده گفته‌اند اگر شما به خواسته ما عمل نکنید، ما به نگه‌ داشتن فریکس ادامه خواهیم داد و همچنین مانع خروج هزاران تن می‌شویم که امریکا می‌خواهد آن‌ها را از افغانستان خارج کند.»

فارن‌پالیسی به نقل از منابع نزدیک به تام ‌وست، نماینده ویژه امریکا در امور صلح افغانستان، نوشته است که موضوع تبادله آقای فریریکس و بشر نورزی در ماه نوامبر سال روان میلادی در دوحه با طالبان مطرح شده است.

 بشر نورزی کیست؟

حاجی بشر نورزی، یکی از افراد نزدیک به ملا محمد عمر است که با درآمدهای حاصله از قاچاق مواد مخدر گروه طالبان را در دهه ۹۰ میلادی کمک مالی و تسلیحاتی کرده است. او در سال ۲۰۰۵، به اتهام قاچاق مواد مخدر در نیویارک دستگیر شد. به نقل از رسانه‌های امریکایی آقای نورزی در سال ۲۰۰۸ به اتهام قاچاق مواد مخدر در ایالات متحده به حبس ‌ابد محکوم شد؛ به‌گونه‌ای که درخواست تجدید نظر او دو بار در سال ۲۰۱۳ رد شده است.

گرچن پیترز، روزنامه‌نگار امریکایی و نویسنده کتاب «بذر ترور»، نقش نورزی در ظهور طالبان در سال ۱۳۷۵ خورشیدی و احیای مجدد این گروه را حیاتی توصیف کرده است. پیترز، نورزی را به عنوان «حامی اصلی ملا عمر» و همچنین «تصمیم گیرنده کلیدی و عضو اصلی شورای کویته» خوانده است.