آرشیف

حکومت ظاهر خان یه صدارت شاه محمود خان به نظرمورخین یک نقطه عطف
درتاریخ افغانستان بوده وسرآغاز دموکراسی نیزخوانده شده است
؛توآم با ایجاد وتشکیل احزاب وسازمان های سیاسی ؛آغا زمبارزات آزادی
خواهی آزادی بیان ؛ آزادی مطبوعات ؛ بانشر جراید ومجلات ؛‌فعالیت های
مدنی همه دست بدست هم داده ویکجاه باهم به اصطلاع عصر ( دموکراسی نوپا
) نامید

به گفته مورخین شاه محمود خان بعدازکسب مقام صدارت بخاطرسر پوش نمودن
دوره وحشت پدروبرادر بزرگش یک سلسله فعالیبت مردمی را نیز آغازنمود و
دیدارش با سران اقوام تاجک ؛هزاره غزل باش به وضاحت نشان میدهد او خواهان
تغیر در عملکرد دولت بوده ضمن ملاقاتش ازایشان معذرت خواسته واطمینان
داده که دیگر به حقوق وآزادی آنها بی حرمتی نحواهند کرد ، وگفته شده که
شاه محمود خان از صدر اعظم های قبل و بعدیش یعنی محمد هاشم خان و سردار
محمد داوود خان متفاوت تر بود.روحیه مردم پذیری درشخصیت زیادتربود محمد
ظاهر شاه نیز در یکی از مصاحبه هایش شاه محمود خان را یک فرد دموکرات
معرفی نموده است.

شاه محمودخان درجهت رشد وارتقائی سطح دانش مردم ’ انکشاف وبهبود وضعیت
اقتصاد ی کشور بطورعموم بعصی کارهای انجام دادبه نوشته اکرام اندیشمند
محقق دربخش معارف مینوسد (بعداز جنگ دوم جهانی حکومت محمد ظاهرخان به
صدارت شاه محمودخان رویهمرفته درعرصه های مخلف تعلیمات به ویژه دربخش
زنان وتحصیلات عالی ؛ تعلیمات مسلکی نبمه عالی تغیرات ایجادگردیده وچندین
مکتب جدید تاسیس درهمین مقطع زمانی بایونسکوه روابط تامین جندین مکاتب
مسلکی نسوان مانند رابعه بلخی ؛ ملالی ؛‌زرغومه همجنان مستوره غوری
؛‌محجوبه هیروی ستاره ونازوانا درکابل افتتاح وبه فعالیت آغاز نموده
درسال ۱۹۶۰ درپوهنتون پسران ودختران مشترکآ ‌به درس خواندن آغاز نمود ند

افغانستان تلاش نمود روابط خودرا نهاد وسازمان های بین المللی تامین
نماتید بتاسی ازهمین امردرزمان صدارت شاه محمود خان افغانستان عضویت
سازمان ملل متحد حاصل وبا یونیسکو روابط اش را تامین ودرعرصه مناسبات
وروابط سیاسی باکشورهای دنیا ء موفق شد با ایالات منحد امریکا وشوری
مناسبات خوب پیداکرده که درنتیجه پروژه هلمند به کمک ایالات متحده وپروژه
کانال ننگرهار فارم های قاضی آباد وهده ازجانب شوروی کمک مالی صورت گرفته
. سیستم تحصیلات عالی ازلحاظ کمی وکیفی بهتر شده تعصبات علیه خانم ها
رفع سده رفت .

بتاریخ ۱۹اکتوبر۱۹۵۳ شاه محمودخان استعفی وسردارمحمد داود صدراعظم
افغانستان گردید بعداز استعفی شاه محمودخان وبه بجای سرمحمد داودخان
پسرکاکای ظاهرخان به قدرت تکیه نمود داودخان خلاف شاه محمودخان به گفته
عبدالله شادان آزادی مطبوعات را محدود وسانسور را ایجاد نمود اوپروسه رشد
اقتصادی را درعرصه داخلی وآزادی پشتونستان آزاد را اهداف خویش قرارداد .

پروسه رشد اقتصادی جامعه وبلند بردن سطح دانش وآگاهی‌ (روشن ساختن اذهان
مردم) ازطریق نشرات تحت کنترول موثردانسته ؛ پروسه رشد کمی وکیفی نشرات
دولت وروزنامه های دولتی هد ف اساسی دولت اوبود. تحلیلگران ومورخین معتقد
اند که حکومت داودخان بررعایت واعاده حقوق زنان ؛رفع حجاب کارمشترک زنان
ومردان کارهای موفقانه انجام داد وسهم زنان را درعرصه های سیاسی ؛اقتصادی
وفرهنگی برجسته ساخت تعدادازفعالین زنان درحکومت داود وارد اجتماع
گردیدند مانند رقیه ابوبکر کبرا نورزائي ؛ اناهیتا راتب زاد؛حمیرا
نورزائی ؛معصومه وردک نفیسه عباسی ؛ شفیقه کبیر سراج ونفیسه احراری
ازجمله فعالین بودند که درین مرحله تاریخی مصروف کار وفعال بودند
برعلاوه جهت گسترش وهمآهنگ ساختن فعالیت زنان موسسه میرمنه تولنه را
ایجاپد نمود

حکومت ظاهر به مرحله اول زمامداریش به صدارت کاکاه وپسرکاکایش جهت تامین
قوانین وحکومتداری خوب قوانین اصولنامه های متعدد را درچوکات وزارت عدلیه
نشرنموده که تعدادآن به ۱۴۳ میرسید . برعلاوه رشد نسبی اقتصادی کشورسهم
وآزادی زنان وامنیت سراسری ازدست آوردهای دوران صدارت محمد داود خان
شمرده میشود

اما نظربه اختلافات خاندان محمد داودخان ناگزیر به استعفی گردید ودرسال
۱۳۴۲ ازمقامش کنار رفت

دوره دوم زمامداری .محمد ظاهرشاه که ده سال اد امه پیداء‌ کرد بنابر
دلایل ذیل دولت مردان ناگزیر به قبول آزادی مطبوعات ؛‌تامین دموکراسی
تحقق قانون وازادی های گردیدند شامل دوبعد میباشد الف بد خارجی ب
بدداخلی

دربدخارجی مبارزات ملت های دربند علیه استعمار ونوی استعمار وظهور مفکوره
های سوسییالستی وناسویسیالیزم وجهان دوقطبی ورهای ملتهای دربند ازیوغ
استعمار واستثمار

دربد داخلی ایجاد احزاب وسازمانهای سیاسی ومبارزات منظم وپراکنده سیاسی
؛ آزادی مطبوعات همه در قانون اساسی ۱۳۴۳ مسجل گردیده بود مورخین نقش
خودشاه درتامین دموکراسیی برجسته مومد میدانند محترم اعظم رهنورذد ززیاب
نویسنده وژورنالست مشهورکشور آزادی نسبی در افغانستان به چهاردوره تقسیم
مینماید ؛ دوره حکومت امای ؛دوره شاه محمودخان ؛ دوره قانون اسیاسی (
دهه دموکراسی ) وزمان دکتور نجیب ا لله ؛قانون اساسی سال ۱۳۴۳ نقش اساسی
ومهم درایجاد دموکراسی نسبی وتحقق قانون درجامعه داشت بتاریخ ۱۱ حوت ۱۲۴۱
مطابق ۳ مارچ ۱۹۶۲ میلادی محمد ظاهرشاه دکتورمحمد یو.سف را بحیث صد
راعظم تعین نمود که به ترتیب قدرت حکومت را ازانحصاردرباربیرون کرد .
کابینه دکتورمحمد یوسف ازعناصروشخصیت های تحصیل کرده وبانفوز کشور بودند
صدراعظم دکتورمحمدیوسف با تعین هیت هفت نفری ازعناصروافرادقانون فهم برای
تهیه طرح ویا مسوده قانون اساسی جدید کشور.توسط یک هیت به ترکیب ازحقوق
دانان افغانی وفرانسوی اولین جلسه خود را دروزارت عدلیه دایر پیرامون طرح
متذکره بحث های گشترده صورت گرفت وباالخره بتاریخ ۱۸ ستبله ۱۳۴۳ لویه
جرگه به شرکت ۴۵۲ نماینده روی متن پیشنهادشده توافق وبه تصویب رساند
بتاریخ ۹ سنبله توسط شاه توشعه گردید . درقانون اساسی جدید ملت تعریف
شده بود ( تمام افردیکه تابیعت افغانستان داشته افغان نامیده میشود )
سعایردینی ازطرف دولت طبق مذهب حنیفی دین اسلام شکل رسمی دین اسلام را
بخود گرفته بادرنظرداشت ماده دوم قانون سایرادیان توسط ادولت تضمینن
میسشود وظایف وصلاحیت شاه بطوروسیع درپانزده ماده تشریح گردیده ودرآن گفت
شده اعضای خانواده شاهی شامل احزاب سیاسی شده نمیبوانند درفصل سوم حقوق
وآزادیهای اتباع بطورهمه جانبه توضیح وتشریح گردیده گفته شده تمام مردم
افغانستان بدون تبعض دارائی حقوق مساوی ا ند به نظرحقوق دانان کشورقانون
اساسی ۱۳۴۳ ازنظرمضون .محتوا معتمد ترین قانون بوده . که درآن وظایف
ومکلفیت های قوای ثلاثه دولت درامرتطبیق قوانین حکومت د اری خوب وحاکمیت
قانون آزادیها وحقوق حقه مردم بطور عالی مسجل گردیده بود .برعلاوه درین
قانون آزادی بیان ومطبوعات بطورروشن وضاحت داده وتشکیل احزاب سیاسی یکی
ازدست آوردهای ومحتوا این قانون بود.دردوره حکومت داری شاهرشاه
بادرنظرداشت تصویب وتطبیق قانون اساسی کشوروایجاد احزاب وسازمان سیاسی
مختلف ونقش نهادهای قوای مقننه درتطبیق قوانین وعملکرد دولت؛رعایت نسبی
آزادی بیان ؛ امنیت درکشوربنام ده دموکراسی خوانده خوانده شد ه است

بادرنظرداشت قانون جدید آزادی اجتماعات وتظاهرات درعرضه مختلف روز به روز
دامته تظاهرات گسترده ترگردیده درین راستا احزاب چپ وراست موج ازتظاهرات
شهرکابل وسایر شهرهای بزرگ که باعث سکتگی نهادتحصیلی درکشورگردیده بود
وگاه وناگاه بخشونت کشانیده که حادثه روزسوم عقرب سال۱۳۴۳ یکی ازروز ها
درمبارزات روشن فکران افغان جهت تحقق آزادی ووتامین دموکراسی که باعث
خشونت کوشته تعداد تظاهرکننده گان بعدازحادثه سوم عقرب وضع به مشکل
گرائید دولت حکومت حدید به ریاست محمد هاشم میوند وال موظف ساخت میوند
وال که ازقشرجوان کشوربود بحیث صدراعظم به پوهنتون رفته درمراسیم عذا
داری شهدائی سوم شرکت نمود که موجب دلجوی محصلین گردید محترم میوندوال
علرغم بی دشواری ناشی حادثه سوم عقرب وضع بهبود بخشسیده ازخشونت های
واعمال خشونتبار جلوگیری نمود

بدنبال ادامه کشمکش های وفشارداخلی : محترم نوراحمدد اعتمادی ؛
دکتورعبدالظاهر وموشفیق هرکدام بالانو به توظیف کابینه به مقام صدراعظم
شدند اما وظایف ومکلفیات حکومت درجوحاکمیت جنگ سرد؛ وعدم همکاری میان
قوای ثلاثه دولت ؛ عدم نظارت وکنترول ازآجرات حکومت دولت ظاهرشاه حکومت
ظاهرشاه درتنگنای اقتصادی وسیاسی قرارگرفته کاهش کمک های خارجی مردم
درطیسال های اخیر جکومت محمد درفقر تنگدستی دشوار دست پنجه نرم میکردند
درفرجام میخواهم متذکر شوم که درطی چهل دسال حکومت ظاهرخان ازآغاز صدارت
هاشم خان گرفته تا آخرین فرد آنها درعرصه رشد توسعه وانکشاف وانکشاف بشری
ناکام بوده علی الرغم مساعد بودن فرصت ها هیچ توجه نکرده اند مردم عمدآ
درفقر وعقب مانده گی به فقر فرهنگی نهگداشته اند به گونه مثثال ازپانزده
ملیون نفوس کشور ۹۸ ٪ ازنعمت سواد محروم بوده اند؛ یک دانشگاه دولتی
درسطح فعالیت داشته اکثریت مطلق ازحق تحصیلات عالی بهرمند موضوع اموزش
وپرورش زنان ودختران درسطح کشوربه نازلترین سطح قرارداشت .

ارائه خدمات صحی درسطح ولایات وشهرها سی درصد بود درسطح قراء وقصبات
۰/۱ فیصد ودرمرکز ولسوالی ها ۱۰۰٪ صفر۲ ٪ ازخدمات صحی بهرمند
بودنمرگومیراطفال ومادران امراض فلج اطفال به بلندتر.ین سطح قرارداشت