آرشیف

طالبان در ادامه توقف توزیع پاسپورت در ولایت‌ها، حدود سه ماه پیش روند توزیع پاسپورت را در پایتخت نیز توقف دادند. این گروه ترمیم ماشین‌آلات را دلیل عمده بستن ریاست پاسپورت عنوان کردند و توضیح دادند که خدمات توزیع پاسپورت به‌زودی از سر گرفته خواهد شد. در جریان نزدیک به سه ماه گذشته درب ریاست پاسپورت تنها به روی مراجعان عادی بسته بوده، اما راه‌های غیرقانونی این ریاست همواره به روی افراد وابسته به طالبان و کمیشن‌کاران باز بوده است. افرادی که ماه‌ها پیش برای دریافت پاسپورت فورمه‌های آنلاین را خانه‌پری کرده و بیمارانی که برای سفر به خارج به پاسپورت نیاز دارند، دندان روی جگر گذاشته و چشم به راه دریافت پاسپورت نشسته‌اند. طالبان اما بی‌خیال از رنج‌ و درد آنان، روند توزیع پاسپورت را به‌صورت رسمی متوقف داده و دروازه‌های بازار سیاه را به روی متقاضیان باز نگه داشته‌اند. در حال حاضر قیمت هر جلد پاسپورت در بازار سیاه بین دو تا سه هزار دالر امریکایی است. پول این پاسپورت‌ها به جیب مسوولان ریاست پاسپورت زیر اداره وزارت داخله طالبان واریز می‌شود.

متقاضیان در تقلای دریافت پاسپورت روزها و شب‌ها در بازار سیاه به دنبال کمیشن‌کاران و مافیای طالبانی‌ سرگردان‌اند. دانشجویان، بیماران و شهروندانی که نیاز به سفر به بیرون از کشور دارند، از بی‌توجهی طالبان در این قسمت به ستوه آمده‌اند. یکی از شهروندانی که به‌تازه‌گی به ریاست پاسپورت در کابل مراجعه کرده است، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «هفته‌ گذشته به ریاست پاسپورت مراجعه کرده بودم و حتا می‌خواستم فلم بگیرم، ولی موفق نشدم؛ چون طالب‌ها و کمره‌های امنیتی زیاد بود. به چشم خود دیدم که برای سه گروه پاسپورت توزیع می‌شود: اول افراد نظامی طالبان که از ارگان‌های مربوطه خود مکتوب می‌آوردند. دوم فامیل‌های طالب‌ها به ‌شمول زن و فرزندان‌شان، راحت موتر‌بست [چندین تن در یک موتر] می‌آیند و داخل ریاست پاسپورت می‌شوند. سوم افراد طالبان که در کوچه‌ و پس‌کوچه‌های ریاست پاسپورت کمیشن‌کاری می‌کنند و کسانی که پول برای‌شان می‌دهند، عرایض آن‌ها را جمع‌آوری و برای‌شان احکام اخذ می‌کنند.»

پیش از این نیز روزنامه ۸صبح به اطلاعاتی دست یافته بود که مقام‌های ارشد طالبان در بدل پول هنگفت به شماری از متقاضیان، پاسپورت توزیع می‌کنند. اکنون منابع به روزنامه ۸صبح تایید می‌کنند که روند توزیع پاسپورت به افرادی که پول‌ هنگفت به طالبان بپردازند، هنوزهم جریان دارد. یکی از شهروندان به روزنامه ۸صبح می‌گوید که توانسته در بدل دو هزار و ۵۰۰ دالر امریکایی به کمک یکی از مقام‌های بلندپایه طالبان، پاسپورت به دست بیاورد. یکی از شهروندان دیگر نیز در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «در سه روز مبلغ دو هزار دالر می‌گیرد، دوستم می‌گوید که این‌قدر پول فعلاً ندارم، مجبورم قرض کنم.»

با این حال، روزنامه ۸صبح دریافته است که توزیع پاسپورت‌های جدید که اسناد و مدارک قانونی آن‌ها قبلاً طی مراحل شده، از طریق کمیشن‌کاران و در بازار سیاهی که چهره‌های شاخص طالبان در آن دست دارند، توزیع می‌شود. یافته‌های روزنامه ۸صبح نشان می‌دهد که طالبان نکاح‌خط و تذکره برقی را نیز در بدل پول گزاف به متقاضیان می‌فروشند. یکی از کمیشن‌کاران در گفت‌وگوی خصوصی با خبرنگار روزنامه ۸صبح می‌گوید که بهای پاسپورت در بازار سیاه بسیار بلند است و با آن‌هم او می‌تواند در بدل دو هزار و ۵۰۰ دالر در مدت سه تا چهار روز برای متقاضی پاسپورت بگیرد.

همچنان کمیشن‌کار دیگری که نخواست نامش در این گزارش درج شود، به روزنامه ۸صبح گفت: «در بدل دو هزار دالر امریکایی می‌توانم یک جلد پاسپورت از یک هفته تا ۱۰ روز از ریاست پاسپورت بکشم. این پول چندین تقسیم می‌شود. برای خودم بسیار کم می‌رسد. از این پول به نفر بایومتریک داده می‌شود، به مسوولان ارشد [رییس و معاونان طالبان برای ریاست پاسپورت] جنگ‌جویان و محافظان طالبان در این ریاست، از دهن کوچه پاسپورت تا جایی که اسناد سپرده می‌شود، پیسه داده می‌شود. چیزی به ما نمی‌ماند، اما به خاطر یک کار‌روایی با زنده‌گی خود بازی می‌کنیم. فردا اگر کدام گپ شد، باز هیچ‌کس از طالب پرسان نمی‌کند که بیشترین پول را می‌گیرد.»

احمدالله (نام مستعار) یکی از بیمارانی است که با مراجعه مکرر به ریاست پاسپورت و وزارت داخله طالبان، نتوانسته پاسپورت دریافت کند. احمدالله ماه‌ها است که به تکلیف صعب‌العلاج گرفتار شده و در داخل افغانستان شفاخانه و داکتر نمانده که به او مراجعه نکرده باشد. او می‌افزاید: «با قرض و فروش جایداد تصمیم گرفتم بروم در پاکستان تا خواست خدا باشد، یک راه برای درمان خویش پیدا کنم، حال کسی برایم پاسپورت نمی‌دهد. توان خرید پاسپورت به دو هزار دالر را نیز ندارم. حیران مانده‌ام چه کار کنم.»

متوقف بودن روند توزیع پاسپورت سبب شده که صدها دانشجو از ادامه تحصیل در خارج از کشور باز بمانند. شماری از دانشجویانی که در بورسیه‌های تحصیلی کامیاب شده‌اند، اما نسبت مسدودیت دروازه ریاست پاسپورت از ادامه تحصیل باز مانده‌اند، اکنون به خودکشی فکر می‌کنند. یکی از این دانشجویان که به دلیل نداشتن پاسپورت، بورسیه تحصیلی را از دست داده است، به روزنامه ۸صبح می‌گوید: «این سومین بورسیه است که از خاطر بند بودن پاسپورت از دست می‌دهم. دلم است خود را بکشم از دست این‌ها [طالبان]. آخر چرا پاسپورت را بند کرده‌اند؟ آن‌ها گفتند که به خاطر ترمیم ماشین‌آلات پاسپورت، ریاست را بند کرده‌اند. آخر چرا مردم را بازی می‌دهند؟ پاسپورت حق هر شهروند است.»

رونا (نام مستعار) در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «بعضی کمیشن‌کاران پاسپورت‌هایی را که مدت اعتبارشان کم مانده باشد ‌و ویزه نخورده باشد، می‌خرند و استیکر به روی پاسپورت قبلی می‌چسبانند و بازارشان از این طریق هم گرم است.» این در حالی است که بازار فروش و تمدید پاسپورت در سفارت‌خانه‌های کشورهای همسایه افغانستان نیز گرم است.

شهروندان کشور دریافت پاسپورت را ابتدایی‌ترین حق شهروندی خود می‌دانند و تاکید می‌ورزند که طالبان علاوه بر وضع سایر محدودیت‌ها‌، حق سفر را نیز از آنان گرفته‌اند. شهروندان در حالی از توقف طولانی روند توزیع پاسپورت در کشور ابراز نگرانی می‌کنند که دروازه‌های این ریاست هم اکنون به روی کمیشن‌کاران و افراد وابسته به طالبان باز است و هیچ مشکل تخنیکی در این زمینه وجود ندارد. کسانی که پول هنگفت می‌پردازند، می‌توانند در مدتی کوتاه صاحب پاسپورت شوند.

روی آوردن شهروندان به پاسپورت‌های جعلی

در همین حال شماری از شهروندان پس از ماه‌ها انتظار برای دریافت پاسپورت اصلی، اکنون به خرید پاسپورت‌های جعلی روی آورده‌اند. نرخ پاسپورت‌های جعلی بین ۴۰۰ تا ۹۰۰ دالر است. افراد می‌توانند این پاسپورت‌ها را نیز از کمیشن‌کاران خریداری کنند، اما کیفیت آن‌ها پایین است و به‌آسانی قابل تشخیص‌اند. با وجود این، مردم از روی ناچاری و انتظار نافرجام به دریافت همچو اسناد اقدام می‌کنند.

این در حالی است که وزارت داخله طالبان پیش از این از بازداشت فردی خبر داده بود که خود را رییس اداره پاسپورت معرفی کرده بود و به شهروندان پاسپورت می‌فروخت. یک نوار تصویری که طالبان از او در ماه عقرب نشر کردند، این فرد را به نام جمیل معرفی کرده و گفته که او با صدور مکتوب‌های جعلی توزیع پاسپورت از مردم پول گرفته است.

طالبان در جریان یک‌ونیم سال گذشته شمار زیادی از کمیشن‌کاران را بازداشت کرده‌اند. شهروندان اما ادعا دارند که این افراد به دلیل عدم همکاری مستقیم با مسوولان ریاست پاسپورت و وزارت امور داخله بازداشت شده‌ و طالبان افراد خود را به جای آنان به کمیشن‌کاری گماشته‌اند.

طالبان در جریان ماه سنبله سال‌ روان خورشیدی اعلام کردند که ۳۵۰ تن را در جریان کمتر از یک سال به اتهام فساد و کمیشن‌کاری بازداشت کرده‌اند. طالبان گفتند که در میان بازداشت‌شده‌گان شماری از کارمندان ریاست پاسپورت نیز شامل‌اند که با کمیشن‌کاران در ارتباط بوده‌اند.

توزیع پاسپورت به تروریست‌های خارجی

طالبان در حالی روند توزیع پاسپورت به شهروندان را توقف داده‌اند که شماری از کشورهای منطقه از صدور توزیع پاسپورت افغانستان به تروریست‌های منطقه‌ای خبر می‌دهند. رمضان رحیم‌زاده، وزیر داخله تاجیکستان، روز چهارشنبه، ۲۷ میزان، در نشست «همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای امنیت و مدیریت مرزها برای مقابله با تروریسم» مدعی شد که طالبان تاکنون به بیش از سه هزار «عضو گروه‌های تروریستی» پاسپورت افغانی صادر کرده‌اند.

با این‌همه، ریاست پاسپورت یکی از منابع مهم عایداتی برای طالبان دانسته می‌شود. مسوولان این ریاست در خبرنامه ۱۶ میزان، توضیح داده‌اند که روزانه بین سه تا پنج هزار جلد پاسپورت به متقاضیان توزیع می‌کنند. مدت اعتبار این پاسپورت‌ها ۱۰ سال است و متقاضیان باید در بدل دریافت هر جلد پاسپورت، ۱۰ هزار و ۴۰۰ افغانی به حساب رژیم طالبان واریز کنند. با این حساب، روزانه بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون افغانی از این بابت به حساب طالبان واریز می‌شود.

روند توزیع پاسپورت در حالی از حدود سه ماه به این‌سو متوقف است که طالبان در ۱۶ میزان اعلام کردند که دروازه ریاست پاسپورت تا اطلاع ثانی به روی مراجعان مسدود است. ریاست عمومی پاسپورت با صدور خبرنامه‌ای گفت: «ریاست عمومی پاسپورت جهت ارایه خدمات بهتر و تسریع پروسه‌های کاری در نظر دارد تا یک سلسله تغییرات را در تجهیزات و سیستم‌های تخنیکی وارد سازد. از این‌که در مرکز روزمره حدود چهار الی پنج هزار پاسپورت صادر می‌گردد، وسایل مربوط آن‌ها نیاز به ترمیم و تبدیل دارند. پروسه ترمیم و تبدیل تجهیزات ضرورت به زمان دارد، لذا الی ختم پروسه توزیع پاسپورت معطل است. توزیع پاسپورت متقاضیان بعد از تاریخ ۱۶ میزان الی تکمیل حل مشکلات فنی متوقف است.»

این ریاست از شهروندان کشور خواسته بود تا اطلاع بعدی به ریاست عمومی پاسپورت مراجعه نکنند. با این حال شهروندان از طالبان می‌پرسند که اطلاع بعدی چه وقت خواهد بود و رفع مشکلات تخنیکی تا چه زمانی دوام خواهد کرد. در حالی که دروازه این ریاست به روی کمیشن‌کاران و افراد وابسته به گروه طالبان باز است و هیچ مشکل تخنیکی برای‌شان متصور نیست.

طالبان سه ماه قبل، در حالی از توقف روند توزیع پاسپورت در کابل خبر داده بودند که چندین ماه قبل از آن در ۳۳ ولایت دیگر روند توزیع آن متوقف بوده است.