آرشیف

پیامبر بزرگوار اسلام بعد از بعثت سیزده سال در مکه کرمه  ومدت هفت وبروایتی هفده ماه در مدینه منوره بسوی بیت المقدس نماز خواندند یعنی تا آنوقت بیت المقدس قبلۀ مسلمانان بود.اما در یکی از روز ها در مدینه منوره در حا لیکه نماز پیشین را در مسجد بنی سالم ادا میکردند بعد از ادای دو رکعت جبرائیل امین به امر پروردگار آمد واز بازو های پیغمبر ص گرفت وروی آنرا به استقامت کعبه معظمه دور داد وعدۀ زیاد از مقتدی ها که به گفتار وپندار وکردار پیامبر شک نداشتند در همان لحظه از ایشان پیروی کردنه بسوی مکه روی آوردندوچنین حالتی جهت قبله از بیت المقدس بسوی مکه معظمه تغییر یافت واز همان زمان این مسجد بنام مسجد قبلتین نامگذاری شد.این تحویل هم علت داشت وهم حکمت که درین نوشته بر حسب درک وبر داشت از مفهوم آیه های مبارکه وروایات احادیث به علت وحکمت تحویل قبله از بیت المقدس بسوی مکه می پردازیم.
1-علت تغییرقبله:عمده ترین عامل ویا علت تغییر قبله بر میگردد به تعصب وبر تری جو ئی های یهود ها که پیوسته پیامبر بزرگ. اسلام را طعنه میدادند که چطور میتوانی ادعای کمال و بر تری  برای دین اسلام داشته باشی در حالیکه تا هنوز قبله نداری واز قبله ما استفاده میکنی یعنی باز هم از مسیر ما بسوی خدا قدم میگذاری پس کمال وجمال در دین ماست نه دین تو این طعنه ها روح وقلب پیامبر ص را جریحه دار میساخت وپیوسته در دل شبها تاریک به کرانه های آسمان نظر میانداخت وآرزوی آمدن پیک وحی و تغییر قبله را بخاطرنجات از شر زخم زبان یهودان داشت تا اینکه خداوند ج فرمود.( قد نرى تقلب وجهك فى السماء فلنولينك قبلة ترضئها فول وجهك شطر المسجد الحرام و حيث ما كنتم فولوا وجوهكم شطره و ان الذين اوتوا الكتب ليعلمون انه الحق من ربهم و ما الله بغفل عما يعملون (144) ترجمه : ما  نگاه هاى انتظار آميز تو را به سوى آسمان (براى تعيين قبله نهائى ) مى بينيم ، اكنون تو را به سوى قبله اى كه از آن خشنود باشى باز مى گردانيم ، روى خود را به جانب مسجد الحرام كن ، و هر جا باشيد روى خود را به جانب آن بگردانيد، و كسانى كه كتاب آسمانى به آنها داده شده بخوبى مى دانند اين فرمان حقى است كه از ناحيه پروردگارشان صادر شده (و در كتابهاى خود خوانده اند كه پيغمبر اسلام به سوى دو قبله نماز مى خواند) و خداوند از اعمال آنها (در مخفى داشتن آيات غافل نيست .واین پیام الهی با آمدن جبرائیل حین ادای نماز ظهر عملی شد.
طعنه خصلت تبعیض طلبان  بر تری جو است.
خداوند میفر ماید بر تری جویان تبعیض طلب همیشه به دنبال طعنه وتحقیر دیگران اند آنها همانطور که قبل از تغییر قبله مسلمانان را به نداشتن قبله مستقل طعنه میزدند وتحقیر میکردند بعد از تغییر نیز به دنبال بهانه تراشی وعیب جو ئی اند.
 (سیقول السفهاء من الناس ما ولاهم عن قبلتهم التی کانوا علیها قل لله المشرق والمغرب یهدی من یشاء ألی صراط مستقیم)142 بقره.ترجمه (: به زودى سبك مغزان از مردم مى گويند: چه چيز آنها را (مسلمانان را) از قبلۀ كه بر آن بودند باز گردانيد؟ بگو مشرق و مغرب از آن خدا است هر كس را بخواهد به راه راست هدايت مى كند.)

آنا نیکه تعصب وتبعیض خصلت شان است بعد از طعنه های اول باز هم  به طعنه وبهانه تراشی ادامه دادندو آنها قبلا مى گفتند: ما بهتر از مسلمانان هستيم ، چرا كه آنها از نظر قبله استقلالیت ندارند و پيرو ما هستند، اما همين كه دستور تغيير قبله از طرف خدا وحی شد بار دیگر زبان به اعتراض گشودند  که چرا اينها از قبله پيامبران پيشين اعراض نمودند؟ اگر قبله اول صحيح بود اين تغيير چه معنى دارد؟ و اگر دومى صحيح است چرا سيزده سال و چند ماه به سوى بيت المقدس نماز خوانديد ؟
خداوند به پيامبرش دستور ميدهد به آنها بگو شرق و غرب عالم از آن خداست ، هر كس را بخواهد به راه راست هدايت مى كند) (قل لله المشرق و المغرب يهدى من يشاء الى صراط مستقيم ).اين يك دليل قاطع و روشن در برابر بهانه جويان بود كه بيت المقدس و كعبه و همه جا ملك خدا است ، اصلا خدا خانه و مكانى  ندارد، مهم آن است كه تسليم فرمان او باشيد هر جا خدا دستور دهد به آن سو نماز بخوانند، مقدس ‍ و محترم است ، و هيچ مكانى بدون عنايت او داراى شرافت ذاتى نمى باشد.

حکمت تغییر قبله محکومیت تبعیض وبر تری جوی بود.
آيه 143.وکذاک جعلنکم أمة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس ویکون الرسول علیکم شهیدا.
وسط واعتدال قسمتی از فلسفه واسرار تغییر قبله است با تغییر قبله شمارا امت میانه ووسط گشتاندیم. تا شما شاهد والگوئی برای مردم وپیغمبر ص شاهد والگو برای شما باشد.
امت وسط: تا کید بر وسط وأعتدال قسمتى از فلسفه و اسرار تغيير قبله است یعنی همانگونه كه قبله شما يك قبله ميانه است ) شما را نيز يك امت میانه معتدل ، ودور از افراط وتفریط یا عاری از صفت کندرو وتند رو قرار داده ایم.
چگونه امت وسط ؟ برخی وسط را به جهت  قبله مسلمانان نسبت داده اند که نه غربی است ونه شرقی بلکه قسما شمال وجنوب  یعنی بین شرق وغرب اما  این میانه چندان با مفهوم آیه هم اهنگی ندارد از آنجا ئیکه وسط صفت امت است باید گفت شمارا با چگونگی تغییر قبله به صفت اعتدال ووسط گرائی مزین ساخته ایم  باید پندار و کردار امت میانه ومعتدل باشد در برابر عقاید واندیشه دیگران نوع انعطاف ونرمش لازم  را داشته باشند.که تحویل قبله مسلمانان از بیت دالمقدس بسوی کعبه  نمونه بارز آن است .مثلا پیامبربزرگوار  اسلام بیش از نیمی از مدت رسالتش را بسوی بیت المقدس نماز ادا کرد وبعدا بحکم خداوتد طرف مکه مکرمه روی آورد که میشود آنرا اصل وسط ومیانه روی تعبیر کرد حتی نماز را نیمه ساخت .پیامبر خدا ص  دو رکعت نماز را طرف بیت المقدس ودو رکعت دیگر را طرف  مکه مکرمه ادا کردند که اوج اعتدال ومیانه روی ورفع تبعیض وتعصب را به نمایش میگذارد.
ميانه قرار داديم (و كذلك جعلناكم امة وسطا .لتکونوا شهدآء علی الناس ویکی الرسول علیکم شهیدآ .با این روش شما الگوبرای  مردم وپیامبر ص الگو وشاهد برای شما میباشد.يعنى شما با داشتن اين عقائد و تعليمات ، امتى نمونه هستيد همانطور كه پيامبر در ميان شما يك فرد نمونه است 
حکمت دوم: فلسفه وحکمت دوم تغییر قبله  افشا ی چهره منافقین بود آنانیکه تا آخر راه نمیروند ودوباره به عقب بر میگردند.خداوند ج میفر ماید.(وما جعلنا القبلة التی کنت علیها ألا لنعلم من یتبع الرسول ممن ینقلب علی عقیبه…143 بقره.
تا مشخص سازیم که چه کسی در هر شرائطی از پیامبر پیروی میکند وچه کسی با بهانه تراشی به دنبال بر میگیردد.باید یک آزمایش صورت میگرفت تا ما فی الضمیر منافقین برای مردم روشن میشد واین تغییر قبله دلیل شد بر اینکه چهره های زیر پرده افشا شود سپس اضافه مى كند: (اگر چه اين كار جز براى كسانى كه خداوند هدايتشان كرده دشوار بود) (و ان كانت لكبيرة الا على الذين هدى الله ).
آرى تا هدايت الهى نباشد، آن روح تسليم مطلق در برابر فرمان او فراهم نمى شود، مهم اين است كه انسان چنان تسليم باشد كه حتى در اجراى اين گونه فرمانها احساس سنگينى و سختى ننمايد، بلكه چون از ناحيه او است در كامش
شيرينتر از عسل باشد.
و از آنجا كه دشمنان وسوسه گر يا دوستان نادان فكر مى كردند با تغيير قبله ممكن است اعمال و عبادات سابق ما باطل باشد، و اجر ما بر باد رود، در آخر آيه اضافه مى كند: خدا هرگز ايمان نماز) شما را ضايع نمى گرداند، زيرا خداوند نسبت به همه مردم رحيم و مهربان است
(و ما كان الله ليضيع ايمانكم ان الله بالناس لرؤ ف رحيم ).
دستورهاى او همچون نسخه هاى طبيب است يك روز اين نسخه نجاتبخش است ، و روز ديگر نسخه ديگر، هر كدام در جاى خود نيكو است ، و ضامن سعادت و تكامل ، بنا بر اين تغيير قبله نبايد هيچگونه نگرانى براى شما نسبت به نمازها و عبادات گذشته يا آينده ايجاد نمايد كه همه آنها صحيح بوده و هست .
خداوند با تغییر قبله در میانه های رسالت وحتی در میانه نماز به مردم نشان داد که دین اسلام دین تبعیض نیست ورنه خداوند همزمان با بعثت پیامبر ص قبله را هم مشخص میساخت ولکن پیغمبر ص را به ادای نماز بسوی بیت المقدس هدایت فرمود تا دیگران بدانند که اسلام دین تعصب وتبعیض نیست. هر چند عدۀ با سمپاشی میگویند حضرت محمد ص در ابتداء بخاطر جلب توجه یهود ونصارا بطرق بیت المقدس نماز خواند واما بعد ازینکه قوت گرفت نژاد پرستى بر او غلبه نمود و آن را به قبله قوم خود تبديل كرد .بديهى است اين وسوسه ها آن هم در جامعۀ كه هنوز نور علم و ايمان زوايايش را روشن نساخته بود، و رسوبات دوران شرك و بت پرستى  در آن وجود داشت ، چه نگرانى و اضطرابى ايجاد مى كند.لذا قرآن صريحا در آيه فوق مى گويد: اين يك آزمايش بزرگ براى مشخص شدن موضع مؤ منان و مشركان بود.
حکمت سوم اثبات حقانیت رسالت حضرت محمد ص برای یهودیان: واینکه کعبه قدیمی ترین بنیاد بخاطر ذکر خدا بوده وتحقق آرزوی حضرت ابراهیم خلیل الله بوسیله رسالت پیامبر آخر زمان و امن قرار دادن کعبه به عنوان خانه خدا.جالب اينكه تغيير قبله يكى از نشانه هاى پيامبر اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) در كتب پيشين ذكر شده بود، چه اينكه آنها خوانده بودند كه او به سوى دو قبله نماز مى خواند يصلى الى القبلتين .
لذا در آيه فوق بعد از اين فرمان اضافه مى كند: (كسانى كه كتاب آسمانى به آنها داده شده است ، ميدانند اين فرمان حقى است از ناحيه پروردگارشان ) (و ان الذين اوتوا الكتاب ليعلمون انه الحق من ربهم ).

نکته : موضوع ديگرى كه در اينجا قابل دقت است اينكه : در آيه فوق به جاى كلمه كعبه ، (شطر المسجد الحرام ) ذكر شده .
اين تعبير ممكن است به خاطر آن باشد كه براى آنها كه در نقاط دور از مكه نماز مى خوانند محاذات با خانه كعبه بسيار دشوار يا غير ممكن است ، لذا به جاى خانه (كعبه ) (مسجد الحرام ) كه محل وسيعترى است ، ذكر شده ، و مخصوصا كلمه (شطر) كه به معنى سمت و جانب است ، انتخاب گرديده ، تا انجام اين دستور اسلامى ، براى همگان در هر جا باشند ميسر گردد بديهى است محاذات دقيق با خانه كعبه و حتى با مسجد الحرام گرچه براى كسانى كه از دور نماز مى خوانند كار بسيار مشكلى است ، ولى ايستادن به سمت آن براى همه آسان است .
تبعیض وتعصب بیش از حد یهود ونصارا:
خداوند ج میفر ماید آ نا نیکه تبعیض دارند سر شان به دلیل ومنطق نمیشود ونه هم ایات الهی را قبول دارند.
(و لئن اتيت الذين اوتوا الكتب بكل ءاية ما تبعوا قبلتك و ما انت بتابع قبلتهم و ما بعضهم بتابع قبلة بعض و لئن اتبعت اهواءهم من بعد ما جاءك من العلم انك اذا لمن الظلمين(145)
ترجمه :
145- سوگند كه اگر هر گونه آيه (و نشانه و دليلى ) براى (اين گروه ) از اهل كتاب بياورى از قبله تو پيروى نخواهند كرد، و تو نيز هيچگاه از قبله ى آنان پيروى نخواهى نمود (آنها نبايد تصور كنند كه بار ديگر تغيير قبله امكانپذير است ) و هيچ يك از آنها پيروى از قبله ديگرى نمى كنند، و اگر تو پس از اين آگاهى متابعت هوسهاى آنها كنى مسلما از ستمگران خواهى بود. باز براى تاءكيد و قاطعيت بيشتر به پيامبر اخطار مى كند كه اگر پس از اين آگاهى كه از ناحيه خدا به تو رسيده تسليم هوسهاى آنان شوى و از آن پيروى كنى مسلما از ستمگران خواهى بود (و لئن اتبعت اهوائهم من بعد ما جائك من العلم انك اذا لمن الظالمين ).