آرشیف

امام، پیشوا و حجت حجاج بن مِنهَال أَنمَاطِي بصری مکنی به ابومحمد سلمی و طبق گفتۀ بعضی از مورخین بُرسانِي از موالی و برادر محمد بن منهال بصرِي عطار بوده است. أنماطِي از مادۀ نَمَط است، و نمط پارچه أی فرش مانندی بوده، که آن را بر روی هودج شتر می انداختند، و در آن وقت جماعتی هم به کار تهیه و ساخت آن اشتغال داشتند، حجاج بن منهال نیز همان کار را می کرده، و بدان سبب به أنماطِي شهرت یافته است. موصوف از جریر بن حازم، جویریه بن أسماء، حماد بن زید، حماد بن سلمه، داود بن ابی الفرات، ربیعه بن کُلثوم، سفیان بن عُیَینَه، شعبه بن حجاج، عبدالله بن عمر نمیرِي، عبدالعزیز بن عبدالله بن ابی سلمه ماجشون، قُره بن خالد سدوسِي، مبارک بن فَضَاله، محمد بن درهم، معتمر بن سلیمان، همام بن یحیی، أبِي عَوَانَه وَضَّاح بن عبدالله، أبِي عَقِیل یحیی بن متوکل و یزید تُستَرِي حدیث روایت نموده، و از او بخاری، ابومسلم ابراهیم بن عبدالله کَجِّي، ابراهیم بن یعقوب جوزجانِي، أحمد بن حسن بن خِراش، ابومسعود أحمد بن فُرات رازِي، إسحاق بن ابراهیم شاذان فارسِي، اسحاق بن منصور کَوسَج، إسماعیل بن اسحاق بن اسماعیل بن حماد بن زید قاضی، حسن بن علی خَلَّال، حماد بن اسحاق بن اسماعیل بن حماد بن زید، عبدالله بن عبدالرحمن دارمِي، عبدالله بن هیثم عبدِي، پسرش عبدالرحمن بن حجاج بن منهال، ابوبکرعبدالقدوس بن محمد حَبحَابِي عطار، عبد بن حمید، پسرش عبیدالله بن حجاج بن منهال، علی بن عبدالعزیز بغوِي (هروِي) ، عمرو بن منصور نسائِي، فضل بن عباس حلبِي، محمد بن بشار بُندار، محمد بن داود بن صبیح، محمد بن عبدالرحیم بَزاز، ابوموسی محمد بن مثنی، محمد بن مسلم بن واره رازِي، محمد بن یحیی بن أبِي حزم قُطَعِي، محمد بن یحیی ذُهلِي، هلال بن علاء رقِي، یعقوب بن سفیان، یعقوب بن شیبه و یوسف بن موسی قطان روایت کرده اند. عبدالله بن احمد بن حنبل به نقل از پدرش می گوید: حجاج بن منهال ثقه است، و از وی چیزی را مشاهده نکردم، که در آن اشکالی باشد. ابوحاتم گفته است: حجاج بن منهال شخصیتی ثقه و فاضل است. احمد بن عبدالله عِجلِي می گوید: او مردی ثقه و نیکوکار بوده است. نسائی او را ثقه گفته است. ابن قانع می گوید: حجاج بن منهال ثقه و مامون است. ابن فلاس گفته است: من مثل حجاج بن منهال مردی فاضل و دینداری ندیده ام. ابوحاتم گفته است: حجاج بن منهال از بهترین مردم بود. خلف بن کُردَوس واسطِي وفات حجاج بن منهال أنماطِي را در سال 216 هجری قمری آورده است.
   محمد بن سعد در کتاب طبقات می نویسد: حجاج بن منهال انماطِي کنیه اش ابومحمد و محدثی مورد اعتماد و پر حدیث بوده است، او در بصره به روز شنبه پنج شب باقی مانده از شوال سال دویست و هفده درگذشته است. 
   امام محمد بن حبان بستی در کتاب تقریب الثقات حجاج بن منهال انماطِي را در شمار ثقات آورده، و می نگارد: ابومحمد حجاج بن منهال أنماطِي از جمله اتباع تابعین و از اهالی بصره بوده، و در سال 217 هجری قمری وفات یافته است.

منبع و مآخذ:
1 – تهذیب الکمال – مجلد پنجم – صفحه 457، 458 و 459 – به شماره 1128– تالیف حافظ جمال الدین یوسف مزِي – عربی.
2 – تهذیب التهذیب – مجلد اول – صفحه 508 – به شماره 1345 – تالیف حافظ ابن حجر عسقلانی – عربی.
3 – تقریب الثقات – صفحه 341 – به شماره 2899 – تالیف امام محمد بن حبان بستی – عربی.
4 – سیر اعلام النبلاء –  مجلد دوم – 1015 و 1016 – به شماره 1630 – تالیف امام ذهبی – عربی.
5 – طبقات – جلد هفتم – صفحه 310 – تالیف محمد بن سعد – ترجمه: دکتر محمود مهدوی دامغانی – فارسی.