آرشیف

همه ما باکلیمه فساداداری آشناهستیم وبارهاازرسانه هاکلیمه فساداداری ، فساددرادارات ، وادارات فاسد را شنیده ایم. کلیمه فسادوگرفتن رشوت دراکثری ادارات آنقـــد رمعمول شده که هرگاه به کوچکترین اداره کاریا مشکلی داشــته با شیم قبل ازرفتن بایدجیب خودرا نگاه کنیم وببینم که آیاشیرینی مدیریاما مورصاحب هست؟چون باجـــــیب خالی ازشیرینی رفتن به اداره را اول برای خود ننگ میدا نیم چون دادن شیرینی ، زیرمیزی ویارشوت به عرف تبدیل شده ودوم اینکه بد ون شیرینی کاریا مشکل ماا جرا نمی شود.
ازآنجا ئیکه تحـــــول دریک جامعه پدیده های گونا گون جدید را بوجودمی آوردپدیده شوم فساداداری هم بد بختا نه بعدازتحول نوین درمملکت مابوجودآمده است.ومانندزنجیرقوی وریخته گی بادست وپای عوامل که باعث ترقی وانکشاف مملکت مامیشودگره خورده است.ومادامیکه آنراازبین نبریم شاهدمملکت مترقی وآرام نخواهیم بود.
قبل ازاینکه به راه های مبارزه بااین پدیده شوم وازمیان برداشتن آن بپردازیم لازم است به تعریف ، تاریخچه وانواع آن بپردازیم ؛

تعاریف ازفساداداری:
1- استفاده غیرقانونی ازاختیارات اداری/دولتی.
2- سوءاستفاده ازقدرت عمومی برای کسب سودشخصی.
3- زیرپاکردن قوانین وضوابط برای دست یا بی به منافع شخصی.
4- پول پرستی واختلاس مقامات دولتی ، سیا ست مداران وکارمندان دولت درنظام کپیتالستی.
5-رشوه خواری یاهرنوع رفتاری دیگردربرخوردباافرادمسئول دربخش دولتی یابخش خصوصی که موجب نقض وظایف این ا فرادد رمشاغل دولتی ،مستخدم بخش خصوصی ،عامل مستقیم یاهرگونه رابطه دیگری ازاین نوع به قصدکسب امتیازات ازهرنوع برای خودودیگران.
6- وقتی براساس عالی ترین نظرات وا خلاق سیاسی وقت نیت وشرایط یک اقدام رابررسی کرده وچنین قضاوت میکنیم که این عمل منافع عموم رابخاطرمنافع شخصی قربانی کرده است .چنین عمل فعل فاسدتلقی میشود.
7- سوءاستفاده ازاختیارات محوله به نیت حصول یابدست آوردن نتایج تعریف نشده درمسئولیت های محوله.
8- ترک معیارها(ا ستا نداردهای )رفتاری توسط صاحبان قدرت بخاطرسود فردی نامشروع.
وصدهاتعریف دیگر؛بایدگفت که واژه فسادیک مفهوم اجتماعی ،اقتصادی ، حقوقی وسیاسی است که درهاله ازابهام قرار داشته ونظرات مختلف درموردآن ظهورنموده است.اماوجه مشترک درهمه تعاریف فوق نقض یاتغیرقوانین برای رسیدن به نفع فردی ،گروهی یاخوا نواده گی است.که این مفهوم بامعنی کلیمه لاتینی corruption "بمعنی شکستن است مطابقت دارد. آنچه که امروزمابچشم خود مشا هده میکنیم بخا طرشیرینی یازیرمیزی بسیاری ازباید ها نباید و بسیاری ازنباید ها باید میشوند.که نقض قوانین وتا مین منافع شخصی ا ست.

انواع فساداداری:
گرچه دانشمندان ،محققین وعلمای سیاست فساداداری رازابعادمختلف دسته بندی یاتقسیم بندی کرده اندکه میتوان به نام های ؛فساددرون دولت ،فسادروابط دولت باشهروندان ،فسادسیاه ،فسادخاکستریری ،فسادسفیدوغیره نام برداما بصورت کلی فسادبه چهارنوع ذیل میباشد؛

1- فسادخرد:طوریکه به کارمندان یامامورین دولت که ممکن "اساساشریف ونجیب باشند"رشوه های اندک پشنهاد شودآنرادرجهت رفع مشکلات تغذیه وتحصیل خوانواده خودردنمی کنند.
2- فسادفردی : درمواردا ستثنای برای ا نجام کاردرخواست رشوه میشود.دراین حالت کارمندخلاف کاریارشوه خور پس ازبازرسی تادیب میشود.این نوع فسادسازمان یافته نیست وجنبه فردی دارد.
3-فسادنظام یافته:دراین حالت است که مسیرهای خلاف ازمحل رشوه گیری بسمت بالابست مییابد وبقای سیستم ها بوجودفسادبستگی پیدامی نماید.دراین صورت سازمان هامقررات وهنجارهای رفتاری بافسادتطبیق یافته ا ند.
4- فسادبزرگ : مسئولان سطح بالای دولتی وامورعمومی ، سیاستمدارن درقراردادهاوپروژه های بزرگ که جنبه ملی دارنداعمال نظرمی کنند وسودهای کلان بدست می آورند.

تاریخچه مختصری ازفساداداری:
فساداداری به ا نواع مختلف درادوارمختلف وممالک مختلف وجودداشته است.بررسی قوانین کیفری یاجزای تمدن های باستانی به روشنی نشان میدهدکه رشوه یک مسئله جدی درمیان یهودان ، چینی ها، ژاپنی ها، یونانی ها، رومی هاو آز تیزهای آمریکای تلقی شده است. درهندقدیم فسادبطورگسترده ای درحیات اجتماعی وجودداشته است یکی ازبدترین ویژه گی های حکومت های هندی درقرون وسطی رشوه گیری ودریافت هدایای مختلف بوده است.
خط سیرفساددرتاریخ آمریکاوانگلیس نیزمشاهده می شود.درانگلیس فسادانتخاباتی ،فروش عناوین وپست ها ی دولتی وفساددرقراردادهای عمومی تاقرن 19 واوایل قرن 20 فراوان بود.امابمرورزمان به اثربوجودآمد ن دلایل ومسائیل مختلف فسادکم رنگ شد. ولی بدبختانه این پدیده شوم دامن کشورهای جهان سوم یادرحال توسعه رابخودگرفته است و چالش های فراوانی رابوجودآورده است.که ازجمله کشورفقیرماافغانستان رامیتوان نام بردکه برمنجلاب فساداداری فرو رفته است.

روش های مبارزه وازبین برد ن فساداداری:
گرچه فساداداری درهرکشوروا بسته به نظام آن کشوروسطح آگاهی ودیانت افرادوکارمندان یک کشوراست.ودرهرکشور نوع ازفساداداری وجودداردوباروش خاص میشودآنرامهارکردیاازبین برد.اما بصورت کلی روشها یاابعادذیل برای ازبین بردن فساداداری وجوددارد؛

1- بعداجتماعی وفرهنگی مبارزه بافساداداری:
تحول درمفروضات ، باورها،‌نگرشهای مردم بویژه کارکنان مدیران ومسئولان ، بسط ارزشهای اسلامی ودینی درجامعه ، خداخواهی ، ایمان قوی ،آخرت ود نیای بعدی ،مثلا ؛ تمسک به حدیث پیامبرا سلام حضرت محمد"ص" که پیرا مون فسادیارشوه میفرماید؛{لعنت الله علی ا لراشی والمرتشی …..}یعنی لعنت خداوند بادبرکسا نیکه رشوت مید هند وکسا نیکه میگیرندونیزکسانیکه بین شان همکاری مینمایند.تفاوت ومشارکت مردمی، روحیه قناعت وصرفه جوی ، عزم ملی وپشت کاردرآن ازروشهای پیش گیری هستند.

2- بعداقتصادی مبارزه وازبین بردن زیرمیزی:
بسط عدالت اقتصادی درجامعه ، کاهش فاصله بین ثروت مندان وفقیران ، متناسب ساختن درآمد وهزینه ، افزایش قدرت خرید مردم ، توزیع مناسب تری درآمدها وکاهش تورم وغیره ازراه های پیشگیری بشمارمی آیند.

3- بعدسیاسی مبا رزه بافساداداری:
استقلال کامل قوه قضائیه وسائردستگاه های نظارتی ،کاهش نفوذوکنترول گروهای ذی نفوذدرداخل وخارج سازمان، مجا زات کامل کارکنان ومدیران متخلف ،آگاه ساختن مردم ازحقوق خوددربرابرقا نون ازراهای پیش گیری سیا سی هستند.

4- بعداداری مبارزه بازیرمیزی :
تحول دربروکراسی سنتی ناکاراوغیرموثر، تغیردرساختاروتشکیلات ومتناسب ساختن آن بااهداف ووظایف محوله ،ایجاد نظام شایسته سالاری درگزینش وارتقای افراد، اصلاح نظام حقوقی ودستمزدونظام پاداش وتنبیه بویژه نظام نظارت و ارزش یابی ، بکارگیری نیروهای متخصص ،کاهش وحزف مقررات دست وپاگیراداری ،آزادی عمل ومشارکت کارکنان ،افزایش دانش وآگاهی مسئولان ومدیران وهماهنگی باکارکنان بویژه دردستگاه های اجرای وسازمان های نظارتی وبازرسی وتحول اسا سی درمفروضات ونگرش های سنتی آنها باتوجه به سائرابعادقبلی بخصوص دربعدفرهنگی واجتماعی.
هدف ازنظام سنتی که دربالاذکرنمودم همان نظام های وضعی یاساخته گی بشراست که سالیان متمادی جریان داشتندو ونتوانستندگراف مشکلات وفسادراکم کنند بلکه زیادکردند.وهدف ازنظام جدیدنظام اسلامی است که هم نوا با عقیده وافکارمردم بوده ودامن تمام مشکلات وفسادهاراجمع خواهدکرد.

 

خداداد"خیراندیش"

محصل صنف دوم پوهنخی حقوق وعلوم سیاسی پوهنتون اسلامی الغیاث