آرشیف

مراسم عاشورا در بحبوحه ناامنی و موجی از‌ حمله‌های انفجاری، آرام‌تر از روزهای قبل و سال‌های گذشته برگزار شد. طالبان می‌گویند که برای برگزاری این مراسم تدابیر شدید امنیتی روی دست گرفته شده و عزاداران محرم نیز در این زمینه با آنان همکاری کرده‌اند. عزاداران محرم هرچند از این‌که حادثه ناگواری در روز عاشورا اتفاق نیفتاد، خشنودند، اما انتقاد می‌کنند که امسال به دلیل فشار طالبان مراسم عاشورا آن‌گونه که شایسته بود، برگزار نشده است.

از طرف دیگر، بیشتر جاده‌های مناطق شیعه‌نشین در کابل مسدود و شبکه‌های مخابراتی در مناطقی، به‌ویژه در غرب پایتخت به‌گونه کامل قطع شده بود. منع گشت‌وگذار دسته‌های عزاداری در جاده‌ها، ممانعت از توزیع نذر در سقاخانه‌ها، منع برگزاری مراسم عاشورا در صحن روضه سخی در بلخ، برچیدن پرچم‌های ویژه محرم و خاموشی بلندگوهای تکیه‌خانه‌ها از محدودیت‌هایی‌اند که در محرم امسال از سوی طالبان بر عزاداران وضع شده‌ است. به گفته این عزاداران، نگرانی امنیتی و وضع محدودیت‌های گسترده از سوی طالبان سبب شد که آنان مراسم عزاداری را در یک سکوت تلخ و اجباری در چند مسجد و تکیه‌خانه محدود برگزار کنند.

علی‌رضا، باشنده کابل از جوانانی است که همه‌ساله با کاروانی از موترها به نقاط مختلف شهر گشت‌زنی می‌کرد. امسال از این‌‌که نتوانسته به این آرزویش برسد، ناراحت است. او می‌گوید که طالبان از تأمین امنیت سرتاسری سخن می‌گویند، اما کسی را نمی‌گذارند که از خانه بیرون شود. او تأکید می‌کند: «وقتی عزاداران نتوانند عاشورا را تجلیل کنند و تنها در خانه بمانند، این کار از ناکامی طالبان در تأمین امنیت کم نمی‌کند. تأمین امنیت به معنای این نیست که مردم در خانه بنشینند و مراسم برگزار نکنند.»

عزاداران عاشورا در بلخ نیز از برگزاری مراسم دهم محرم ناراض به نظر می‌رسند. شماری از آنان در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گویند که همه‌ساله از اول ماه محرم تا دهم این ماه با برگزاری مراسم باشکوه در مناطق مختلف شهر، محرم را گرامی‌ می‌داشتند.  امسال اما به گفته آنان، این مراسم تنها در چند مسجد و تکیه‌خانه محدود شده بود. نارضایتی عزاداران در حالی ابراز می‌شود که روز گذشته طالبان به شورای علمای شیعه در ولایت بلخ دستور داده بودند تا از برگزاری مراسم عاشورا در روضه سخی و بیرون شدن در جاده‌ها خودداری کنند.

یکی از عزاداران محرم در مزارشریف که بنابر دلایل امنیتی نمی‌خواهد نامش در این گزارش درج شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید. «مراسم عزاداری عاشورا امسال مثل سال‌های پیش نیست. بیروبار سال‌های پیش نمانده. ما را امر به معروف طالبان امسال نماند که در روضه سخی برنامه بگیریم. مردم هم ترس دارند. امسال عزاداری در داخل تکیه‌خانه‌ها تیر شد، راضی خو نیستیم، اما چه بگوییم چیزی گفته نمیشه صدای خود را بلند نمی‌توانیم، همین امنیت امروز را هم بیشتر مردم خودشان گرفتند.» این عزادار برای اشتراک در مراسم عاشورا به مسجد سلطانیه در شهر مزارشریف آمده است.

عزاداران محرم در بلخ همچنان می‌گویند که طالبان بامداد دیروز (دهم محرم) پیش از آغاز مراسم عاشورا پرچم‌های ویژه محرم را از بیشتر مکان‌های شهر مزارشریف برداشتند. آنان این کار طالبان را مداخله در امور مذهبی اهل تشیع و بی‌حرمتی به اهل بیت پیامبر اسلام توصیف می‌کنند.

شمار دیگری از عزاداران محرم در شهر هرات اما می‌گویند که در مراسم عاشورا ممانعت و محدودیت جدی از سوی طالبان بالای آنان وضع نشده است. عزداران در هرات می‌افزایند که طالبان امنیت سوگواران شیعه را تأمین کرده و برای‌ آنان توصیه کرده‌اند که به دلایل امنیتی در خیابان‌ها گشت‌وگذار نکنند.

در همین حال، عزداران در بامیان می‌گویند که باوجود این‌که از حمله‌های احتمالی تروریستی نگران بودند، اما با آن‌هم مراسم عاشورا را با شکوه‌تر از سال‌های گذشته و برنامه‌های گوناگون مانند سخن‌رانی، نوحه‌خوانی، سینه‌زنی، زنجیر‌زنی، اهدای خون، ایجاد سقاخانه‌ها برای توزیع نذر، ختم قرآن، نذر و توزیع خیرات تجلیل کرده‌اند. محمدعلی، یکی از عزاداران در بامیان می‌گوید: «ما نگرانی داشتیم که تروریست‌ها در بامیان نیز کدام عمل تروریستی انجام دهند، اما تا حال به فضل خدا چنین رویداد رخ نداده و مراسم عاشورا هم باشکوه جریان دارد.»

رضایت‌ها و شکایت‌ها به وضع محدودیت‌ها

شماری از شهروندان کشور از اعمال محدودیت‌ها در اجرای مراسم دهم محرم استقبال می‌کنند. به باور آنان، تدابیر شدید امنیتی طالبان سبب شده است کسی در این روز آسیب نبیند. این شمار از شهروندان، گشت‌زنی دسته‌های عزادار در جاده‌ها در وضعیت موجود را نگران‌کننده می‌دانند و تأکید می‌کنند که جلوگیری از گشت‌زنی در کاهش تلفات انسانی و حمله‌های انفجاری سودمند واقع شده است. به گفته آنان، در کنار جلوگیری از تلفات احتمالی، زمینه سواستفاده برای گروه‌های افراطی نیز فراهم نشده است تا چاقوی تیزشان را علیه عزاداران تیزتر کنند.

محمدالله حیدری، باشنده کابل، باور دارد که مدارای مذهبی، زمینه‌ساز گفت‌وگوهای سازنده میان شیعه و سنی در کشور می‌شود. از نظر او، از مسایلی که باعث سواستفاده افراطیون می‌شود، باید جلوگیری به عمل آید. او سینه‌زنی در جاده‌ها و ریختن خون جوانان در مکان‌های عمومی را در تضاد با سنت حسینی می‌داند و تأکید دارد که بسط آن در جامعه باعث تنش‌های مذهبی می‌گردد. همچنان ده‌ها شهروند دیگر کشور نیز به این باورند که تجلیل از عاشورا و انجام مراسم مذهبی در تکیه‌خانه‌ها بهتر از نمایش آن در جاده‌ها است.

تأمین امنیت عزاداران محرم به‌ویژه مراسم عاشورا همه‌ساله یکی از چالش‌های جدی به شمار می‌رود که به رغم شواهد و افزایش حمله‌های انتحاری و انفجاری، شیعیان به‌گونه گسترده در این مراسم اشتراک می‌کنند. امسال نیز به رغم وعده‌های طالبان در تأمین امنیت عزاداران محرم، حادثه‌های خونینی در هفتم، هشتم و نهم محرم در شهر کابل رخ‌ داد که در نتیجه آن ده‌ها تن کشته و زخمی شدند. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در سه رویداد امنیتی دست کم ۱۵ نفر جان باخته و ۷۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. وضعیت شماری از زخمیان این رویدادها وخیم گزارش شده است. منابع مردمی از شمار زخمیان و جان باخته‌گان این رویدادهای را بیشتر عنوان می‌کنند. سازمان ملل در گزارشی آورده است که در نتیجه حمله‌های خونین در محرم امسال در غرب کابل ۱۲۰ تن کشته و یا زخمی شده‌اند.

کودکان، زنان و کهن‌سالان نیز مشمول کشته‌شده‌گان حوادث ماه محرم هستند. اما این مراسم امسال به رغم  فشارهای طالبان مبنی بر اعمال محدودیت‌ها و افزایش حمله‌های داعش نسبت سه سال‌های گذشته، آرام‌تر برگزار شد. هرچند عزاداران زیادی را ناراض ساخت و گفتند که عاشورای خاموشی را پشت سر گذاشته‌اند، اما شمار دیگری از این‌که حادثه‌ای رخ‌ نداده است، خرسند هستند.