آرشیف

بسم الله الرحمن الرحیم 

فرض عین أمری و کاری اطلاق میشود  که اجرا اش برهمه مسلمانان حتمی است.

فرض کفایی به کاری اطلاق میشود که اجرا اش بر بعضی فرض و در صورتیکه عدهء اجرا کنند، ذمت بقیه منتفی میشود. مثلا اګر در ملتی عده پیدا شوند که داکتر طب شوند، ذمت دیګران منتفی است. اګر اصلا کس پیدا نه شود که داکتر شود و يا چنین موانع ایجاد شوند( مثلا منع مکاتب) درین صورت همهء ملت مسؤول و مکلف به ادای وجیبهء تعلیم میګردد.

هست مواردیکه مرتبهء فرض کفایی به فرض عین مبدل میشود و این بنابر یک روایتی قوی بلند شدن حکم فرض کفایی علوم به فرض عین شدن است! 

کسب علم در حالات امروز در کشور های اسلامی است.

در عقب مانی های امروزکشور های اسلامی، محاصره های اقتصادی و نظامی و احتیاج کشور های اسلامی و مسلمانان به منابع و مراجع غیر خارج از علوم اسلامی ( قرآن، سنت و علوم مرنبط آن ) کسب علوم طبعی و عصری روز را از فرض کفایی به فرض عین مبدل ساخته است. کسانیکه باور دارند کسب علوم اسلامی صرف مباح، اختیاری و غیر ضروری اند به عین الیقین خطاء و در موارد به اشارات دشمنان افغانستان و دشمنان اسلام عمل میکنند. این موقف شان خلاف کتاب الله و سنت رسول الله (ص)است.

قبل از همه باید گفت که :خداوند بزرگ، انسان ها را بيهوده خلق نکردہ است. وقتی انسان به دنیا می آید او هيچ چیزي را نمی داند اما خداوند به چشم و گوش و قلب و… داده تا ازین اعضاء خوب استفادہ کنند، علم و دانش را یاد بگیرد. پروردگار با عظمت ما می فرماید :« وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ‏ مِنْ‏ بُطُونِ‏ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ. (نحل،آيت 78) يعني خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود در حالی که هيچ چیزي نمی دانستید و برای شما گوش و چشم و عقل قرار داد تا شکر نعمت او را بجا آورید۔)

در آیات و روایات متعدد اسلامی به اهميت علم، فضیلت، علم و علم آموزی تذکرات صریح شدہ است، اگر ما می گوییم دین اسلام دین علم و دانش و آموزش، دین دنیا و آخرت است، دین اسلام برای زندگی سعادتمندانه دنیوی واخروی بشر است سخنی ناحق نگفته ایم، چون اهميت علم و دانش در اسلام این قدر زیاد است که اولین کلماتی که جبرائيل به پيامر آموخت اين بود:

«اقْرَأْ بِاسْمِ‏ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ‏ عَلَق‏، اقْرَأْ وَ رَبُّكَ‏ الْأَكْرَمُ‏، الَّذي‏ عَلَّمَ‏ بِالْقَلَم‏، عَلَّمَ الْإِنْسانَ ما لَمْ‏ يَعْلَمْ‏ ۔» (علق، آيات 1تا 5) يعني بخوان به نام پروردگارت که جهان را آفریده است و انسان را از خون بسته ای خلق کرد. بخوان به نام پروردگارت از همه بالا تر است همان کسی که به وسيله قلم تعلیم نمود وبه انسان آنچه را نمی دانست آموخت. درینحا نه ګفته که دین را بخوان! 

ازین آیات فوق و دههانصوص دیګر ما به خوبی می فهميم که اسلام با دعوت به علم آغاز شدہ است و در دین اسلام علم خیلی ارزش دارد .

قرآن عظیم الشأن در خطاب به  پیامبرش می فرماید : «قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ «9 سوره زمر» (بگو: «آيا كسانى كه مى‌دانند و كسانى كه نمى‌دانند با هم برابر اند )

در دین اسلام به دانشمندان خیلی ارزش دادہ شدہ است طوریکه خداوند متعال دربارہء علم و عالم می فرماید :« قُلْ هَلْ يَسْتَوِي‏ الَّذينَ‏ يَعْلَمُونَ‏ وَ الَّذينَ لايَعْلَمُونَ.» (زمر،آيت9) بگو کسانی که خدا و دین او را می شناسند و کسانی که نمي شناسد یکسان هستند؟

رسول گرامی اسلام نيز فرمود: برتری عالم بر عابد همچون برتری ماه شب چهاردهم بر دیگران است .

قرآن عظیم الشأن بر اهميت علم، برتری دانشمندان و رفعت مقام آنان تصريح کرده و فرموده است: يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ‏ دَرَجاتٍ‏. (مجادله،آيت 11)خداوند کسانی را که ایمان آورده اند وکسانی را که علم به آنان دادہ شدہ درجات عظیمی می بخشد.

چرا اسلام این قدر به دانشمندان ارزش و اهميت داده و انسان را به مطالعه و کسب علم و دانش تشویق می کند چون همه علوم در نهایت او را به سوی خداوند سوق می دهد. به همين سبب گفته مي شود که: هر چه عالم علمش بیشتر شود خدا را بهتر می شناسد در نتيجه از خدا خوف دارد و در همه کارهايش دستورات او را به کار می گیرد. اسلام علاوه بر این که به پیروان خود سفارش می کند که علم آموزی داشته باشد حتی به مخالفین خود نیز سفارش می کند که دنبال حکمت و علم باشند چون می داند که انسانی که به حکمت برسد به حقیقت نزدیک میشود و حق را قبول می کند.

خوانندهء محترم !

درمورد فواید علم توجه شما را چند نقطه جلب می نمایم :

انسان عاقل و خردمند از علم و دانش به درستی بهره مند میشود و در مسیر کمال خود و جامعه به کار می گیرد در این جا به برخی از آثار و فواید علم و دانش اشارہ میشود:

١۔ یکی از فواید علم این است که ما به وسيله علم و دانش آیات و نشانه هاي خداوند الهي را می توانیم خوب بشناسیم.

٢۔ علم وآگاهي زمينه ساز ایمان است. اگر انسان نسبت به هستي و جهان، علم و دانشی نداشته باشد، نمی تواند تحلیلی درست از آن داشته باشد و او به ایمان کامل برسد. بنا بر این می توان گفت که هر چه علم ودانش انسان به مساله و موضوعی بیشتر باشد تاثیرات مثبتی در انسان ایجاد می کند

٣۔ همچنین علم و آگاهي زمينه ساز اطاعت انسان از حق تعالی میشود به همه فرمان هاي که از راه عقل و وحی به او دادہ میشود عمل میکند. خداوند در آيه ١٠٤سورہ مائده و نیز آيه ٨٩سوره یونس و آيه ٣٦سورہ اسرا و آیات دیگر، اطاعت از حق را نتيجه علم و آگاهي معرفی میکند.

٤۔ ما مسلمانان أعم از مرد و زن، از علم و دانش می توانیم ارزش ها را از ضد ارزش ها تشخیص دهيم، این که کدام عمل خوب و کدام بد است و همچنين شناخت زشت از زیبا وکمال از نقص و حق از باطل تنها از طریق علم و دانش امکان پذیر است.

٥۔ علم و دانش عامل مهمي در مصؤنیت یابی در ضررها و سختیها و جلب منافع بهتر و بیشتر است. این معنا را خداوند بزرگ در آيهء ٨٨ سورهء اعراف مورد تأکید قرار دادہ است.

٦۔ علم اصلی ترین عامل شناخت خداوند متعال، حکمت آفرینش، گرایش به توحید و اطاعت از خداوند شکرگزار بوده و به حمد و ستایش پروردگار اشتغال دارند و همين علم موجب میشود که شخص در برابر آیات قرآن و دیگر آیات الهي خضوع و خشوع داشته باشد

قابل یاددهانی است:

که برای آموزش علم سن وسال وسال ، جنس، مطرح نیست طوریکه رسول الله صلی  الله علیه وسلم فرموده است :« اطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنَ الْمَهْدِ إِلَى اللَّحْدِ. يعني از گهواره تا گور دانش بجويي.

والله اعلم بالصواب

و ما علینا الا البلاغ المبین.

 علیه توکلنان و الیه المصیر 

داکتر صلاح الدین سعیدی 

شورای علمی مرکز کلتوری د حق لاره 

ومن الله التوفیق

strategicstudies@yahoo.com

۲/۱۰/۲۰۲۲