آرشیف

آنچه خدائی مهربان برای انسانها لازم دانسته عاری از حکمت ومصلحت نیست در اندیشه مسلمین، هر حکم و دستورى که در قرآن نازل شده، داراى ملاک، مصلحت و حکمت است، زیرا آفریدگار جهان دارای  علم و حکمت  بی پایان است و از هرگونه بیهودگى، سستى و پوچى مبرّاست:  خداوند ج بخاطر توضیح وباز شدن ذهن انسانها بار بار آیات  را فرستاده که که در امر وهدایت الهی شوخی وبیهودگی وجود ندارد آنجا که میفر ماید (وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما لاعِبینَ) آسمان وزمین وآنچه در بین آسمان وزمین است بیهوده نیافریده ایم  وهم ایه مبارکه ( ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ ) ما نیافریدیم زمین وآسمان وآنچه در بین آنها قرار دارد مگر به حق .هم آیه (وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطِلاً) »ا آنچه در بین آسمان وزمین است باطل نیافریدیم) ئاینکه   إِنَّا کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقْناهُ بِقَدَرٍ به اندازه وحکمت است  و همچنین  «الَّذی أَحْسَنَ کُلَّ شَیْ ءٍ خَلَقَهُ خداوند ج ذاتی است که هر چیز را نیکو آفریده  در این آیات، رابطه ای محکم  میان حسن آفرینش، قانون مند بودن، حق بودن و مشهود است و در آیات دیگر، پیوند و پیوستگى میان خلقت و هدایت در نظام احسن آفرینش بیان شده است: مانند آیات ذیل (رَبُّنَا الَّذی أَعْطى کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى) چنانکه هدایت الهى در آیه ای دیگر مبتنى بر سنجش و محاسبه و ملاک و معیار معرفى شده است: «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى الَّذی خَلَقَ فَسَوَّى وَ الَّذی قَدَّرَ فَهَدى )نزول قرآن، بى تردید در جهت هدایت انسانهاست وانسانها را از منجلاب تاریکی  خارج وبه میدان آراسته به نور هدایت  رهنمائی میکند َ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمینَ ) برخی از آیات این کتاب هدایت گر است، مربوط به احکام و بایدها و نبایدهایى است که خداوند براى انسانها  تعیین فرموده است و از جمله این بایدها و نبایدها آیاتی است  که فرضیت روزه را به اثبات میرساند  واین حکم نمی تواند بدون  مصلحت و سنجش باشد. این مقاله بر آن است تا زوایایی از فلسفه و چرایی وجوب روزه و مصلحت این حکم الهی پرده بردارد.

رمضان برای مسلمان یک چانس است:

قرآن کریم در سورة بقره آیه 182 چنین فرموده(  یا ایها الذین امنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم  لعلکم تتقون) ای مؤمنان بر شما فرض گردیده روزه مثلیکه فرض گردیده بود بر امت های پیش از شما تا اینکه پرهیزگار وباتقوی شوید)    به همین دلیل  خداوند به اشکال مختلف  بندگان را مورد خطاب قرار داده که روح بلند انسان پذیرش آن را داشته باشد بنابراین خطاب به مؤمنان (ياأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا) در حقیقت توجه دادن مردم به صفت ایمانشان است که شخص مؤمن باید تمام احکام الهی را بپذیرد،لعلكم تتقون ) تقو ى گوهر اخلاق است، كه از محبت الهى، از ايمان به الله سبحانه و تعالی،درك صفات رحمت، كرم، فضل وخوف الهی بوجود می آید.

.روزهٔ حقيقى روزه اى است كه انسان با تمام احساس وشعور كامل به ادا ى آن اقدام نمايد. واز تمام مكروهاتى كــــه روزه را بى روح وبى مفهوم مى سازد جلو گيرى کند. چنانچه رسول اکرم (ص) میفرمایند: وقتى كه انسان روزه مى گيرد لازم است كه گوش ها، چشم ها، زبان، دست ها وتمام اعضاى بدن خود را از كار هاى نا پسند يده باز دارد . وزهٔ ماه مبارک رمضان، روح انسان را تقويت کرده و در وجود انسان روحانيت ومعنويت را زنده ميگرداند با مداومت بر فریضهٔ خاص روزه،انسانِ مومن ارتباط قوي را با خالقش حاصل نموده، اين قوت روحاني وی سبب ميشود، که به فکر فقراء بيافتد و با آنان کمک کند، بخاطر آشتي با کسانيکه با ايشان مخالفت داشته فکر ميکند، به فکر ديگران مي افتد، از خوردن حرام اجتناب مي ورزد، و با اين همه ارتباطات قوی که با خالق و ساير مخلوقات پيدا مي کند، براي اين انسانِ مومن يک نوع آرامش معنوی و روحانی پيدا ميشود،

با گرفتن روزه  که صوم نا میده میشود  یا امساک توقف وپر هیز از پر خوردن وپر گفتن وپر خفتن حکمت و فلسفه ظریف و جداگانه نهفته است که با  انجام آن عبادت انسان مؤمن  میتواند طهارت، نظافت، صفا و صمیمیت، اخلاص و اخوت، صبر و شکیبایی، تحمل و بردباری و دیگر ارزشهای معنوی انسانی را بدست آورد و از این راه بتواند خود را از لجنزار مادیت وگرفتاری های دنیوی بطور مقطعی هم اگر شده برای مدت زمانی رهانیده و به پیرایش وتهذیب اخلاقی و روحی خویش بپردازد تا بدینوسیله بتواند احتیاجات معنوی انسانی ودرونی خویش را مرتفع ساخته، روح ومعنویات عالی انسانی را در خود تنزیه وتزکیه وپالایش دهد.

یعنی ماه مبارک رمضان فرصت وزمان تغییر کشور وجود است  که انسان علاوه از نخوردن وننوشیدن از پندار وگفتار بد بطور کل خود داری مکیند واحتمالا یک تغییرات مثبت در وجودش رو نما گردد.شاید انساهای پیدا شود که بخاطر فریب خود بگوید حکمت روزه این است تا از حال گرسنه ها وفقیر ها خبر شویم که درین صورت لازم نیست یک مسکین ویا فقیر روزه بگیرد.برای این دوستان باید روشن ساخت که حکمت روزه ساختن شخصیت معنوی انسان است که مربوط طبقه خاص نیست وخداوند ج فرموده که احکام روزه را بجا آورید تا شاید به زیور تقوی آراسته گردید.تقوی چکیده وفشرده خوبی های پندار، گفتار وکردار انسانها است همه اعمال انسان را شامل است که مربوط به حس ودرک از حال دیگران منحصر نیست.روزه مدرسه ومکتب خود سازی واثر گزاری است بندگان خداوند ج در هر سال با امساک وزوزه حسنات ونیکی های خودرا ضریب صد وهزار میسازند واین لطف الهی است وبر انسانهای دور وکنار خود نیز اثر مثبت میگذارند.

 روزه یقیناً عبادتی است مانند سایر عبادات اسلامی که عا ملش را مزین به لباس تقوا و پرهیزگاری میگرداند و از ارتکاب اعمال نا شایسته و ناپسند بواسطة امساک روزه مانع میگردد البته ایجاد حس مشترک نیز در ویژه گیهای روزه است .ماه مبارک رمضان به تنهایی مکتبی است که تربیت انسان و کمال او در آن مد نظربوده و اهل معنا را فرصتی بی‌بدیل به حساب می‌آید. محاسبات دقیق از امساک ظاهری گرفته تا مراقبت از جوارح تا خطورات و ذهنیات ،همه و همه، با هدف تربیت انسان در لایه‌ها و یا مراتب مختلف روحی، ماه رمضان را بر اهل‌­الله، مبارک گردانیده است.

رمضان ماه انقلاب قرآنی است:شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن. مفهوم انقلابی بودن ماه مبارک رمضان را کسانی میدانند که قرآن را درست بخوانند وبدانند .کسا نیکه قرآن را تلالوت نمیکنند معانی ومفاهم آیات قرآن را نمیدانند در حقیقت معنی این انقلاب قرآنی را هم نمیدانند از فیض انقلاب قرآن وبرکات رمضانی محروم اند .برای این گروه از مردم روزه تنها حس بیهوده گرسنگی وتشنگی است که از دید آنها با حکمت خالق بی نیاز  سازگاری ندارد به همین دلیل است که ازکنار روزه به آسانی میگذرند چون آینها از قرآن گذشته اند. قرآن از حکمت های بالغه بر خوردار است چون که در جان رفت جان دیگر شود .جان چو دیگر شد جهان دیگر شود.  برای اثبات خصلت انقلابی رمضان همین کافیست که قرآن کتاب انقلاب ودگرگونی انسانها درین ماه مبارک نازل شده ونقشه های پاپ وکاهن را شکست تغییر در فکر ووجود انسان باعث تغییر وانقلاب در جهان میگردد .همینکه قرآن شریف در ماه رمضان نازل شده دلیل روشنی است بر ساختن ودگرگونی درونی انسانها ئیکه با تلاوت آیات وتدبر در معانی آن وارد مرحله جدید از زندگی میشوند.چونکه در جان رفت جان دگر شود جان چو دگر شد جهان دگر شود همین انقلاب است .وبا درک وهضم دساتیر حیات بخش قرآن وجود انسان پاک وروح آن صیقل میابد وروح همبستگی وتعامل نیک با انسانهای همنوع بیشتر بیدار میشود اما دریغ که عدۀ قرآن را نخواند واحکام آنرا نفهمیده وعمل هم نکرده اند ولی باز هم توقع دارند تا رمضان وقرآن حال شانرا بهتر کند.