آرشیف

اېل فرزندی ( شرح مختصر ) 

دیباچه

افغانستانده بۉلمه گن، او یورتنی کۉرمه گنمن. لېکن … مېنینگ موی سفید ، یاشی سکسانلردن آشگن قبله گاهیم بار. بیر آز ایلگه ری، او یېرده قرینداشلری نینگ دعوتیگه موافق افغانستانگه باریب، اوچ آی چمه سی توریب کېلگن ایدیلر. 

نېگه بونی اېسله یه پمن؟ چونکه آلدینگی حیاتنی بو ذات اۉز کۉزلری بیلن کۉرگنلر.بیزلر ایسه ، اولوغ وطن اوریشیدن کیېنگی دور لرده دنیا گه کېلمه گنمیز. آتم اېسه، افغانستان نینگ آلدینگی حیاتینی هم اۉز کۉزلری بیلن کۉریب کېلگنلر. 

 انه شو ایککی دورنی کۉرگن آته م ـ موسی اۉغلی حبیب الله آرقه لی افغانستان خلقی حیاتینی ایشیتگنمن.
 افغانستانده قریب بیش یریم میلیونگه یقین اۉزبیکلر یشه یدی. بو گون اولر اۉز آنه تیللریده رادیو، تیلویزیون ایشیتتیریشلرینی تېنگله یه پتیلر، جریده- جورنال کتابلرنی مکتبلرده اوقیپتیلر. مېنینگ موی سفید آته م شونده ی حکایه قیلگن ایدیلر: 

   « باله لریم ، افغانستانده حیات آغیر، بیزنینگ آلدینگی آغیر کونلریمیزنی ایسله ته دی. بای یخشی یشر ایکن، کمبغل بیچاره نینگ احوالیگه وای » … 

     بیزنینگ شرحیمیز قهرمانی، افغانستانلیک یاش عالم – فیض الله ایماق حیاتی بونگه بیر مثال. 

فیض الله نینگ یاشلیگی 

     – اۉز یاشلیکینگیزنی ایسله ب آله سیزمی؟ 

     – خیپچه دن کیلگن ، قاتمه گینه ، خۉش بیچیم فیض الله دن سۉره یمن. 

     بیر آز اۉیگه تاله دی. کولیب تورگن یوزیده غمگینلیک پیدا بۉلدی. بیر نرسه سینی یوقاتیب قۉیگن کیشیدیک او یاق – بو یاققه نگاهینی یوگورتیردی . سۉنگ ، غمگین، سونیق بیر قیافه ده سۉزله ی باشله دی.

     آدم باله سی نینگ باشی تاشدن هم قتتیق بۉلر ایکن. همه نرسه گه چیدر ایکنسن. یاشلیگیم مېنینگ بیر عمرلیک خاطره م . اونی هیچ – هیچ ایسیمدن چیقرالمه یمن… 

     -اونگه بیر پیاله چای اوزه تدیم. چونکه جودده بی ضابطه ایدی. او پیاله دن بیر ایککی چای خوپله گن بۉلدیو، ینه حکایه سینی دوام ایتتیردی.   

     – ۱۹۴۵ – اینچی یېلده فاریاب ولایتی نینگ اندخوی شهری باغبۉستان قیشلاغیده تولد تاپگنمن. یېتتی یاشگه تۉلر – تۉ لمسسمده آته م شاهمردانقل وفات ایتدیلر. آنه م مفتوحه بیزگه هم آنه لیک، هم آته لیک وظیفه سینی اۉته دیلر. 

     نیمه، سیزدن باشقه اکه – اوکه لرینگیز یۉقمیدی؟ 

     محمد هاشم ، محمد انور دیگن اکه لریم ۴-۵ یاشلریده، چیچک خسته لیگی طفیلی دنیادن اۉتگنلر. 

     – هه، بیرگینه محمد الله دیگن اوکم بار ایدی. بو اوکم توغریسیده کیېنراق ینه تۉختله میز. 

     خلص، آتم مېنی بو جهاننی ترک اېتمسلریدن بیش آی – آلتی آی آلدین، قیشلاغیمیزده گی قورغان نامیده گی باشلنغیچ مکتبگه اۉقیشگه قۉ یدیلر. 

      قیشلاغیمیزده گی آلتی یېللیک مکتبنی تمامله دیم. بیز نینگ مکتب ترتیبیگه کۉره باشلنغیچ مکتبنی بیتیریشده امتحان تابشیردیک. امتحان نی کابلدن کېلگن هیأت آلردی. مېن و ینه ایککی مکتبداشیم غلام حیدر کریمی و خواجه قل کارگر امتحانلرنی بیش بها گه تابشیردیک. 

     بیز ینه اۉ قیشنی دوام ایتتیریشیمیز ممکن ایدی. 

     اېسیمده عمه کیلریم حیدرقل و عبدالعزیز آنه مگه : « فیض الله کابلگه کېتمسدن ، یخشی سی سیز لرگه یاردم قیلسین دییشدی.آنه م اېسه :« فیض الله نی کابلگه اۉقیشگه جۉنه ته من »،- دیب توریب آلدیلر.

    «قیینه لیب قاله سیز،احوالینگیز آغیر »، – دیېشدی ینه عمکیلریم. 

     -« قیینلسم هم سیزلرگه یالبرمه یمن»،- دیب توریب آلدیلر.«قنده ی قیلیب باله لرینگنی باقه

 سن»،- دیگنلریده ، یاور چاق ( قۉ ل آسیاسی) تارتیب بۉلسه ده فیض الله نی اوقیته من، دیب قطعی گپیردی آنه م.آنه م نینگ ایتگنی بۉلدی . اوشه وقتلرده آنه م یاورچاق تارتیب اوشبو قۉشیقنی کۉپ ایتر ایدیلر: 

     یاورچاق تارته ی دیدیم ، تارتامه دیم، 

     قرنیم   نینگ  آچلیگیدن   یاتالمه  دیم …    

    بیز کابلگه کیلدیک… بیزنی بو ییرده گی ابن سینا نامیده گی اوچ یېللیک اۉرته مکتبگه قبول قیلیشدی. یاتاقخانه بیلن تا ٔمینلشدی. بیر یېلده بیر مراتبه تعطیل پیتلری قیشلاققه کېلیب آنه منی کۉ ریب کیتردیم. آنه م اېسه، یۉ ل پولی، کییم – کېچک تیارله ب بېرر ایدی. بولرنی قه ییردن آلدینگیز؟ دیسم، سوت ، قتیق، مسکه، تاووق، تخم ، زردالو ساتیب تۉ پلب قۉ یدیمده باله م، دیر دیلر. مېن هر گه ل اویگه بارگه نیمده والده م نینگ زعفران یوزینی کۉ ریب، جودده قیینه لیب قالگه نینی بیلر ایدیم. شونینگ اوچون هم « آنه، اۉقیمه یمن ، سیزلر قینه لیب قالدینگیز» دیسم ،« یۉ ق سین اۉ قیب بیر کون آدم بۉلسنگ ، مېنینگ قیېنلگنلریم هیچ نرسه بۉلمه ی قاله دی »،- دیر دیلر. 

     آنه – باله نینگ بیر- بیریگه بۉ لگن مهرینی هیچ نرسه بیلن اۉ لچب بۉ لمس ایکن. مېنی دیب آنه م یازیش، اۉقیشنی اۉرگه نیب آلدیلر.مېنگه یازگن خط لری شعری مضمونده بۉلیب شونده ی بیتلر 

بۉ لردی: 

     قلدیرغاچ بۉ لمه ی میکین ، 

     درختگه قۉ نمه ی میکین. 

     فیض الله اوچون کویه ـ کویه    

     دیوانه بۉ لمه ی میکین … 

     بیز ابن سینا نامیده گی مکتبنی تمامله دیک… غلام حیدر کریمی، خواجه قل کارگر و مېن، ینه امتحانلرنی اعلا گه تابشیردیک.مېنی و کارگر نی «دارالمعلمین» – یعنی معلملیک مکتبیگه ، و کریمی نی اېسه، تخنیک مکتبیگه قبول قیلیشدی. یاشلیگیمدن شعریتگه قیزیقدیم ، بو دورده گی شعرلریم انچه گه یېتیب قالدی.دارالمعلمین نی اوچ یېل اۉقیدیک. شوندن کیېن مین نادریه نامیده گی لیسه گه اوقوتوچی قیلیب تعیینلندیم. بو ییرده دری ادبیاتیدن درس اۉته باشله دیم. ۱-۲ ییل ایشله گنیمدن سۉنگ کابل اونیویرسیتیتیگه کیریش اوچون حجتلرنی تابشیردیم. امتحانلردن هم اۉتدیم، ادبیات فاکولته سیگه قبول قیلیشدی. شو فاکولته ده بیر ییل اۉقیگچ ، قابلیتیمیزگه قره ب ، ینه بیزنی کیچیک ساحه لرگه اجره تدی . مېنی ژورنالیستیکه بۉلیمیگه اۉ تکزیشدی. 

     عایله وی شرایطیم جودده هم آغیر بۉلگنلیگیدن بیر وقت نینگ اۉزیده اۉقیدیم و بۉش وقتلری شو دارالفنون نینگ کتبخانه سیده ایشلردیم. بوندن تشقری شخصی درس هم اۉتردیم.اونیویرستیتیده

اۉقیب یورگن پیتلریم  ریپر تاژ و شرحلر یازیشنی مشق قیلر ایدیم. شو اشتیاق طفیلی هم افغانستان رادیوسیده دری و پشتو تیللریده «ما و کشور ما» (بیز و اولکه میز) دیگن موضوعیده گی ایشیتتیریشنی آلیب باره دیگن بۉلدیم.شونیسی قیزیقکه، دری تیلیده دیکتورلیک «نطاقلیک» قیلیب هم توردیم .

     – اونیویرسیتیت نی قچان تو گلله دینگیز؟ 

     – تۉرت ییل اۉقیدیم.اونیویرسیتیت نی – تمامله شیم بیلناق، ارمیه ( عسکرلیک) خدمتیگه یوباریشدی. بیر یېل خدمت قیلیب «بریدمن» عنوانی بیلن ذخیره گه قیتدیم. 

     – سۉ نگ قه یېرلرده ایشله دینگیز؟ 

     – افغانستان مدنیت مینسترلیگی ولایت مطبوعات بۉلیمیده گزیته – ژورناللر بۉ ییچه ایشله دیم. انه شو دورده عالی جرگه گه تورلی ملتلردن وکیللر سه یلندی. شو وکیللر اۉز آنه تیللریده رادیو ایشیتتیریشلری بیریب توریلیشی نی حاکمیتدن سۉره شدی. 

     عالی جرگه کېنگه شینینگ قراریگه کۉره اۉزبیک، ترکمن، بلوچ، پشه یی و نورستانی تیللریده رادیو ایشیتتریشلری بیریله دیگن بۉ لدی. شوندن کیېن گینه مېنی رادیوگه ایشگه آلیب کیلیشدی و شو پروگراملرگه متصدی و آمر قیلیب تعیینلشدی. بو ییرده هم ایشنی یۉلگه قۉ ییش آسان بۉ لمه دی. چونکه، بو تیللر بۉییچه قابلیتلی، بیلیمدان کیشیلر دییرلی یۉ ق ایدی.انچه – مونچه اورینشلردن سۉنگ گینه دیکتور« نطاق»، ترجمان ایزلب تاپدیک. 

     مین اۉزبیک تیلی ایشیتتیریشلریگه قتنه شردیم. 

     اۉزبېک تیلیده بیریله دیگن ایشیتتیریشلر جودده یخشی یۉلگه قۉییلدی. تېز- تېز کلاسیک ایجادیدن نمونه لر، بخشیلر، شاعرلر مشاعره لرینی تشکیل قیلیب توردیک. 

     قۉشیقچی و موسیقه چیلرنی رادیوگه آلیب چیقدیک. افغانستان نینگ اوزاق – یقین ولایتلریده یشاووچیلر بیزگه خط لر یۉلله ب ایشیتتیزیشلریمیزدن ممنون ایکنلیکلری نی اظهار قیلردی. شاعرلر و یازوچیلر اۉز اثرلریدن نمونه لر یوباریب توردی. بیزنینگ یوتوغیمیزنی ظاهرشاه عملدارلری، اونینگ یقین کیشیلری کۉرالمه ی قالدی. شولر و باشقه ایچکی دشمنلر بهتان خط لری یۉ لله ب، حکومتگه بیزنی یامانله ی باشله دی. بو آره ده ظاهر شاه پادشاهلیکدن کېتیب، اۉرنیگه محمد داوود تختگه چیقدی. بیر پادشاه نینگ کېتیشی و ایککینچی پادشاه نینگ کېلیشی مملکتده هیچ قندی اۉزگه ریش صادر قیلمه دی. داوود هم اۉز عمکی سی نینگ ترتیبینی سقله ب قالدی. 

     – ایشیتتیریشلر تقدیری نیمه بۉلدی؟ 

      – بیز اۉز ایشیتتیریشلریمیزده اۉزبیک ترکمن ملتی نینگ تاریخده گی و حاضرگی اۉرنی حقیده ، حقیقتلرنی خلقیمیزگه ییتکزر ایدیک. بو  اېسه، محمد داوود طرفدارلریگه یاقمه دی . اولر« سیزلر کمونیستلر طرفدارلریسیز »دیب ،- بیزنی قاره له دی . خلق بریبیر اۉزبیک ترکمن تیلیده ایشیتتیریش بیریلیشی طلب قیلدی. شونده اولر باشقه چه یۉل تاپیشدی. « میلی ایشیتتیریشلرنی دوام ایتتیره بیرینگلر، لیکن ادبی پروگراملرده پشتو، دری یازوچیلر و شاعرلری ایجادیدن نمونه لر بیریب بارینگلر. کنسرتلر هم شو تیللرده بیریلسین» ،- دییشدی. 

     بیز شونده ی هم قیلدیک . بیراق بو ایشیتتیریشلریمیز داوود عملدارلریگه یاقمه دی. اول وقتینچه ، سۉنگ اېسه بوتونله ی پروگرامیمیزنی تۉخته تیب قۉییشدی.مین اېسه رادیو نینگ تربیوی پروگراملر « روزنه » اداره سیده ایشله ی باشله دیم . ثور انقلابی دن کیېن محلی ایشیتتیریشلر کېنگه یتیریلگن حالده باشلندی.اۉزبیکچه و ترکمنچه دستوری نینگ هر بیری بیر ساعتدن و باشقه لری ایسه، یریم ساعتدن ایفیرگه اوزه تیله باشله دی. 

– فیض الله ایماق بیلن صحبتیمیز دوام  ایته دی  :

جان  و  دلنی  عاقبت  یۉلینگده  قربان  ایله دیم 

کۉز یاشیمنی سربسر، بغریم کبی قان  ایله دیم 

ناله ی  زاریم  مېنی ،   بارور  فلک  لر  قاشیگه 

لیک ایشیتمه یسن جفاجو شونچه افغان ایله دیم 

استخوانیمدن  قلم  ایله ب  ، یوره ک  قانی بیلن 

عرض  حالیمنی  یازیب  تقدیم  سلطان  ایله دیم… 

     بو مصرعلر فیض الله نینگ ایجادیدن نمونه. بو غزلنی شونده ی معیاریگه کېلتیریب، وزن و جمله لرنی دانه – دانه قیلیب اۉقیدیکه، ایشیتگن قلبلرنی لرزه گه سالدی.مین شاعر هم ، نطاق هم ایمسمن. اما، سطرلر آهنگی، کوچلی . اونینگ دردی سېزیلیب توره دی. نیگه؟ نیمه اوچون؟ 

     مشقتلی حیات یۉللرینی فیض الله اۉز کۉزی بیلن کۉریب، آچ – نهار اۉلگن آدملرنینگ گواهی بۉلگن او   درد و الم ، سطرلر گه کۉ چگن… 

     -۱۹۷۸ ییلی ینه مېنی محلی پروگراملر رادیوسیگه ایشگه دعوت قیلیشدی. باشیم آسمانگه ېیتگنده ی بۉ لدی. اۉزبېک پروگرامی، همده ترکمن و باشقه محلی پروگراملر قیته دن باشلندی. دستله ب پروگراملر مدیری، پروگراملر ایشیتتیریش بۉلیمی  باشلیغی نینگ معاونی وظیفه لریده ایشله دیم. کیېن باش محررلیک ، بیر وقت نینگ اۉ زیده اېسه نطاقلیک هم قیلدیم. 

     ۱۹۵۵ ییل، بیز اوچون اېنگ آغیر یېل بۉلدی. اندخوی آسمانی نینگ بولوتلری قباغینی سالگن کون. هلی هنوز کیچه کیده ی ایسیمده. قربان هیېتیگه همه تیارگرلیک کۉرماقده. عرفه آقشامی. بو کون – همه تیریکلر اوییده بۉلیشی کېره ک . اۉتکن – کېتگنلر یاد ایتیله دیگن کون حسابلنه دی، بو کون. 

بیز یاش اېدیک. آته م اوچ – تورت کون اویده یۉق ایدی. آنه مدن « آته م قه ییرده؟» ،- دیب سوره یمن. آنه م ایسه «آولگه کېتگنلر»،- دیب بیزنی آوته دیلر. 

     … غیره – شیره پېت ایدی. آته م زولانه سی بیلن حولیگه کیریب کیلدیلر. چاپقیله ب اوکه م و مېن آته مگه تشلندیک. رنگلری بیر حالده بۉلسه ده، بیزنی بغریگه باسیب یوزلریمیزدن اوپه باشله دیلر. آنه م حولی اېته کیده سیگیر ساغه یاتگن ایکنلر. آته منینگ آوازینی ایشیتیب یوگوریب کېدیلر. آته م بیلن سۉ ره شدی.آته م اېسه تنیش تېمیرچی اوسته نی ایتیب کېلیشی نی آنه مگه ایتدی. تېمیرچی کېلیب آته م نینگ زولانه سینی ( زولی – آیاق کیشه نی) آچدی. شو کېچه آته م اویده تونه دیلر. اېرته بیلن ینه تېمیرچی اوسته کېلیب، کیشن نی آته م نینگ آیاغیگه سالیب قۉیدی. آته م ینه اویدن چیقیب کیتدیلر.

      هیېت هم اۉتدی. بو آره ده آته م ینه اویگه قه یتیب کیلدیلر. ایندی آته منینگ آیاغیده کیشه نی    یۉق ایدی.یاشلیکده گی بیلگه نینگ تاشگه ، کتته لیکده اېسه، سوو گه یازیله دی دیگه نی راست ایکن. اۉشه یېللرده گی واقعه لر میېه مده قتتیق اۉرنه شیب قالگن ایکن . همه سی آلدیمده تورگنده ی .

     خوددی اۉشه کونلرنینگ بیری ایدی. آته م کۉچه دن شاشیلیب کیلدییو، آنه مگه « تېز جای سالیب بیمارگه اۉخشه ب یات» دیدیلر.آنه م ایندی جای قیلیب یاتگن هم ایدی، بیر افغان داکتری حولیمیزگه کیریب کېلدی. آته م اونگگه آنه منی کۉرستدی. سۉنگ دیوار ده آسینلیق تورگن بساطیمیز- کتته افغان

 گیلامینی( قالین) آلیب اۉره دیلر. یخشیله ب باغله ب داکترگه بېردیلر. بو واقعه لر کۉز اۉنگیمده صادر بۉلگن بۉلسه ده ، اونینگ ماهیتینی بیلمسدیم. اما … آره گه ساووقلیک توشدی. کۉپ هم اۉتمسدن آته م عالمدن اۉتدیلر. بیز یالغیز قالدیک… 

     آته م واقعه سینی اونیویرسیتیتی نی تمامله گن یېلیم آنه م حکایه نی قیلیب بیردیلر.کولیب،- دیدیلر بیر کون آنه م. آتنگ « جای سالیب یاتگین » – دیگنده مین یاتدیم. سین بۉلسه مېنی کۉریب « نیگه یاتیبسیز؟ »،- دیب سۉ ره دینگ. مېن« جیمگین » دیسم ، سېن قولاق سالمه یسن. یاش باله ایدینگده، هیچ نرسه دن خبرینگ یۉق  ایدیده . اۉشه پېتلرده آتنگ بیر نیچه بار اۉزبیکستانگه تجارت اوچون باریب کېلگن ایدی. او یېرده گی اۉزبېکلر حیاتینی بو یېرده گی لرگه ایتگن ایکن. بونی اېسه، پادشاه قبیلیده گیلر اېشیتیب، عملدارلرگه یېتکزگن. آته نگنی قیزیللر یعنی ساویت اتفاقی نینگ جاسوسی صفتیده عیبله ب قمه شگن ایکن ، همده اونی عایله سی بیلن بیرگه ، چقمه – چقور« چخانسور » ولایتیگه سورگین قیلیشگه قرار چیققن ایکن . شونده ،آته نگ ایسه « حاضرچه عیالیم آغیر کسل ، ساغه یېب کېتگندن سۉنگ کېته میز» ،- دیگن بهانه بیلن مېنی داکترگه کۉرستدی و آخری قالینچه بیریب قوتیلدی.اما قماقده بیچاره نی کۉ پ اورگن ، قیېنه گن ایکن. حقیقت نی ایته من دیب ، بیچاره قیېنه لیب اۉلیب کېتدی.آته لرینگ جودده هم آق کونگل حلال انسان ایدی، – دیدیلر آنه م . 

     دردیم بلند. آته دن یتیم قالدیک. مېنینگ حیاتیم قیینچیلیکلرگه «بای» بۉلدی. اۉقیدیم، سوادخوان بۉ لدیم. اما، اوکه م محمد الله آنه مگه کومکلشدی. مېنگگه اوقیش اوچون یاردم قیلدی. مال باقدی، اوراق اۉردی.اولغه یگنده اونی ارمیه « عسکرلیک » گه آلدی. خدمتدن بۉشه تیشمه دی. او نجارلیک کسبینی ایگلله دی. افغانستان فنلر اکه دیمیه سی نینگ «چار صد بستر» شفاخانه سیده ایشلر ایدی. شرایط نهایتده آغیر. قیش آیلری نینگ بیریده تاش کومیر گازیدن وفات ایتدی. کابلدن اوکه م نینگ جسدی نی اندخویگه – آنه م آلدیگه آلیب کېلدیم. باشیمیزگه آغیر مصیبت توشدی. آنه م داد سالیب ییغله دیلر. مین آنه م نینگ یالغیز فرزندی بۉ لیب قالدیم. 

  فن فدایی سی 

     اۉزبیکستان حقیده کۉ پ اېشیتگن من. سواد خوان بۉلگه نیمدن کیېن اۉزبیکستانگه عاید کۉپله ب کتابلرنی اۉقیدیم. « آیدین » گزیته سی بیلیملریم قاموسی بۉلدی. اونینگ صفحه لریدن اۉزبیکستان ینگیلیکلری نی اۉقیب بارر دیم. لیکن شو بیلن بیرگه جمهوریت رادیو سی نینگ « وطنداش» ایشیتتیریشلرینی هم منتظم ایشیتیشگه حرکت قیلردیم. 

     ۱۹۷۹ ییل   «وطنداش» نینگ ( اۉزبیکستان حقیده نیمه لرنی بیله سیز؟» سیرتقی مسابقه سیده قتنه شیب بیرینچی اۉریننی ایگلله دیم. ۱۹۸۰ یېلی بو نشریات نینگ رسمی دعوتیگه کۉره اۉزبیکستانده میهمان بۉلدیم. مېنگ بار اېشیتگندن کۉره، بیر بار کۉرگن افضل دېگنلری راست اېکن. بو یېرده گی آدملر حیاتیده، تورموش طرزی افسانوی «باغ ایره مگه» اۉ خشب کېتدی. شو شو اۉزبیکستان نینگ آشفته سی بۉ لیب قالدیم. بختیمدن اۉرگیله یکه، مینی ۱۹۸۲ – اینچی ېیلده تاشکینتکه بیر یېللیک   ماسترلیک اوچون اۉقیشگه یوباریشدی. مېن لنین( حاضرچه اولوغبیک ) نامیده گی تاشکینت دولت دارالفنونی نینگ ژورنالیستیکه فاکولته سی« رادیو – تلویزیون» شعبه سیده تدقیقاتچیلیک ایشینی باشله دیم. بو علم در گاهیده مېنگگه فیلولوجی فنلری نامزدی، داتسینت انور کریموف یقیندن یاردم بېردی. مېنی نشریاتلر بیلن باغله دی. کۉپله ب مقاله لریمنی اۉزبیکستان نینگ مطبوعاتیده اعلان قیلدیردی. تاشکینت دولت اونیویرسیتیتیده « افغانستان مطبوعاتی » دېگن موضوعده کۉرکزمه تشکیل قیلدیم . بو کۉرکزمه نی طلبه لر هم ، پروفیسور و اوقوتوچیلر هم کۉریب، یخشی فکرلرینی مطبوعات آرقه لی بیلدیریشدی. 

بو مېنینگ دولتیم ، خلقیمگه ، مېنگگه حرمت رمزی بۉلدی. بو وقتلرده اونیویرسیتیت نینگ شرق فاکولته سیده دری تیلی و ادبیاتیدن هم درس اۉتدیم. 

     اۉزبیکستانده مېندی کمبغل نینگ فرزندیگه کتته اعتبار قیلیندی. همیشه ، همه جایده یاردم کۉر ستدیلر، مصلحتلرینی دریغ توتیشمسدی. بختیم آچیلیب، یۉلیم روان بۉلدی. بو آمدیم کولیب باققه نی

بۉ لدی. 

     ۱۹۸۳ – ییلی تاشکینت دولت اونیویرسیتیتی فیلولوجی فاکولته سی فولکلور شعبه سیگه اسپیرانتوره گه قبول قیلیندیم. 

     سیز خلق آغزه کی ایجادیگه قیزیقنسیزمی؟ 

نېگه بو ساحه گه یۉ ل آلدینگیز؟

     هه، یاشلیگیمدن اۉزبیک خلق داستانلرینی کۉپ تېنگله گنمن. کیېنچه لیک اېسه ، بو باره ده اېشیتگنلریمنی دفترلرگه توشیریب یوردیم. لېکن فن دوکتوری بۉله من دیب هیچ هم اۉ یله گن اېمسدیم. بخت دیگه نی غایبدن کېلمس ایکن. مشقتلی محنت البتته هر بیر انسانگه بخت یره ترکن. بونی حیاتیم یۉلی کۉرسه تیب توریبدی. 

     قنده ی موضوعده ایش آلیب باردینگیز؟ 

      تدقیقات ثمره سی نیمه لردن عبارت بؤلدی؟ 

     اولم بار علمی ایشیمگه اونیویرسیتیت پروفیسری ، محمد نادر سعیدوف رهبرلیک قیلدی. مېن   «افغانستان  اۉزبېکلری خلق قۉشیقلری » دېگن موضوع اوستیده تدقیقات ایشلری آلیب باردیم. بو باره ده افغانستانده یشه یاتگن اۉزبیکلر آره سیده کۉپله ب بۉلیب، خلق قۉ شیقلرینی تۉ پله دیم. بولر اساسیده بیر قنچه علمی مقاله لر اعلان قیلدیردیم. ۱۹۸۰ – اینچی یېلده کابلده اۉزبیک تیلیده، دری ترجمه سی بیلن بیرگه لیکده ، «خلق در دانه لری» دیب ناملنگن کتابیم چیقدی. اوشبو کتابنی کېنگه یتیریلگن حالده اۉن باسمه کاغذ ده اۉشه نام «خلق دردانه لری» نامی بیلن تاشکینتده گی غفور غلام نامیده گی ادبیات و صنعت نشریاتیده ۱۹۸۶ – اینچی ییل چاپ ایتیلدی. بو کتاب افغانستان جمهوریتی نینگ «خوشحال خان ختک» ناملی مکافاتیگه سزاوار بۉ لگن. اسپیرانتوره ده بۉلگه نیمده ، اۉزبیکستان رادیو تلویزیونی، گزیته و مجله لریده قتنشه شیب توردیم. کۉپ گینه مقاله لریم اۉزبیک همده روس تیللریده مطبوعاتده اعلان قیلیندی.شونینگ دیک روس یازوچیلری ماکسیم گورکی و و. شکایف نینگ «پادو» و «شربت توس» ناملی داستانلرینی اۉزبیک تیلیدن ، دری تیلیگه ترجمه قیلدیم.  بو داستانلر کتابی ردوگه «کمه لک» نشریاتی اداره سی تمانیدن ۱۹۸۷- اینچی یېلی باسیلیب چیقدی .

نتیجه 

     باغبان نییت قیلیب میوه لی کۉچت اېکه دی. تون و کون، قیشین – یازین اونی پروریشله ب، حاصلگه کیریته دی . میوه سینی قاقیب کۉرگندن سۉنگ ، قیلینگن محنت نینگ نتیجه سی بهرمند بۉ لیب سویونه دی. فیض الله ایماق هم اوزاق یېللیک محنتیگه یقینده یکون یسه دی. 

     اؤزبیکستان فنلر اکه دیمیه سی پوشکین نامیده گی تیل و ادبیات اینستیتوتی نینگ کېنگه یتیریلگن علمی ساویتیده دیسرتیتسیه حمایه قیلدی. اونینگ علمی ایشیگه اۉزبیکستانده خدمت کۉرستگن فن اربابی، فیلو لوجی فنلری دوکتوری ، پروفیسور نتن مله یف، عبدالقادر هییت متوف، محمد یعقوب قۉ شجانوف، عزت سلطان ، بهادر سریمساقوف، توردی میرزایف لر کتته بها ٔ بېریشدی. 

     تدقیقات نتیجه سی یامان بۉلمه دی. بیر آوازدن فیض الله ایماققه – فیلولوجی فنلری نامزدی (دوکتوری) دیگن علمی عنوان بېریلدی. 

     افغانستانده یشه یاتگن اۉزبیکلردن فیض الله ایماق بیرینچیلردن بۉلیب فولکلور ساحه سیده ، عالملیک عنوانیگه میسر بۉلدی، – دیدی پراورد سۉ زگه چیققن پروفیسر عبدالقادر هییت متوف. دیمک ، فیض الله ایماق بیرینچی قلدیرغاچلردن بۉلدی. اونی آلقیشله سک ارزیدی.
مېن، – دیېدی دوکتور فیض الله ایماق، اۉزبېکستاندن ، تاشکینت نینگ عالملریدن منتدارمن. بو یېرده علمی ایشیم اوچون برچه قۉله یلیکلر یره تیب بېریلدی. عایله م بیلن تاشکینتده یشه ب توریبمن. حاضرچه «رادوگه »نشریاتیده ترجمان بۉ لیب ایشله یپمن. بو نشریات مېنگه تاشکینت نینگ اېنگ گوزه ل چیلانزار دهه سیده اوچ خانه لی اوی بېریشدی. عمر یۉلداشیم انابت ایماق تاشکینت دارالفنونی نینگ ژورنالیستیکه فاکولته سیده تعلیم آلیه پتی. فرزندلریم- یلدا، محمد بابر تاشکینتده گی ۱۸۸ – اینچی مکتبده اوقیشیپتی. کیچیک اۉغلیم علیشیر تاشکندی تاشکینتده تولد تاپدی. بیر سۉز بیلن ایتگه نیمده اۉ زبیکستان مېنینگ ایککینچی یورتیم بۉلیب قالدی. اونینگ مهربان ، میهماندۉست خلقیدن بیر عمر قرضدارمن. بو یېرده آلگن بیلیملریمنی وطنیمگه بارگچ ، خلقیم نینگ بخت – سعادتی یۉلیده صرفله یمن دیب ایشانچ بیلدیره من. 

آخرگی سۉ ز 

     دۉستلیک رشته لری باغلندی. افغانستان- اۉزبیکستان، بیر کتته دریا نیگ ایککی ساحلیده جایلشگن یورت. جیحون نینگ سووینی بیزهم ، اولر هم ایچه دی . بیز تینچ یششنی ایسته یمیز. یان   قۉشنیمیز بۉ لگن افغانستانلیکلر هم آسایشته لیک ایسته یدی. دیمک ، یاش عالم دوکتور فیض الله ایماق شو ایککی یورت وکیلی. او بار بیلیمی تینچلیک یۉلیده، خلق معمور چیلیگی یۉ لیده صرفله یدی. 

     ـ مین تینچلیک فرزندی بۉ لیب قالیشنی خواهله یمن. دۉستلیک رشته لری مېنینگ قانیمدن فرزند لریمگه اۉته دی. مېن خلق فرزندی بۉلیب قاله من. شو ایزگو- نیت یۉلیده یشه ب، ایشله یویره من،- دییدی آخرگی سۉزینی  یکونلر ایکن دوکتور فیض الله ایماق. 

حمید حبیب الله یف، 

اۉزبیکستان ژورنالیستلر اویوشمه سی اعضاسی، 

سعید الله مؤمنوف، 

« آیدین » گزیته سی خبرنگاری 

تاشکېنت شهر، اۉزبیکستان ریسپوبلیکه سی 

(۱۹۸۶ – انچی یېل ) 

 اېسلتمه :

    مذکور مصاحبه ۲۰۱۴ – اینچی یېلده « غضنفر بنیادی » تمانیدن کابل شهریده باسیلیب چیققن دوکتور ایماق نینگ «دل سۉزلری »( سوز دل ) کتابیدن اقتباس قیلیندی .

       امان معاشر

    اېرکین ژورنالیست