آرشیف

چغچران چون فیروزکوه  تاریخ و گذشته ایی دارد فراز و نشیب آن در خاطرات ماندگار شده و هنوز هم هزاران فرزند غور با نامش نفس میکشند و از زرات خاک و هوایش یادگار به جا میگذارند . با وجودیکه در اثر تلاش برخی فرهنگیان ولایت غور ؛ چغچران را به فیروزکوه نامگذاری نمودند اما هرگز تاریخ پرماجرای  آن در زیر نام فیروزکوه مضمحل نمیشود . شاید چغچران روز های شاد و زیبا را ندرتا تجربه نموده باشد اما روز های تلخ زندگی را با فقر و ناتوانی مردم آن به خصوص قحط سالی ها و دهها مصیبت دیگر که صد ها انسان آن دیار را به کام مرگ کشاند فراموش نخواهد کرد .  

متوسطه (بعدا لیسه ) سلطان علاوالدین غوری و دارالمعلمین غور یگانه مرکز فرهنگی بود که باوجود آنهمه نابسامانی ها اجتماعی و اقتصادی بنابر یادداشتهای استاد ملکزاده  تهداب فرهنگی این ولایت را با خود داشت و فراموش نکنیم فرهنگیان و دانشمندان و منورین ونظامیان غوری کشورمان از چنان مرکز ؛ منشآ گرفته اند . از جمله استاد ملکزاده  در سال 1344 هـ ش شامل متوسطه سلطان علاوالدین غوری شده بود . در مورد نکاتی عمده ای را ارایه داده است : « …. در چغچران بدون همین ُپل و کوتی دومنزله دیگر هیچ نشان وتعمیر ی دیگر ی وجود ندا شت . تمام شعبات دو لتی در داخل همین تعمیردو منزله بود ؛ بدون مدیریت معا رف.  مدیرمعارف با همه پرسونل خود روبرو ی تعمیر ریاست زرا عت در یک اتاق کار میکردند ، بطر ف شر ق کوتی دو منز له آنطرف سر ک عمومی چند تا آتا ق گلی وکهنه بو د که کمی آنها را رنگ سفید کرده بودند نا مش بود شفا خانه ، پشت سر شفا خانه طر ف جنوب آن چند تا اتاقها ی دور ودراز بود که صنفها ی در سی دارالمعلمین غو ر بود ودر حدود صد متر دور تر در جنوب آن لیلیه بود وصنفها . بازار در جاده زیر جنگل دهن کند یوال در حدود 15-20دوکان وجود داشت ودر پشت دو کانها دهن جر کندیوال کاروانسرا ی کهنه وقدیمه بود که اتاقها خیلی زمینی وتاریک وبدون کلکین دا شت وآنرا بلدیه میگفتند….» (1)

با گذشت سالها دیگر چغچران سابقه، چهره بدل نمود و انکشاف نمود . تحقیقات دنمارکی در سال 1975 م نشان میدهد که شهر چغچران با موقعیت تجارتی خویش برای ولایات همجوار سبب شد نفوس ولایات دیگر را به خود بکشاند . 

این تحقیقات ( خزان 1974 م ) در اصل ادامه پژوهش است که درسالهای 1953 و 1960 م برای مسیر سیار تجارتی کوچی ها توسط فردیناند صورت گرفته بود . ضمنا این تحقیقات توسط عده ایی دانشمندان دیگر برای کوچی های پشتون در افغانستان مرکزی در سالهای 1960 و 1970 در سرزمین ایماقها صورت گرفته بود . به خصوص پژوهش ؛ بورگیوس در ساب 1972 ، جینتش در سال 1973 م ، گلاتزر در سال 1977 م ، تاپَیر در سال 1974 م ، و در شرق افغانستان از تحقیقات جاناتا در سال 1972 م میتوان نامبرد .(2)

بازار شهر با داشتن 130 دوکان با نقشه جداگانه اعمار شد و اولین سوپرمارکیت که انواع کالا ها و اجناس را عرضه میکرد اعمار شد.  در پهلوی آنها یک دوکان تفنگ سازی ، سلمانی ( دلاکی) ، خیاط خانه ، عکاسخانه ، رادیوسازی ، مغازه حبوبات، قصابی و نانوایی و هشت کافی و رستورانت و یا چایجانه و یک دوکان لیلامی فروشی که لباس های دست دوم را به فروش میرساند ؛ شامل بود. در گوشه از این مغازه ها؛ لودسپیکر بالای پایه چوبی نصب بود که نوای رادیوی کابل را روزانه  به گوش هموطنان چغچرانی مان میرساند.

قابل یادآوری است که گردانندگان این بازار را افراد از ارغنده ( شهرکی بین میدان شهر و کابل ) هرات و جلریز میدان در پهلوی غوری ها مشترکا به فروش امتعه مورد ضرورت این ولایت را بفروض میرساندند. (3)

تصاویر هریک روابط جنس به جنس بین پشتون ها و هزاره ها را نشان میدهد. یا مارکیت فروش حیوانات ( نخاس ) که به شکل موسمی در ولایات افغانستان راه اندازی میشد.

 استاد ملکزاده با حافظه دقیق خود سفرنامه زندگی خویش را با دقت ارایه و رویکرد نموده و بخشی از تاریخ ولایت غور را در دهه 40 هجری شمسی با فصاحت کامل بیان داشتند.

 اما ده سال بعد 1975 م = 1355 هـ ش شهر چغچران به کدام وضعیت درآمد از زبان یک تیم دنمارکی در لابلای تصاویر خدمت شما هموطنان عزیز ارایه میدارم . لازم به یاد اوری است ترجمه مطالب این پژوهش را بنابر نبودن فرصت به وقت دیگرمؤکول مینمایم. 
 

زیر نویسها :

1 – ملکزاده – استاد محمد عارف، سایت جام غور، 6 ماه می 2015 م.
 

2 – Birthe Frederiksen ; Caravans and Trade in Afghanistan; London; 1996 p – 25 .

3 – Birthe … pp – 31 ,33 .