آرشیف

داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه پیشین حکومت اشرف غنی، پس از فروپاشی نظم جمهوریت از کشور بیرون نرفت و به پایگاه رای مردمی خویش هم برنگشت. او در چندین دور انتخابات ریاست جمهوری در طول بیست سال گذشته، کاندیدای همه فصل‌ها بود. در همه دوره‌ها تا مرز پیروزی پیش می‌رفت و سپس از حق رای خود دفاع نمی‌کرد و مانع دفاع مردمی نیز می‌شد. در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ گفته بود اگر قطعه‌قطعه شوم، نتایج تقلب را نمی‌پذیرم، اما سرانجام با میانجی‌گری جان ‌کری، میدان را به اشرف غنی احمدزی رها کرد و دست ‌و دهان هوادارانش را بست. آقای عبدالله در انتخابات ۲۰۱۹ نیز رقیب اشرف غنی بود و همزمان با مراسم سوگند غنی، مراسم سوگند برگزار کرد و حلف وفاداری به‌جا آورد و دستش را روی قرآن گذاشت که از مطالبات مردم نمی‌گذرد؛ اما بازهم میدان خالی کرد و کرسی ریاست جمهوری را برای اشرف غنی رها کرد و یک ‌بار دیگر بر تابوت دموکراسی نیم‌جان و روند مردم‌سالاری میخ کوبید. او پس از سقوط افغانستان به دست طالبان از کشور بیرون نرفت و با حامد کرزی، رقیب پیشین خود، همسو شد و در راستای سفیدنمایی طالبان تلاش‌های فراوان کرد. تا آن‌جا برای طالبان خوش‌خدمتی کرد که این گروه بعد از ماه‌ها به ضمانت برای او اجازه دادند به هند برود تا علاوه بر دیدار با خانواده‌اش، حامل پیام طالبان به دولت هند نیز باشد. این حادثه به موفقیت به انجام رسید. او به خانه‌اش رفت. هند پس از سفر عبدالله دست دوستی به سمت طالبان دراز کرد، هیأتی به کابل فرستاد و برای بازگشایی سفارت خویش در افغانستان مصمم شد.

ماندن عبدالله عبدالله در کابل علاوه بر این‌که انتقادهای زیادی را برانگیخت، در آغاز امیدهایی نیز به شماری از مردم داد. حضور عبدالله در سراسیمه‌گی و آشفته‌گی کابل، برای بعضی‌ قوت قلب شد تا از هراس طالبان اندکی تسلی خاطر پیدا کنند، به رغم این‌که کاری از دست او ساخته نبود/ نیست. او در بدترین وضعیت که پایگاه مردمی و سیاسی‌اش مورد تجاوز قرار گرفت، سکوت کرد. از قتل زنان و تیرباران شدن کودکان و زنان چشم‌بسته گذشت و هیچ‌گاهی جسارت انتقاد از جنایت‌های جنگی طالبان را پیدا نتوانست.

عبدالله عبدالله که در شیک‌پوشی شهره است و در یک روز تقریبا به‌طور اوسط بیشتر از سه‌بار لباس عوض می‌کند، در روزهای تنهایی و بی‌سرنوشتی، روزها با حامد کرزی، رییس جمهور سابق افغانستان و فضل‌هادی مسلم‌یار، رییس مجلس سنای پیشین، ملاقات می‌کرد و عکس می‌گذاشت. این کار او مایه سرگرمی و فکاهی کاربران رسانه‌های اجتماعی شده بود. وقتی آقای عبدالله در فیس‌بوک خود پست می‌گذاشت و تذکر می‌داد: «روی مسایل مهم و اوضاع جاری در کشور بحث شده است» مردم با توجه به ماهیت کارکرد طالبانی این عمل او را به تمسخر می‌گرفتند و کارش را از نهایت درمانده‌گی عنوان می‌کردند.

نخبه‌گان فکری و سیاسی حوزه تاجیکان به‌ویژه به قول وطنداران پشتون «شمالی تلواله» در دو دهه گذشته در حمایت از آقای عبدالله به‌ دلیل همسنگر بودن با احمدشاه مسعود، سنگ تمام گذاشتند. این مرد همیشه میدان انتخابات ریاست جمهوری را به ناتوانی، معامله‌گری و تقلیل مطالبات و خواست‌های مردم به بهای تشریفات خودش متهم می‌کنند و تاکید می‌ورزند که او بر آرمان‌های مسعود «خیانت» کرده است. از همین‌ رو از او بریده‌اند و این روزها به نظر می‌رسد که او مورد عنایت «دشمنان دیروزی» خود قرار گرفته است. کریم خرم، رییس دفتر پیشین حامد کرزی که از رادیکال‌های جامعه پشتون در مقابل «شمالی تلواله» به حساب می‌رود، لبخندزنان به دیدار عبدالله می‌رود. ستار سعادت، از تمامیت‌خواهان دوآتشه که مالک این ملک پشتون‌ها را می‌داند و در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۴ بر نتیجه انتخابات پرتقلب که به انتخابات گوسفندی مشهور است، مهر تایید گذاشت، در صف تبریکی‌دهنده‌گان عیدی عبدالله است. فاروق وردک از اردوگاه کرزی و احمدزی که اتهامات گسترده فساد در معارف بر او وارد است و فضل‌هادی مسلم‌یار که در انتخابات ریاست جمهوری همه را هشدار داده بود که «نتیجه انتخابات را سر پدرتان می‌قبولانیم» از ملاقات‌کننده‌گان همیشه‌گی و تسکین قلب آقای عبدالله به شمار می‌روند. در تازه‌ترین مورد کمال‌ناصر اصولی، علم‌بردار جنگ قومی که عملا اقوام دیگر را بیگانه می‌خواند، وارد رفاقت با عبدالله شده است. اصولی در بیان دیدگاه قومی خویش هیچ‌گاه دیپلماسی نکرده، عریان و صریح گفته که پشتون‌ها مالک دولت افغانستان هستند، اکثریت می‌باشند و اقوام دیگر که به این قوم تعلق ندارند، مالک دولت نیستند. اصولی دیدگاه‌های قوم‌پرستانه خویش را به‌صراحت از طریق رسانه‌ها بیان کرده و هیچ لفافه زبانی را نیز به کار نبرده است. اکرم خپلواک که از مقربان غنی و کرزی و از مخالفان آقای عبدالله در طول دو دهه گذشته بود، نیز با عبدالله عکس عیدی و یادگاری گرفته است. همه چهره‌هایی که نام برده شد، از رادیکال‌های قوم پشتون هستند که امروز با طالبان به‌عنوان نماینده قومی- مذهبی رادیکال‌تر از خود یک‌جا شده‌اند. آنان حق حاکمیت را از آن پشتون‌ها می‌دانند و دیگران را صرفا به بیعت و تمکین دعوت می‌کنند که در حکمروایی مطلق آن‌ها حق زنده‌گی کردن بدون دعوای برابری‌خواهی و حقوق شهروندی دارند.

صف کشیدن این چهره‌ها در خانه عبدالله عبدالله، باعث گسترده‌گی انتقادات نخبه‌گان سیاسی و طیف‌های مختلف اقوام دیگر شده است. اما آقای عبدالله بی‌خیال دشنام‌های کاربران رسانه‌های اجتماعی و فکاهی‌های آنان، به عکس گذاشتن خویش ادامه می‌دهد و ظاهرا به نظر می‌رسد پروای انتقادات مردم را نیز ندارد. عبدالله در همه عکس‌های سه روز عید با یک جمله از مردم و سیاسیون پذیرایی کرده است. جمله آقای عبدالله از مردم عادی این گونه است: «با تشکر از هموطنان محترم که برای عید مبارکی به منزل ما تشریف آورده بودند.» این جمله یکی از سخنان ماندگار آقای عبدالله ثبت حافظه تاریخ سیاسی او شده است. جمله دیگر که مرد همیشه کاندیدای ریاست جمهوری پیشین در مورد سیاست‌مداران در دیدارهای عیدی او در دفتر تاریخ عبدالله ثبت شده، این‌گونه آغاز و ختم می‌شود: «با تشکر از داکتر فاروق وردک ]به جای فاروق وردک نام‌های دیگر را بگذارید[ و همراهان محترم‌شان که برای عید مبارکی به منزل ما تشریف آورده بود.»

مردم از عبدالله می‌پرسند در این مقطع زمانی که اجازه هیچ فعالیت سیاسی را ندارد و به‌نحوی در حبس خانه‌گی به‌ سر می‌برد، چرا دست به چنین حرکت‌های نمایشی می‌زند، از کراهت و زشتی چهره ‌طالبان می‌کاهد و به‌نحوی به جامعه جهانی بازگو می‌کند که این گروه به سیاسیون اجازه فعالیت می‌دهد. شماری دیگر بر این نظرند که او هنوز به لبی نان در سفره حاکمیت طالبان چشم دوخته و انتظار دارد در این وضعیت نیز برای خود تشریفات دست‌وپا کند، ورنه عکس‌های او با برتری‌طلبان قومی که آرمان تک‌قومی کردن جامعه متکثر افغانستان را دارند، باعث تداوم منازعه و نفی ارزش‌های شهروندی می‌شود.