آرشیف

 
حدیث پیامبر (ص) در مورد پاکی و نظافت
تنظفّوا بکلّ ما استطعتم، فإنّ الله تعالی بنی الإسلام علی النّظافة ولن یدخل الجنّة إلاّ کل نظیفٍ
ترجمه: با هرچه می­توانید، خود را پاکیزه دارید، خداوند متعال اسلام را بر پاکیزگی پایه­گذاری کرده است و جز پاکان کسی به بهشت نمی­رود.
 
حدیث فوق اهمیت نظافت و پاکی را با صراحت برای مسلمانان بیان می نماید. ولی با تأسف این ارشادات مهم مانند صد ها مسایل مهم دیگر توسط من و تو که خود را مسلمان می گویم نادیده گرفته می شود. آیا وضعیت کنونی شهر کابل که مرکز یک کشور اسلامی است و بیشتر به یک ذباله دانی شباهت دارد تا به یک شهر، مدرک محکم و غیر قابل انکار بر این مدعا نیست؟  ما با این رفتار بی رویه و دور از ارشادات نبوی به حق خود اولاد خود و نسل های آیندۀ این کشور اسلامی جفا میکنیم. زیرا این مواد زاید  مخصوصاً زباله های مواد مصنوعی تاثیرات مخرب بر میحط زیست داشته  و با عث بروز امراض گونا گون میشود.
 بر عکس کشور های غیر اسلامی در حفظ محیط زیست خویش تلاش می کنند تا فضای سالم و صحی را برای خود، اطفال خود و نسل های آیندۀ خود حفظ و آنرا تداوم بخشند. حالا این امر در آن کشور ها به یک فرهنگ تبدیل شده است و حتی اطفال خورد هم اگر چیزی میخورند مازاد و زبالۀ آنرا در زباله دانی ها میریزند. ولی اینجا افراد تحصیل کرده و فهمیده هم کثافات را به روی جاده می ریزند. اگر آنها در تدوام و صحتمند زیستن نسل خویش تلاش می کنند آیا من و تو مسوولیت نداریم تا محیط را برای تداوم و سلامت نسل مسلمان آماده سازیم؟ باطن مسلمان بنا بر ایمان و عقیده اش پاک است باطن پاک سزاور ظاهر پاک و محیط پاک است.
جوانان ما لباس و طرز آرایش جامعۀ غرب را به نام مود و فیشن تقلید میکنند مثلاً ریش را این چنانی و موی را آنچنانی شکل میدهند لباس های خیلی تنگ را به نام مود می پوشند که یک جامعۀ اسلامی و محیط اسلامی آنرا نمی پذیرد. هدفم توهین نیست. میخواهم این نکته را بیان نمایم که آیا باید جوان افغان و مسلمان همیشه مسایل منفی را تقلید نماید؟ چرا به جای تقلید لباس، عادت خوب آنها را که عبارت از پاک نگهداشتن محیط زیست است تقلید نمیکنیم؟
یقیناً نه تنها کابل بلکه وضعیت ولایات نیز به همین منوال است چون نفوس در مراکز ولایات نسبت به شهر کابل کمتر است آلودگی در آنجا کمتربه مشاهده میرسد. دیری نخواهد گذشت که ولایات و خصوصاً محلات اطراف شهر کابل که مردم در آنجا برای تفریح میروند به سر نوشت بد تراز شهر کابل و دریا های آنها به حالت نا هنجارتر از دریای کابل دچار شود. (همین حال مثلاً دریای که از محل تفریحی سیاد میگذرد کثافت در اطراف و در بستر آن به مشاهد میرسد.)
 با این عادت ناپسند و این فرهنگ بی فرهنگی که مایۀ شرمساری است اگر شهرداری کابل به اندازۀ نصف نفوس شهر نفر استخدام نماید تا شهر کابل را از زباله ها پاک نموده و پاک نگهداشته شود آیا این کار مقدور خواهد بود؟ هرگز، زیرا ما هرچه کثافت است در روی جاده و محلات عام می اندازیم. دوکاندار پیش روی دوکانش را به جوی پهلوی سرک جاروب میکند. دست فروش پلاستیک و دیگر کثافت را در پیش رویش می پراگند رهگذر پوسته کیله، پلاستیک، قطعی سگرت و نیم سوخته سگرت را به روی سرک می اندازد. راکب و یا دریور بوتل خالی آب را به روی جاده پرتاب میکند. قصاب وترکاری فروش کثافات را در اطراف شان پراگنده میکنند. هوتلی آب کثیف و دیگر کثافات را به روی جاده می افگند خانواده ها کثافات را به روی کوچه یا جاده می ریزند در حالیکه زباله دانی نیز در بسیاری از محلات به چشم میخورد و فاضلاب همه از خانه ها به جویچه ها در کوچه و یا جاده ها ی عمومی سرازیر میشود. و بدتر از آن کسانی نیز در محلات عام ادرار میکنند وغیره و بالاخره شهرداری نیز در انتقال کثافات وظیفه اش را به طور شاید وباید انجام نمیدهد.
 راه حل این مشکل همانا ترویج فرهنگ پاک زیستن است. این مهم زمان طولانی و کار مدوام می طلبد. با آنهم باید کسی این کار را از جای آغاز کند. نکته قابل اهمیت این است که عملی ساختن آن به وجوه مالی زیاد ضرورت ندارد. ترویج فرهنگ پاک زیستن و پاک نگهداشتن شهر را میتوان از ایجاد همآهنگی آغاز کرد.
شاروالی کابل (ریاست تنظیفات): ریاست محترم تنظیفات باید ارتباط تنگا تنک را جهت جلب همکاری با شهروندان تأمین نماید.
·با دوکانداران، هوتلداران و دست فروشان روی جاده ها (ترکاری فروشان میوه ،فروشان لباس فروشان و غیره)  مستقیماً صحبت شود وز از آنها (ویا نمایندۀ شان)تعهد گرفته شود تا کثافات را در روی جاده ها و جویچه نریزند.بلکه در داخل خریطه های پلاستیکی انداخته سر آنرا بسته و به داخل ذباله دانی به شکل محفوظ آن دفع نمایند ( طریق مصون دفع ذباله ها را ادارۀ حفظ محیط زیست و ریاست محترم تنظیفات میتواند از طریق خود و یا از طریق جلب کمک موسسات و انجو های که در راستای صحت و حفظ محیط زیست کار میکنند به شهروندان آموزش بدهد.) برای کنترول و ترویج آن  میتوان از راه های مختلف همزمان سود برد: برگذاری جلسات با کلانتران بازار، استخدام کنترولران (کنترولر نظافت شهر) از طریق ناحیه های شاروالی، جلب همکاری حوزه ها مربوط (چون افراد پولیس درشهر به طور 24 ساعته برای تأمین امنیت حضور دارند. حضور فعال آنها برای کنترول نظافت شهر خیلی مفید و موثر واقع میشود. همه میدانند که در پهلوی تأمین نظم عامه یکی از وظایف پولیس شهری در کشوری های دیگر کنترول نظافت شهر است).
 
·با خانواده ها از طریق وکلای گذر تفهیم گردد تا ذباله ها را در داخل خریطه های پلاستیک انداخته و در زباله دانی های که از طرف ریاست تنظیفات در محلات گذاشته شده بریزند. برای تداوم و کنترول این موضوع ریاست تنظیفات از طریق ناحیه های شاروالی جلسات را هفتۀ یکبار با وکالای گذر بر گزار نموده و نیز کنترولران نظافت شهر یومیه از پاکی شهر مراقبت نمایند. از شورای ولایتی کابل نیز در امر ترویج نظافت شهری تقاضای کمک گردد تا برای موکلین خود در جمع آمدها و شورا ها و مجالس این امر مهم و حیاتی را گوشزد نمایند و وظیفه و مسوولیت هر شهروند را در برابر حفظ محیط زیست مشخص و بر جسته سازند. در حشر های عمومی عملاً شرکت نموده و نمونه مثال باشند برای دیگران و از این طریق سهم گیری مردم را در این امر تقویت نمایند.
 
·از وزارت خانه ها، ادارات دولتی موسسات ملی و بین المللی، فروشگاه های برزگ افراد بلند پایۀ دولت (وزرا، معینان، اعضای پارلمان و شورای ولایتی و غیره) اشخاص منتفذ و سر شناس، تجاران بزرگ و کوچک، سازمانهای اجتماعی و بیناد های جامعۀ مدنی طی پیام های به آدرس شان از آنها خواسته شود تا در امر تنظیف و پاک نگهداشتن محلات که به سر می برند و ترویج فرهنگ نظافت شهرُ مسوولیت خویش را ادا نمایند و در تنظیف محل نیروی محرکه مردم باشند.
 
·ریاست محترم تنظیفات شاروالی کابل باید در انتقال کثافات قبل از این که ذباله دانی ها مملو شده و کثافات به بیرون بریزد جدی و به موقع عمل نماید.
 
مجازات و مکافات:
جهت تأمین و تداوم نظافت شهر و حفظ محیط زیست و بالاخره ترویج آن به حیث یک فرهنگ پسندیده روش مجازات و مکافات نقش مهمی را بازی میکند. کسانی که تلاش می نمایند تا محیط را حفظ و ماحول خویش را سالم و نظیف نگهدارند باید تقدیر مادی و معنوی شوند و کسانی که در این راه غفلت و تنبلی میکنند و بدین وسیله صحت خود و دیگران را در مرض خطر قرار میدهند باید مجازات شوند.
مکافات:
 هر ناحیه ای شهر به طور مثال دو هفته یکبار هئیتی را مرکب از نمایندۀ وزارت صحت عامه ادارۀ عمومی حفظ محیط زیست و ادارات مربوطه دیگر جهت برسی نظافت بفرستند و بعد از اینکه نظیف ترین جاده، هوتل، اداره دولتی، کوچه، فروشگاه ،مکتب، پوهنتون و غیره در آن ناحیه مشخص گردید از طریق اطلاعات جمعی به سمع همشهریان رسانیده شود. کسانیکه در این راه فعالیت کرده اند تقدیر نامه های از طرف شهرداری طی محفلی به خاطر تشویق بهتر آنها تفویظ گردد. در ماه یکبار توسط یک هیت بلند پایه از محلات که قبلاً توسط هیئت  هر ناحیۀ بررسی گردیده بود باز دیده صورت گرفته و پاکترین محلات را انتخاب و از طریق مطبوعات که پوشش سراسری دارند به نشر برسانند و تشویق مادی نیز در حد امکانات مالی شاروالی و یا جلب چنین امکانات از موسسات بین المللی و اشخاص با نفوس و تجار ملی صورت گیرد. مثلاً برای محل که در این برسی حایز مقام اول میشود شهرداری کابل میتواند در محل شان میدان تفریحی برای اطفال،یا میدان والیبال اعمار نموده،کوچه های شان را قیرریزی و یا در نهال شانی ها در فصل بهار آنها را کمک نماید و در پلان های انکشافی خود به این محلات حق اولیت دهد. هوتل ها و فروشگاه را از پرداخت پول صفایی برای یکسال معاف نماید و غیره. برای فروشگاه ها، هوتل ها ودیگر محلات تجارتی این تشویق ها میتواند در جلب مشتریان بیشتر خیلی موثر باشد.
 
مجازات:
 دوکانداران دست فروشان خانواده ها، ادارات دولتی، موسسات عابرین و غیره که شهر را کثیف و محیط را آلوده می سازند در ابتدا هشدار کتبی صادر شده و در قدم های بعد اقدامات جدی تری عیله آنها اتخاذ گردد. مثلاً دو کاندار که در مورد تعلل می نماید دوکانش برای مدتی مسدود گردد. به دست فروشان برای چند روزی اجازه فروش اموال داده نشود. و حتی جریمه نقدی شوند (نمیدانم که تا چه حد زمینۀ قانونی در این مورد وجود دارد). افراد پولیس میتوانند با عابرین که نظافت شهر را  مراعات نمیکنند برخورد جدی مبتنی بر قانون نمایند. خانواده ها و ادارات و غیره که در حفظ محیط زیست کوتاهی میکنند ریاست شاروالی و اداره حفظ محیط زیست در هماهنگی با وزارت آب و برق در قطع برق و آب آنها برای چند روزی و یا اعمال جریمه نقدی و تحصیل آن از مجرای قانونی اقدام نمایند.
 
فاضلاب
فاضلاب یک  مشکل حاد دیگر بوده که با عث آلوده شدن محیط زیست و بروز امراض کشنده خصوصآ برای اطفال که معمولاً در کوچه ها مصروف تردد اند میشود. این آب ها ی ملوث در فصل های گرم خطرات زیادی را متوجه شهروندان نموده و سبب مرقه، کولرا، اسهالات حاد و غیره امراض گردیده و شهروندان کابل را مجبور می سازد تا با همۀ مشکلات اقتصادی که دارند قسمت از در آمد ناچیز خویش را صرف دوا و داکتر نمایند.  برای اعمار یک سیستم منظم فاضلاب برای شهر پر جمعیت چون کابل به وجوه مالی هنگفت ضرورت است.
 
خوشبختانه یک راه ساده و ارزانی وجود دارد که  شهرداری کابل و شهروندان کابل متوانند قسمت اعظم این آب های ملوث را فلتر و در زراعت و یا بیت الخالا های که به آب نیاز دارد استفاده نمایند.
همۀ ما شاهد هستیم که آب حمام های عمومی و فاضلاب  در کوچه و یا حتی جاده های عمومی سرا زیر شده و مشکلات زیادی را بویژه در فصول گرم ایجاد می نماید.
 
شاروالی کابل به جای اینکه چاه حفر نموده و منابع آبهای زیر زمینی را که یگانه منبع آب آشامیدنی است ضایع نماید و یا بوسیلۀ تانکر آب را انتقال دهد با استفاده از فلتر های ریگی که مصارف ساختن آن خیلی ناچیز میباشد آب های حمام ها را فلتر نموده، در ذخیره ها نگهداری و در هنگام ضرورت برای آبیاری بولیوارد ها (گلدان های داخل جاده) و حتی پارک ها استفاده نماید. به این طریق هم از مشکلات فاضلاب حمام ها رهایی یافته و هم با مصرف کم آب کافی برای قسمت زیادی از گلدان ها و پارک ها به دست می آید.
(نمونه فلتر را در ذیل مشاهد نمایید. بر گرفته از انترنت)
 
این فلتر وسیلۀ خوبی برای فامیل ها نیز می باشد تا از شر فاضلاب ( آب حمام، ظرف شویی و کالا شویی) به استثنای آب بیت الخلا  خلاص شوند و هم از آب فلتر شده درخت ها و گل های داخل حویلی را آبیاری نمایند و یا در بیت الخلا ها که به آب نیاز دارند استفاده نمایند. وقتی آب از چند قشر ریگی (به شکل زیر مراجعه شود) میگذرد قسمت اعظم مواد زاید آن فلتر شده و آب را صاف می سازد. البته این آب برای نوشیدن مساعد نیست. بادر نظر داشت مشکلات کمبود آب این روش در صرفه جویی آب کمک زیادی نموده و اگر استفادۀ آن مروج گردد در حفظ منابع آب های زیر زمینی و حفظ محیط زیست خیلی ممد واقع خواهد شد.
 
اگر ادارۀ محترم حفظ محیط زیست در هماهنگی با وزارت محترم زراعت مالداری و آبیاری، دیگر وزارت خانه ها، موسسات ملل متحد و غیره  جهت جذب منابع مالی و تطبیق پروژه ها در این زمینه گامی را  بر دارند در حفظ صحت مردم و ایجاد سهولت خدمت بزرگ خواهند نمود. در سایر ولایات افغانستان نیز این مسله قابل تطبیق است خصوصاً از طریق شورا های انکشافی محلات که تحت پروگرام همبستگی ملی ایجاد شدند.
 
نمونۀ فلتر ریگی برای فلتر نمودن آب حمام، ظرف شویی و کالا شویی و استفادۀ مجدد آن برای زراعت و یا در تشناب ها (بیت الخلا)
 

البته جهت اخذ معلومات در مورد ساختن فلترهای ریگی منابع خوب و رایگان معلوماتی از سایت های مختلف انترنیتی قابل دسترس می باشد. و همچنان وزرات خانه ها وریاست های که در بخش منابع آبی مسوولیت دارند نیز دانش و معلومات کافی را در این زمینه خواهند داشت.
  
همآهنگی
شاروالی کابل و ادارۀ حفظ محیط زیست دراین امر مهم همکاری وزارت های محترم داخله، دفاع ملی، معارف، صحت عامه، تحصیلات عالی ومسلکی و اطلاعات، فرهنگ و جوانان و دیگر وزارت خانه ها، ریاست های عمومی، موسسات ملی و بین المللی را جلب نمایند. حمایت وکلای مردم کابل در شورای ملی، شورای ولایتی کابل و حتی اگر لازم باشد حمایت رییس جمهور میتواند در شکل گیری این همکاری ها خیلی حیاتی باشد. اداره حفظ محیط زیست، شارولی کابل و وزارت صحت عامه با جلب حمایت شورای ملی و رییس جمهور از کابینه وزرا تقاضا نمایند تا امریۀ در مورد به کارمندان و پرسونل شان صادر نمایند. (به نمونه زیر توجه کنید)
وزارت محترم امور داخله  در رأس آ ن وزیر صاحب امور داخله با صدور امریه به تمام افسران و سربازان پولیس ملی هدایت بدهد تا از انداختن کثافات در روی جاده ها ، محلات عام، دریا ها و حتی کوه و دشت خودداری نمایند و آنرا در محل معین آن (در زباله دانی ها و یا محلات که برای این منظور تعیین شده) بریزند. و نیز از چنان عملی توسط مردم در همکاری و هماهنگی با شاروالی  ها و ادارات محیط زیست درمرکز و ولایت اکیداً جلوگیری نمایند.
در شهر کابل این امر به خوبی میتواند از طریق حوزه های امنیتی و پوسته های کنترولی پولیس که در هر گوشه شهر موجود است در هماهنگی با ریاست تنظیفات شاروالی کابل عملی گردد. وریاست محترم ترافیک نیز در امر کنترول نظافت مخصوصاً برای جلوگیری از انداختن کثافات توسط شاملین ترافیک سهم مهم را ادا نماید.
افسران و سربازان پولیس ملی باید خود در پاک نگهداشتن شهر و دفع درست زباله ها جدی باشند تا مردم نیز حرف شان را بشنوند. به خاطر ترویج فرهنگ حفظ محیط زیست در میان پرسونل پولیس ملی بخش های تعلیمی وزارت محترم داخله این مضمون حیاتی را نیز شامل موادات تعلیمی نمایند.
وزارت های محترم دفاع ملی، معارف، انکشاف دهات، تحصیلات عال و مسلکی ، سایر  وزارت خانه ها و ارگان ها مستقل نیز به همین منوال با صدور امریه از جانب وزرا و روسای مربوط فرهنگ حفظ محیظ زیست و نظافت را به یک حرکت ملی تبدیل نموده تا همه بدانند که ما هم کوچه ها، دریا ها، کوه ها و دره های وطن خویش را دوست داریم و از آن حفاظت می نماییم . این امر نیز کم اهمیت تر از جان فشانی در جبهات جنگ به خاطردفاع از وطن نیست. به خاطریکه نظافت و حفظ محیط زیست رابطه مستقیم با صحت مردم دارد. و چنانکه گفته اند بدن سالم است که عقل سلیم به بار می آورد.
 
منبع خوب دیگر برای حل این مشکل همانا استفاده از تجار ب کشور های دیگر که این راه را قبل از ما پیموده اند است. این تجارب به ما کمک می کند تا با مصرف منابع کمتر و زمان کوتاه تر به هدف برسیم و بدینوسیله از ضایع کردن منابع جلوگیری کنیم.
آگاهی عامه: بلند بردن سطح آگاهی مردم در مورد حفظ محیط زیست نقش کلیدی را در ترویج فرهنگ پاک زیستن و حفاظت از طبعیت زیبای کشور دارد که در این راه ادارۀ حفظ محیط زیست باید نقش عمده داشته و ابتکارات را از خود نشان دهد. و در ایجاد هماهنگی تلاش نماید.
موثرترین منبع برای رساندن  معلومات همانا خطبا و ملا امامان مساجد می باشند. زیرا آنها رهنمای مردم به سوی رستگاری اند و مردم مسلمان افغانستان بیشتر از هر کس دیگر روی حرف های آنها حساب میکنند. اهمیت نظافت را به خوبی میتوان از حدیث که در ابتدا این پیشنهاد آماده است درک نمود. پس زمینه خیلی گستردۀ محیا است تا به طور موثر با استفاده از منابر مساجد در این امر حیاتی گام های مثبت و بلندی را برداشت. وزارت محترم حج و اوقاف و همچنان شورای علما موضوع نظافت و پاکی را شامل برنامه های  خطبا و ملا امامان نمایند تا در طول هفته و خصوصاً در روز های جمعه اهمیت نظافت و حفظ محیط زیست را برای نماز گذاران تفهیم نموده و مسوولیت های آنها را در این بخش بر جسته سازند. و اگر خطابا و ملا امامان در روز ها جمعه بعد از ادای نماز مردم را به حشر دعوت نموده و خود نیز دست و آستین بر زده و دراین امر خیر اشتراک نمایند نه تنها با عث میشود که مردم با شور شعف سهم گرفته بلکه قدر و عزت علمای دین بیشتر از پیش در نزد مردم افزون خواهد شد. ارگان دیگر که باید در نهادینه ساختن فرهنگ پاکی تلاش نماید وزارت محترم اطلاعات و فرهنگ است. سازماندهی سیمنار ها، نشست ها و جمع آمد ها در مورد تبدیل حفظ محیط زیست به یک فرهنگ پسندیده نقش بسزای را بازی خواهد کرد. روسای ریاست های عمومی معاونین وزرا متوانند با رعایت حفظ محیط زیست و اشتراک عملی در حفظ پاکی و نظافت در اداره و محل زیست خویش نمونه مثال و سر مشق برای زیر دستان و همسایه های خویش باشند.
رسانه ها وسیلۀ خوب دیگر جهت رشد آگاهی عامه است. برنامه های که اضرار مراعات نکردن نظافت و بی توجهی به حفظ محیط زیست را با نشر فلم های مستند و مثال های زنده به سمع مردم برسانند خیلی کارا و موثر خواهد بود(که ما شاهد چنان برنامه های از طریق بعضی از رسانه های تصویری بوده ایم). شرکت های مخابراتی بانک ها و غیره به عوض این که سپانسر سریال های مبتذل می شوند برنامه های مفیدی را برای حفظ محیط زیست سپانسری نمایند تا از این طریق در حفظ سلامت مشتریان خویش ممد واقع شوند.
 هیچ راه دیگری برای حل این مشکل وجود ندارد. وسایل تخنیکی مدرن و استخدام موسسات خارجی و غیره راه به جای نخواهد برد. چنانچه که مشاهده میشود ریاست محترم تنظیفات وسایل و وسایط خوبی در دسترس دارد. ولی باز هم در تنظیف شهر عاجز است. زیرا فرهنگ پاکی و نظافت رعایت نمیشود. پس یگانه راه آن ایجاد این فرهنگ است که باید با یک حرکت همگانی و هماهنگ و از سطوح بلند دولتی آغاز شود و با جدیت پیگیری و تطبیق گردد. مسلماً هر افغان آررو دارد که در محیط پاک و سبز زندگی نماید. پس تا دیر نشده باید همین حالا آغاز کنیم.
      
این ما هستیم که تصمیم میگیریم چگونه باید زندگی کنیم. در محیط آلوده و مملو از امراض گوناگون یا چون ملت مسلمان و متمدن در محیط سبز، با نشاط و سالم که آنرا برای نسل های آینده این وطن حفظ می نماییم. 
 
باعرض حرمت
وهابزاده
یکی از شهروندان شهر کابل
این پیشنهاد را در ماه دلو 1389 به ریاست دفتر شهرداری کابل تسلیم نمودم. خواستم که از طریق سایت وزین جام غور نیز به نشر برسد شاید بعضی حوصلۀ مطالعۀ آنرا داشته باشند. امید وارم آقای نثار احمد حبیبی غوری که گهگاهی نوشته های شان در این سایت به نشر میرسد این مطلب را مطالعه کنند.