آرشیف

مقدمه: خروج آپر شتاب توام با هرج ومرج مریکا از افغانستان در سال 2021 و عقب‌نشینی  یا فرار روسیه از سوریه دو رخداد مهم تاریخی هستند که تأثیرات ژرفی بر مناطق مربوطه و سیاست‌های جهانی داشته‌اند. این دو قدرت بزرگ پس از سال‌ها حضور نظامی و تلاش برای کنترل این مناطق، در نهایت با شکست‌های استراتژیک مجبور به عقب‌نشینی شدند و میراث‌هایی از بی‌ثباتی، بحران انسانی و رشد گروه‌های شبه‌نظامی از خود به‌جا گذاشتند. هر چند  تا هنوز هردو ابر قدرت یکی در شرق ودیگری در غرب با چنگ ودندان دامن سوریه را گرفته اند واحتمالا بیشتر از پیش پاره وپارچه کنند.

شباهت‌ها

1. تسلیم تسلیحات به گروه‌های شبه‌نظامی:
   • آمریکا پس از خروج ناگهانی از افغانستان، مقادیر زیادی از تجهیزات نظامی پیشرفته، شامل خودروهای زرهی، سلاح‌های سنگین و حتی هواپیماهای نظامی را در این کشور باقی گذاشت. این تجهیزات اکنون در اختیار طالبان قرار گرفته و بخشی از توان نظامی آن‌ها را تشکیل می‌دهد.
   • روسیه نیز هنگام کاهش حضور نظامی خود در سوریه، تسلیحات پیشرفته‌ای نظیر سامانه‌های ضد هوایی و تجهیزات مدرن دیگر را در اختیار گروه‌هایی نظیر القاعده، هیئت تحریر الشام و حتی داعش گذاشت.
2. شکست در ایجاد ثبات پایدار:
   • آمریکا علی‌رغم 20 سال حضور در افغانستان و هزینه‌های کلان، نتوانست حکومتی باثبات و فراگیر ایجاد کند. با خروج آمریکا، طالبان کنترل کامل کشور را به دست گرفت و بسیاری از دستاوردهای اجتماعی و سیاسی از بین رفت. جالب بود امریکا هم مذاکره کرد، هم تفاهم نمود وهم پیمان وقرار داد امضا کرد ولی باز هم بطور ناگهانی وشتابزده أفغانستان را ترک کرد وتا هنوز آنانیکه باو ی کار کرده بودند من حیث زباله های محل کار را از أفغانستان جارو وپاک کاری میکند.
   • روسیه نیز پس از حمایت گسترده از رژیم بشار اسد، نتوانست صلح و ثباتی واقعی در سوریه برقرار کند. این کشور همچنان درگیر جنگ داخلی و منازعات گروه‌های مختلف است. البته قدرت وتوان روسیه به تناسب امریکا محدود است ، طوریکه سوریه فکر میکند اگر تو أفغانستان بی ثباتی را در سرحدات ما بجا گذاشتی ما هم گروه های مسلح بیشماری را در اطراف پایگاه های امریکا رها کردیم این یک انتقام خنده دار بحساب میاید.وبجای صد ها هزار محموله زباله فقط بشار اسد وهمراهانش را منتقل کرد..
3. پیامدهای انسانی:
   • خروج آمریکا از افغانستان موجب بحران انسانی گسترده، افزایش مهاجرت، سقوط اقتصاد کشور و عقب‌گرد شدید در حقوق زنان شد.حتی حقوق بشر
   • در سوریه، حمایت روسیه از رژیم اسد جنگ داخلی را طولانی‌تر کرد و میلیون‌ها نفر را آواره ساخت.ویک کشور ضعیف را در منطقه بجا گذاشت.
4. افزایش نقش قدرت‌های منطقه‌ای:
   • با خروج آمریکا از افغانستان، کشورهای منطقه‌ای مانند ایران، چین و پاکستان نفوذ بیشتری در این کشور پیدا کردند.
   • در سوریه، با کاهش نفوذ روسیه، بازیگران دیگری مانند ترکیه و ایران به صحنه آمدند و نقش روسیه تضعیف شد.

تفاوت‌ها

1. شیوه خروج:
   • خروج آمریکا از افغانستان به‌صورت ناگهانی و بی‌برنامه انجام شد. تصاویری از هرج‌ومرج در فرودگاه کابل، نمادی از این خروج بود. این اتفاق ضربه شدیدی به اعتبار آمریکا در عرصه بین‌المللی وارد کرد.
   • روسیه برخلاف آمریکا، خروج خود از سوریه را به‌صورت تدریجی انجام داد و توانست پایگاه استراتژیک الحمیم را حفظ کند.
2. واگذاری کنترل:
   • آمریکا کنترل کامل افغانستان را به طالبان واگذار کرد، گروهی که با خروج آمریکا قدرت بیشتری پیدا کرد.
   • روسیه اگرچه بخشی از تسلیحات خود را به گروه‌های شبه‌نظامی داد، اما همچنان حضور محدود نظامی در سوریه دارد.
   • آمریکا پس از خروج کامل از افغانستان، هیچ پایگاه نظامی در این کشور ندارد و عملاً از صحنه خارج شده است.
   • روسیه همچنان در غرب سوریه پایگاه نظامی الحمیم را حفظ کرده و در امور داخلی این کشور دخالت می‌کند.

آنچه آمریکا و روسیه به‌جا گذاشتند:

1. آمریکا در افغانستان:
   • هزاران تن تجهیزات و سلاح‌های پیشرفته که اکنون در اختیار طالبان است.
   • کشوری با حکومتی فروپاشیده و بحرانی انسانی که هنوز ادامه دارد.
   • طالبان به‌عنوان بازیگری مسلح و تأثیرگذار در منطقه.
2. روسیه در سوریه:
   • سلاح‌هایی که به دست گروه‌های شبه‌نظامی افتاده و امنیت منطقه را تهدید می‌کند.
   • کشوری تقسیم‌شده میان گروه‌های مختلف که بازگشت به نظم و ثبات در آن دشوار است.
   • حفظ حضور نظامی محدود در قالب پایگاه الحمیم.

در نهایت فرار آمریکا از افغانستان و روسیه از سوریه نشان‌دهنده محدودیت قدرت‌های بزرگ در مدیریت درگیری‌های طولانی‌مدت است. این خروج‌ها به‌جای ایجاد صلح و ثبات، زمینه‌ساز قدرت‌گیری گروه‌های شبه‌نظامی، تشدید بحران‌های انسانی و کاهش اعتماد جهانی به این ابرقدرت‌ها شد. این تجارب می‌توانند درسی مهم برای آینده سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ باشند.