آرشیف

گسترش شورش و مقاومت مردم مصر علیه حسنی مبارک و دولت وی این پرسش را بمیان می آورد که در صورت سرنگونی او و حکومتش کدام گروه سیاسی دولت آینده را تشکیل خواهد داد ؟ اگر بزرگترین گروه مخالف سیاسی حکومت مبارک شانس رسیدن به اقتدار سیاسی را داشته باشد ، آیا آن گروه اخوان المسلمین است ؟ چون اخوان المسلمین در انتخابات سال 2005 عیسوی یک سوم کرسی های پارلمان (88 کرسی) را علی رغم محرومیت از فعالیت آزادی سیاسی بدست آورد و به عنوان بزرگترین و منظم ترین حزب مخالف دولت مبارک تبارز کرد . هر چند این حزب در انتخابات سال پار ( 2010 عیسوی) به هیچ کرسی در پارلمان دست نیافت . بسیاری از ناظران و آگاهان سیاسی عدم پیروزی اخوان المسلمین را که انتخابات دور دوم را تحریم کرد به سیاست گزینشی دولت و دخالت مستقیم آن در انتخابات پیوند میدهند .
 اگر  اکنون قیام مردم به سرنگونی حسنی مبارک و دولت او بیانجامد ، آیا جانشین آن اخوان المسلمین و دولت اسلامی آن در مصر خواهد بود ؟ و آیا اخوان المسلمین مصر پس از حسنی مبارک در یک انتخابات آزاد و دموکراتیک به پیروزی خواهد رسید ؟ از این مهم تر ، آیا پیروزی احتمالی اخوان المسلمین در انتخابات آینده ، توانایی و مؤفقیت این حزب را در مرحله ی دولت داری به عنوان دولت اسلامی در پی خواهد داشت ؟
پاسخ بسیاری از این پرسش ها را میتوان در بیان و بررسی سه  چالش بزرگ در فرا روی اخوان المسلمین جستجو کرد . اخوان المسلمین نه تنها در دسترسی به دولت مصر در فردای سقوط حسنی مبارک به این چالش ها رو برو است ، بلکه این چالش ها منبع تهدید پیروزی این حزب در انتخابات آزاد و به ویژه عامل ناتوانی و ناکامی دولت منتخب آن خواهد بود . این چالش ها کدام اند ؟
 

1.   چالش خارجی در سطح منطقوی و بین المللی :

 مخالفت دولت های عرب منطقه از امیران و سلاطین نفتی تا جمهوریت های سلطنتی عرب و مخالفت کشور های غربی برهبری ایالات متحده امریکا و کشور اسرائیل با اقتدار سیاسی اخوان المسلمین نیازی به بیان و بحث بیشتر ندارد . آیا اخوان المسلمین در مسند دولت مصر بدون همکاری منطقوی و بین المللی و در فضای مخالفت و خصومت آنها مؤفق خواهد شد تا همچنان دولت را در دست داشته باشد ؟ اگر  جمهوری اسلامی ایران به عنوان دولت اسلامی نمونه ای از چنین مؤفقیت تلقی شود ، مصر و اخوان المسلمین از زوایای مختلف مصداق نمونه ی ایران نیست . مصر نه کشور ثروتمند و نفت خیز است که اخوان المسلمین در کرسی دولت مانند زمام داران جمهوری اسلامی ایران صد ها ملیارد دالر نفت را در  بقای دولت خویش بکار بگیرند و نه یک کشور مسلمان شیعه که نفوذ و تآثیر گزاری مراجع مذهبی و علمای دینی آن با ایران مقایسه شود . و اگر حکومت حزب عدالت و ترکیه به عنوان یک حزب اسلامی و یا با گرایشات اسلامی نمونه ی مورد نظر اخون المسلمین مصر باشد ، این نمونه برداری نیز نادرست است . کامیابی حزب عدالت و توسعه در ترکیه به خصوص در مسند اقتدار سیاسی مرهون نظام سیاسی سکولار تر کیه است که راه تعارض درونی این حزب را بر سر تعبیر و تفسیر آنها از نظام اسلامی می بندد .
اخوان المسلمین مصر موانع و محدودیت عامل منطقوی و خارجی را در  دسترسی اش به اقتدار سیاسی بیشتر و بهتر از همه درک می کند . 

1.   چالش خارجی در بیرون از تشکیلات اخوان المسلمین

 
و در درون جامعه مصر:
دومین چالش برای اخوان المسلمین مصر در عرصه ی اقتدار سیاسی و دولت داری ، مخالفت های داخلی در کشور مصر است . این مخالفتها نیز بسیار گسترده و متنوع به نظر میرسد . مخالفین دولت اسلامی اخوان المسلمین شامل بسیاری از احزاب سیاسی مصر و نهاد های مختلف دیگر چون نیروی نظامی به خصوص ارتش مصر می شود . به نظر نمیرسد که اخوان المسلمین توانایی آنرا داشته باشد تا پیروزی خود را در تشکیل و تداوم دولت آینده ی مصر بر روی این همه مخالفت ها جشن بگیرد .

1.   چالش داخلی در درون تشکیلات اخوان المسلمین :

آخرین و اما بزرگترین چالش برای دولت آینده ی اخوان المسلمین ، چالش درونی این سازمان اسلامی است . اخوان المسلمین در دوران پیش از اقتدار دولتی به عنوان حزب اسلامی مخالف دولت توانایی های زیادی را در تحریک و بسیج جامعه ی مسلمان مصر دارد . اما اخوان المسلمین در دوران اقتدار  نه تنها از چنین توانایی ها و زمینه ها محروم خواهد بود ، بلکه تفاوت و تعارض دیدگاه های عناصر و طیف های مختلف در داخل این تشکیلات بر سر نظام اسلامی زمینه ی تضعیف و شکست اقتدار سیاسی آنرا فراهم خواهد کرد . تفاوت و تعارض بر سر کم و کیف نظام و دولت اسلامی در درون تشکیلات اخوان المسلمین در دوران اقتدار سیاسی یک امر طبیعی و حتمی خواهد بود . ریشه های این تعارض که اخوان المسلمین و هر گروه اسلامی را بر سر تشکیل نظام سیاسی در کشور های اسلامی بسوی ضعف وشکست میبرد به تفسیر و تعبیر متفاوت از متون و نصوص اسلام بر میگردد . صرف نظراز اینکه گره اصلی این تعارض در کدام نقطه قرار دارد  و چه کسی با چه نوع برداشت و دیدگاهی از زاویه ی باور ها و احکام اسلامی حق به جانب است ، دیگر توان و مجالی را برای نظام سازی و دولت داری مؤفق باقی نمیماند .
با توجه به این همه چالش ها و موانعی که بر سر راه اخوان المسلمین مصر قرار دارد چه گزینه ای برای این سازمان اسلامی و بزرگترین گروه مخالف دولت مصر بهتر خواهد بود ؟
از موضع گیری های اخوان المسلمین در جریان شورش های فزاینده ی مصر برای براندازی دولت حسنی مبارک به خوبی پبدا است که اخوان المسلمین بیشتر از همه گزینه ی بهتر را درک و تشخیص میکند . حمایت اخوان المسلمین از البرادعی سکولار در مذاکره بادولت از سوی مخالفان و پر هیز از شعار انقلاب اسلامی و تشکیل دولت اسلامی آینده ، حکایت از این درک و تشخیص دارد . ممکن است اخوان المسلمین هنوز مترصد فرصت باشد تا شورش های خیابانی سقوط حسنی مبارک را به نقطه ی غیر قابل بازگشت ببرد .
اما موضع گیری اخوان المسلمین ناشی از هر عاملی که باشد ، گزینه ی بهتر برای مصر و آینده ی سیاسی این کشور ، نظام سیاسی کثرت گرا  و سکولار همسو و منطبق با ارزش های جامعه ی مصر است .
 
 
محمد اکرام اندیشمند
31 جنوری 2011