آرشیف

زمانی که سرگئی شایگو تا اوایل می سال روان 2024  وزیر دفاع روسیه بود، با ضمیر کابلوف نمایندۀ ویژۀ روسیه برای افغانستان، بر سر افغانستان و روابط با طالبان دیدگاه و سیاست متفاوت داشت. کابلوف و وزارت خارجه روسیه که قبل از بازگشت امارت طالبان به قدرت با طالبان روابط نزدیک برقرار کرده بودند، پس از حاکمیت طالبان خواستار نزدیکی و گسترش این رابطه بودند. در حالی که شایگو در مسند وزارت دفاع روسیه و حتی سایر نهادهای امنیتی و استخباراتی، دیدگاه ضمیر کابلوف را نمی پسندیدند و درست نمی پنداشتند و بگونۀ غیررسمی و اعلان ناشده گاهی با مخالفان طالبان رابطه بر قرار می کردند. این در واقع سیاست دو گانه ای بود که روس ها مانند بسیاری از کشورهای دیگر در رابطه با افغانستان با آن بازی می کردند.

حالا به نظر میرسد که سرگئی شایگو به عنوان دبیر شورای امنیت روسیه به کاروان ضمیر کابلوف پیوسته باشد. دیروز که کاروان شایگو با هیئات بلند پایه به شمول معاون صدراعظم روسیه وارد کابل شد، ضمیر کابلوف پیشقراول این کاروان بود تا راه را برای ورود شایگو در کابل هموار کند.

آیا دولت روسیه با سفر شایگو به کابل، نقطۀ پایانی به بازی دوگانۀ خود گذاشته است و تمام نهاد های سیاسی و امنیتی و استخباراتی آن از ضمیر کابلوف و لاوروف تا سرگئی شایگو و نهادهای استخباراتی آن رابطۀ یکدست و صادقانه با طالبان برقرار کرده اند و امارت اسلامی به رهبری و حاکمیت طالبان را به عنوان دولت و حکومت رسمی و مشروع افغانستان به رسمیت می شناسند؟

آیا روسیه حاضراست حتی در هماهنگی و توافق با چین، جای امریکا و غرب در افغانستان را بگیرد و نه تنها نیازمندیهای حکومت طالبان را در عرصه های مختلف تامین کند بلکه در برابر نفوذ و دخالت امریکا و غرب ایستاد شود و مقابله کند؟

اینکه روسیه بصورت مطلق از بازی دوگانه و نگاه و استفاده از هرگونه ابزار در چنین بازی بر سر افغانستان دست کشیده باشد، باید بدیدۀ تردید نگریست. چونکه کشورها در بازی های سیاسی خود که بر اهداف و منافع شان تنظیم می شود، ابزارهای مختلف بازی را مدنظر می گیرند و آنرا برای همیشه به زمین نمیگذارند و از دست نمیدهند.

اینکه روسیه حتی در هماهنگی و توافق با چین جای خالی امریکا و غربی ها را در افغانستان بگیرند و نه تنها نیازمندی های افغانستانِ تحت امارت طالبان را تامین کنند، بلکه با نفوذ و دخالت امریکا و غرب مقابله کنند و افغانستان را میدان بازی خود سازند، نیز باید با دیدۀ تردید نگاه شود.

شایگو در اظهارات رسمی خود دیروز در کابل این نکته را به صراحت گفت که ایالات متحدۀ امریکا پس از جنگ و فرار از افغانستان، باید اولین و اصلی ترین کمک کننده در باز سازی آن باشد. این نگاه و دیدگاه سرگئی شایگو و روس ها در افغانستان جالب و مضحک نیز است که می خواهند پول را برای طالبان و افغانستان امریکایی ها بپردازند، اما رابطه و بازی در میدان افغانستان را آنها یعنی روس ها در انحصار خود داشته باشند.

نکتۀ قابل توجه این است که طالبان حتی بیشتر از روس ها و سرگئی شایگو و ضمیرکابلوف کف دست آنها را خوب می خوانند و تا این جا در بازی های منطقه ای و امریکا و غرب بر سر افغانستان با مهارت عمل کرده اند و از تمام طرف ها سود برده اند.

هرچند سرگئی شایگو در این سفر از گسترش روابط اقتصادی و تجارتی با کابل سخن گفت و از قریب الوقوع بودن حذف نام تحریک اسلامی طالبان افغانستان از فهرست گروه های ممنوعۀ روسیه مژده داد، اما به نظر میرسد که مسکو تا زمان آغاز کار ترامپ در قصر سفید در این مورد گام عملی برندارد. یکی از دلایل سفر شایگو به کابل قبل از آغاز کار ترامپ به نگرانی مسکو به رابطۀ حکومت ترامپ با طالبان بر می گردد. روس ها از این نیز ترس دارند که ترامپ با ایجاد رابطۀ نزدیک با طالبان برای روسیه و آسیای میانه مایۀ درد سرشوند. البته اگر چنین چیزی انجام یابد، روسیه نمیتواند مانع آن شود.

روس ها در زمین اوکراین با امریکا و غرب در حال زورآزمایی هستند. این تقابل روس ها را بیشتر از همه بسوی طالبان و افغانستان می کشاند تا یک متحد جدید همچون کوریای شمالی در کنار خود پیدا کنند. روس ها شاید تصور کنند که طالبان به عنوان دشمن امریکا و ناتو که بیست سال با آن ها جنگیدند می تواند یک رفیق خوب برای مسکو در تقابل با امریکا باشد. اما این تصور، درست و واقع گرایانه نیست. روس ها نه پول دارند و نه از ظرفیت رقابت با امریکا و غرب در افغانستان برخوردار هستند. طالبان تا حالا نشان داده اند که چگونه از این بازی ها و ناگزیری کشورهای منطقه و غرب استفاده کنند و در بازی های سیاسی ظاهر شوند.

نکتۀ دیگری که از دیروز به این طرف و همزمان با سفر سرگئی شایگو به کابل قابل توجه است، صدای خانم کرن دیکر کاردار سفارت امریکا برای افغانستان است که در دوحه قطر دفتر دارد. کرن دیکر دیروز در یک نشست خبری مجازی گفت که افغانستان هنوز برای امریکا مهم است. وی در این کنفرانس خبری مجازی اظهار کرد که از زمان نشست سوم دوحه در مورد افغانستان برای برگزاری نشست چهارم کارهای در پشت پرده انجام شده و ادامه دارد. تا زمان نهایی شدن نتایج آن، نشست چهارم برگزار نمی شود. گفتگو و بازدید ها منطقه ای و مشورت ها در کابل، نیویارک و پایتخت های دیگر انجام یافته و ادامه دارد.

محمداکرام اندیشمند