تاریخچه 8 مارچ روز آزادی زنان
هشتم مارچ روز بر افراشتن درفش مبارزه علیه ستم ، روز يادبود خاطره ی قربانيان راهپيمايی مسالمت آميز زنان کارگردرشهرنيويارک، روز پيکار قهرمانانه وغرور آفرين مليون ها زن آگاه و رزمنده ی جهان بخاطر رسيدن به حقوق انسانی شان است.
از156سال بدینسو ، مبارزه آگاهانه زنان دربرابر خشونت و بی عدالتی جریان دارد. درین روز پر افتخار در بسیاری از کشور های جهان ، زنان و مردانِ آزادی خواه و آگاه جامعه گرد هم جمع می شوند تا آواز اعتراض خود را نسبت به ستم و تبعیض جنسی و خشونت علیه زنان به گوش جهانیان برسانند. 
در هشت مارچ سال 1857ترسایی زنان كارگر كارخانه‌ نخ‌ريسی و پارچه بافی شهر نیویارک ایالت متحده امریکا در اعتراض به شرايط نامناسب و غیر انسانی کار به جاده ‌ها ريختند و دست به مبارزه گسترده ئی زدند و درخواست 10 ساعت كار در روز، دستمزد مساوی در برابر کار مساوی "با مردان"،حق‌ رأی ،بهبود شرایط کار و افزایش دستمزد را نمودند.
در حالیکه این زنان از حقوق ،حقهً خود بشکل مسالمت آمیز دفاع می نمودند.دفعتاً با برخوردی مسلحانه پولیس مواجه شدند. پولیس به صفوف معترضين زن وارد شده و صفوف شان را در هم شکسته و بسياری از آنها را مجروح و حتا چندين نفر آنها را بیرحمانه به شهادت رسانیدند. 
فریاد های بر حق این مبارزین به سرعت انتشار یافت و در کمترین زمان از مرزهای امریکا خارج و وارد اروپا و از آنجا دامنه های آن به آسیا و افریقا نیز سرایت کردو دیری نگذشت که به چهره درخشان حق طلبی و آزادی خواهی زنان در سراسر جهان مبدل گشت. 
بمناسبت پنجاهمین سالگرد قربانیان مارچ، بار دیگر در1907 زنان شجاع امریکا تظاهرات وسیع را درشهرنیویارک برگزارنمودند. و در جریان همین مبارات بود که روزی را به‌عنوان «روز زن» با شعار "حق رای برای زنان" مطرح نمودند. 
دو سال بعد آن " در 23 فبروری 1909 " زنان شهر نیویارک تظاهرات وسیع را به اشتراک بیش از 2000 زن برگزار نمودند. درقطعنامه همین روز پشنهاد نمودند که هر سال در همین روز تظاهرات سراسری در امریکا به مناسبت « روز زن» برگزار شود.
حزب سوسياليست آمريكا ضمن بيانيه‌ای اعلام كرد كه در هردو سال يك روز به اعتراضات زنان براي كسب حق رأي اختصاص يابد. ولی زنان در واقعیت آرزو داشتند که همه ساله ازین روز تجلیل به عمل آورده و روحی پیشگامان وپیشتازان نهضت زن را خشنود و مشعل آزادی زن را تابنده نگه دارند. 
در سال 1910، "دومین کنفرانس زنان سوسیالیست" که کلارا زتکین یک تن از رهبران آن بود، پیشنهادی را مبنی بر تعیین" روز بین المللی زن" ارائه داشت. 
گرچه زنان سوسیالیست اتریشی قبلا روز "اول ماه می" را پیشنهاد کرده بودند. ولی اول ماه می، جایگاه و مفهومی داشت که می‌‌توانست اهمیت و جایگاه مبارزه مشخص بر سر مسئله زن را تحت الشعاع قرار دهد . بنا به همین دلیل دقت روی این مسله ضروری پنداشته می شد. 
زنان سوسیالیست آلمان نیز؛ در روز 19 مارچ موافق بودند که ازین روزتجلیل به عمل آورند. ولی این روز به نسبت مناسبتی قبلی که با مبارزات انقلابی در سال 1848علیه رژیم پادشاهی پروس داشت . به عقب نشینی لفظی حکومت انجامید. 
در سال 1910 لئويس زيئتز نماينده حزب سوسياليست آمريكادر كنفرانسی كه در كوپنهاك برگزار ‌شد و در آن یکصد زن مبارز از هفده كشور حضور داشتند پيشنهاد اينكه يك روز در سال به عنوان روز جهانی زن (حق رأی برای زنان) ناميده شود و زنان سراسر جهان در آن روز به راه پيمايی و تظاهرات دست بزنند، را مطرح ساختند.
درین هنگام " کلارا زتکین خطاب به زنان نموده میگفت( زنان آگاه ومبارز شما درابتدای کار تان با مشکلات وموانع بی شماری در راه آرمانهای تان برای آزادی صلح وهمبستگی واتحاد با زنان مواجه می شوید. ولی رسیدن به این پیروزی مبارزه خستگی نا پذیر می خواهد. پشت کار داشته باشید وموقف حساس خود را
درتشکیل جامعه ونقش فعال خود را درفامیل وخانواده فراموش نکنید. برخیزید ودر راه 
زنده گی بهتر وجامعه نوین مبارزه کنید" 
كلارازتكين در اين كنفرانس ،پشنهاد تعيين ٨ مارچ روز جهاني زن رامطرح و قطعنامه اي را براي تصویب به كنفرانس ارائه داد.در قطعنامه كلارازتكين چهار خواسته مهم پیشنهاد شده بود : 
1 – مبارزه براي تامين حقوق مادري وحقوق كودكان
2- مبارزه بر عليه خطر جنگ 
3- مبارزه براي حق راي
4- مبارزه عليه تورم وگرانی•
كنفرانس 1910 عليرغم تاكيد براهميت یک روز جهانی به عنوان سمبول مبارزه بر عليه ستم به زن ، در مورد تعيين روز مشخص برگزاري آن، به نتيجه نرسيد و به همين خاطر تا سال 1921در تاريخ های متفاوتي در يكی ازيكشنبه ها روز رخصتی عمومی ماه مارچ "روز زن " برگزار می گردید.
این کنفرانس تاریخ برگزاری نخستین مراسم «روز زن» را ۱۹ مارچ 1911 تعیین کرد. تصمیم گیری نهایی برای تعیین «روز جهانی زن» به تعوق افتاد.پس از انتشار قطعنامه کنفرانس درمورد تعیین «روز جهانی زن»، انترناسیونال دوم از این تصمیم حمایت کرد، و نخستین تشکیلاتی بود که این روز را برسمیت شناخت.
پيشنهاد روزمشخص در سال 1911 در انترناسيونال دوم پذيرفته شد. براي اين امر روز ویژه در نظر گرفته شد. 
در سال 1911 اولين روز بين‌المللی آزادی زنان در آلمان، اتريش، دانمارك و سوئيس در روز 19مارچ برگذارشد. 
درمارچ 1911 خیابانهای آلمان، اتریش، سوئیس و دنمارک با مارش زنان به لرزه در آمد. شمار زنان تظاهر کننده در اتریش به 30 هزار نفر می‌‌رسید. نیروهای پولیس به تظاهرات حمله بردند و به لت و کوب زنان پرداختند و گروهی را دستگیر و راهی زندان نمودند.
سده نزدهم، شاهد ظهور جنبش های کارگری زنان در امریکا و نضج گیری آن در اروپاست. اعتصابات و مظاهرات زنان جاده ها را به لرزه می انداخت. سرود (نان و انگور) در فضای خیابانها، طنین خاصی می افگند. این سرودمشهورجنبش زنان،بوسیله جمیز اوپنهایم در سال 1912 با الهام از یک شعار روی پلاکارد دریکی ازاعتصاب ها ،در کارخانه چوب بٌری لورنس ماساچوست امریکا ساخته شده بود. در پلاکارد مذکور نوشته بود: ما نان و انگور می خواهیم. خوشه انگورسمبول زنده گی بهتربود.
زنان بریتش کلمبیا در سال 1913 اولین اتحادیه کارگری را اساس گذاری نمودند که تا سال 1951 یک چهارم تمام شاغلین کانادا در آن عضویت یافتند.جنبش دفاع از حقوق زنان پيوسته از تفاوت معاشات مردان و زنان کانادا اعتراض ميكردند.
سال 1913 "منشی عمومی بین المللی زنان" (یکی از نهادهای انترناسیونال سوسیالیستی دوم)، هشتم مارچ را با خاطره مبارزه زنان کارگر در آمریکا، به‌عنوان «روز جهانی زن» انتخاب کرد. در همان سال، زنان زحمتکش و زنان روشنفکر انقلابی در روسیه تزاری و در سراسر اروپا، مراسم «8 مارچ» را بشکل تظاهرات و میتینگ ها برگزار کردند.
در سال 1914 جنگ جهانی اول درگرفت. در اروپا که مرکز جنگ بود، زنان انقلابی تلاش کردند تظاهرات 8مارچ 1915 و 1916 را تحت شعار مرکزی "علیه جنگ امپریالیستی" برگزار کنند. در کشورهای درگیر جنگ، طبقات مختلف به موافقان و مخالفان جنگ تقسیم شده بودند و انشعاب در صفوف جنبش زنان، مانع از برگزاری سراسری و گسترده «روز جهانی زن» شد. 
در سال 1917 تظاهرات زنان کارگر در پتروگراد علیه گرسنگی و جنگ و تزاریسم، بانگ آغازین انقلاب روسیه بود. 8 مارچ 1917 به یک روز فراموش نشدنی در تاریخ انقلاب روسیه تبدیل شد.
در سال 1921كلارازتكين كه اين باريكی از رهبران انترناسيونال سوسياليست و در راس اين كنفرانس بود، 8 مارچ را بعنوان روز جهاني به اين كنفرانس پيشنهاد و آن را به تثبيت رسانيد• دلايل مختلفی كه بر مبناي آن 8 مارچ در اين كنفرانس انتخاب شد،قرار آتی بود:
8 مارچ ، بايد برگزار كنندگانش را به يا د مبارزه قهرمانانه زنان نساجی نيویارك بيندازد.
8 مارچ در عين حال روز قيام زنان كارگر پترزبورگ برعليه روسيه تزاري را به یاد داشته باشد. 
از آن تاريخ تاكنون، عليرغم موانع بيشماروعليرغم اينكه در تعدادي از كشورها حتا برگزاري اين روز ممنوع ميباشد. ولی زنان اين روز را به عنوان روز جهانی اعتراض به ستم به زن،برگزار ميكنند• دركشور هاي مختلف، زنان بابرگزاري تظاهرات ، كنفرانس ها، تجمعات و جشنها اين روز را گرامی ميدارند. ولی در کشور های که از سوی حکومات جابر ممنوع قرار داده شده است. زنان این روز رابه شکل دعوت و محافل کوچک دایر نموده و خاطرات قربانیان را زنده نگه میداند. 
در سال 1921 "کنفرانس زنان انترناسیونال سوم کمونیستی" در مسکو برگزار شد. در آن کنفرانس، روز 8مارچ به‌عنوان «روز جهانی زن» بتصویب رسید. کنفرانس، زنان سراسر دنیا را به گسترش مبارزه علیه نظم موجود و برای تحقق خواسته هایشان فرا خواند. از اواسط دهه 1930، دنیا یک بار دیگر بسوی جنگ جهانی جدید روان شد. برگزاری تظاهرات «روز جهانی زن» در کشورهایی که تحت سلطه فاشیسم بودند، غیر قانونی اعلام شد. علیرغم این ممنوعیت، در هشتم مارچ 1936، زنان در برلین تظاهرات کردند. در همان روز، اسپانیای فاشیست شاهد تظاهرات هشتم مارچ در مادرید بود.30 هزار زن کمونیست و جمهوریخواه، شعار "آزادی و صلح" سر دادند. در پی جنگ جهانی دوم، انقلابات و جنبشهای رهایی‌بخش در برخی کشورها درگرفت. چین با شمار عظیم زنان و مردانش در زمانی کوتاه گامهای بزرگی در جهت رهایی زنان به پیش برداشت. در آن سال‌ها، عمدتاً دولت‌ها و تشکیلات مترقی و انقلابی در بر پایی «روز جهانی زن» می‌کوشیدند. در ده دسامبر 1948« اعلامیه جهانی حقوق بشر” به وسیله مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسید. در اعلامیه مذکور بر اصل برابری افراد بشر تأکید شد. به موجب ماده یک این اعلامیه، افراد از نظر حقوق و آزادیها، بدون در نظر گرفتن جنسیت، برابر اند. 
در سال 1949، پیشنویس« حقوق سیاسی زنان» توسط کمیسیون حقوق بشر ملل متحد به مجمع عمومی سازمان ملل متحد پيشكش گرديد. اين كنوانسيون در بیست دسامبر 1952 تصویب شد واز سوی مجمع عمومی برای امضای دولت ها آماده گرديد. اين کنوانسیون از هفت جنوری 1954 لازم الاجرا شد. در این کنوانسیون حق انتخاب کردن، انتخاب شدن و تصدی مشاغل برای زنان بدون تبعیض در نظرگرفته شد.

در دهه 1960، در کشورهای آسیا و افریقا و آمریکای لاتین جنبشهای رهایی‌بخش بپا خاسته بودند وبرای رهایی انسان حماسه ها آفریدند. 
در کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته نیز جنبشها و مبارزات انقلابی و ترقی خواهانه اوج گرفته بود و جنبش رهایی بخش زن نیز وسعت و دامنه چشمگیری یافت. در آمریکا و اروپا، زنان علیه سنن و قیود و قوانین مردسالارانه و احکام اسارت بار کلیسایی بپا خواستند. در جنبش زنان موضوعاتی نظیر حق طلاق، حق سقط جنین، تامین شغل، منع آزار جنسی، ضدیت با هرزه‌نگاری، کاهش ساعات کار روزانه ، رخصتی های بعد از وضع بارداری و غیره مطرح بحث قرار گرفت. این جنبش موفق شد در برخی از این زمینه‌ها پیشروی کند.
در تظاهرات هشتم مارچ 1969 زنان در دانشگاه برکلی در آمریکا گرد هم آمدند و علیه جنگ در ویتنام تظاهرات کردند. مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال 1975 را بحیث سال بین المللی زنان اعلام کرد و هشتم مارچ را پس از بیشتر ازیک سده به حیث «روز جهانی زن» به رسمیت شناخت. اين روز در اروپای غربی وکشورهای امریکای جنوبی مثل سالهای 80 ؛ مجدداً اهمیت کسب نموده و زن ها از این روز عليه تبعیض وخشونت نيز استفاده می نمایند. 
سرانجام در سال 1977 قطعنامه یی در سازمان ملل تصویب شد و از تمام کشورهای جهان دعوت بعمل آمد. تا یک روز را به مناسبت حقوق زنان و صلح جهانی جشن بگیرند. دیگر جنبش هشتم مارچ محدود به چند شعار اتحادیه های صنفی وکارگری زنان باقی نمانده، ویژه گیهای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بیشترکسب نموده، مطالبات آن در کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان(مصوب 18 دسمبر سال1979 مجمع عمومی سازمان ملل متحد) همه جانبه مطرح و فورمولبندی شد، در حقيقت، راه برای کسب حقوق زنان، مداخله متشکل و متحد آنها در سطح جهانی باز گرديد. اين سند داراي 30 ماده است كه طي آن موارد تبعيض عليه زنان تعريف و دولت‌‏هاي عضو ملزم گرديده تا دستورالعملي براي رفع تبعيض عليه زنان تنظيم كنند. 
تاكنون 166 دولت از طــريق تصويب در مراجع ذيصلاح قانوني خود به عضويت كنوانسيون در آمده‌اند. دولت هاي ايالات متحــده آمريكا و سائــوتامـه در پرنسيب آنـرا امضاء كــرده و هنوز تصويب نكرده ‌اند. واتيكان هنوز به كنوانسيون ملحق نشده است. از ميان 166 كشور عضو كنوانسيون حدود 80 كشور با استفاده از حق شرط به عضويت كنوانسيون درآمده‌اند. از ميان كشورهاي اسلامي عضو كنوانسيون نيز حدود 20 كشور با استفاده از حق شرط به عضويت آن درآمده‌اند.
از مجموع 56 كشور اسلامي (عضو سازمان كنفرانس اسلامي) حدود 42 كشور به اين كنوانسيون پيوسته‌اند كه عبارت اند از: عراق، عربستان سعودي، كويت، اردن، لبنان، يمن، تركيه، پاكستان، بنگلادش، ملداويا، ماليزيا، سنگال، الجزاير، تونس، مراكش، ليبيا، مصر، آذربايجان، ازبكستان، تاجيكستان، تركمنستان، قرغزستان، قزاقستان، آلبانيا، اندونزيا، يوگاندا، بنين، بوركينافاسو، تانزانيا، جيبوتي، سيرالئون، كامرون، كومور، گابن، گامبيا، گينه، گينه بيسائو، مالي، موريتانيا، موزامبيك، نيجر، نيجريه. دولت افغانستان، به تاريخ (5 مارچ 2003) كنوانسيون را تنها امضاء كرده است. كشورهاي اسلامي كه تاكنون به كنوانسيون نپيوسته‌اند، عبارتند از: سودان، سوريه، جمهوري اسلامي ايران، الجزاير، قطر، بحرين، موريتانيا، امارات متحده عربي، سوماليا، عمان، چاد، بورتني دارالسلام، توگو و فلسطين.

بدین ترتیب زنان مبارز جهان درفلسطین لیلا خالد، درالجزایر جمیله بوپاشا، در ایران فرخزاد درهند اندیرا گاندی، ودردیگر کشور ها انجیلادویس، ترشکوا، رابرت و غیره درافغانستان زنان مبارزی چون ملکه ثریا، دکتوریس اناهیتا راتبزاد برای رهایی انسان حماسه ها آفریدند. 
هشت مارچ روز بین المللی زنان در افغانستان پس از رویداد هفت ثور رسماً در مرکز و ولایات کشور تجلیل می گردید و از مادران و زنان پیشتاز در عرصه های مختلف تقدیر و تحسین بعمل می آمد. 
هرگاه یک نظر گذرای درنتایج مبارزات برحق زنان بی اندازیم.به خوبی ملاحظه نموده می توانیم که زنان در دنیای امروز جایگاه های خاص خود را بدست آورده اند. گرچه از لحاظ کمیت شماری آنها چندان قابل ملاحظه نیست. ولی با آن هم روزنهً امید ایست برای رشد زنان ، در کشور هایکه دیموکراسی را تجربه می کنند. 
زنان با استفاده ازین امکانات دیموکراسی مسولیت های سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی … کشور های خود را بدست گرفتند و موفقیت های بی نظیر دراموری رهبری، به ملت های خود به ارمغان آوردند و با این عمل خود به جهانیان به اثبات رسانیدند که زنان نیز می توانند همانند مردان در امور رهبری و کشوری نقش ارزنده ای را ایفا نمایند و این را نیز به اثبات رسانیدند که اگر زن موقف بالا تراز مرد را نداشته باشد برابر با آن قرارگرفته می تواند.

موخذ: منابع خارجی

The History of International Women’s Day March, 8, 2010
By: Andrea
A History of International Women’s Day
by: Mega Cornish, Feb, 21, 2010
Clara Zetkin1857 – 1933