آرشیف

داشتن محیط زیست سالم از جمله ضرورت های اولیه زندگی امروزی بشر است اما طور ی که یک دسته از دانشمند نظر میدهند میگویند " محیط زیست ضرورت به کدام ارگان ندارد " ممکن قابل قبول باشد اما در جای که مردم آن 99 % باسواد اند چون همه مطالعه دارند در حفظ محیط زیست خو د توجه مینمایند بطوری مثال : اگر آب میوه بنوشد پاکت آنرا در داخل موتر مانده در جای مخصوص اش می اندازد . اما در مورد میحط زیست در افغانستان که سالها جنگ وبدبختی بوده است مردم از برکت علم دانش بی بهر مانده اند . واز دین اسلام همه فاصله گرفتن وتعداد از جوانان که در کشور های همسایه که به تحصیل علوم دینی رفته اند . استادان پاکستانی این ملا صاحبان رابه استثنای حکم جهاد چیزی یاد نداده اند . باید هر فرد در ارتباط محیط زیستش معلومات داده شود . من بدون توصیه کسی در عید رمضان امسال که در ولسوالی تیوره به خاطر باز دید فامیل خود رفته بودم روز عید برای تمام مردم که بخاطر ادای نماز عید جمع شده بودن معلومات خود را در ارتباط محیط زیست داده و وطیفه دینی خود را ادا نموده ام اما بسیار برای اکثر مردم یک سخن نو بود . اما برخی از گوشه کنار سخنان را در ارتباط محیط زیست وادراه محیط زیست می زنند. من برای آن ها میتوانم بگویم که از یک دست صدا نمی آید . این کشور رنج دیده ضرورت مبرم داردکه همه مردم آن دست بدست هم داده در شادابی آن سهیم شوند اداره محیط زیست با آن پر سونل تازه تشکیل شده خود نمی تواند برای فرد فرد جامعه معلومات بدهد اما باید ملا امامان مساجد طلاب عزیز معارف وتمام ادارات دولتی وغیر دولتی در این مورد توجه نمایند . سالم بودن محیط زیست تنها منحوط به یک بخش نیست . زمانیکه ما وشما از کنار دریا خروشان هریرود که از مرکز ولایت غور میگذرد ،بگذریم باید بینی خود را ببندیم این وظیفه کدام ارگان است ویااینکه هریرود هرات را باستانی ترین ولایت وبا شادابی خود کرد است در غور برق دیزلی هم یافت نمی شود این وظیفه کیست ؟ اداره زراعت غور چند غوریه مور پان ویا کاج را ترویج کرده است این وظیفه کیست ؟ (اقای نجیب غوررا فعلان ترک نموده اید ودر سونومی آرام یا کابل زندگی میکنید ) باید نظر خود را اول با مطالعه دقیق ارایه بدارید .البته من با هیچ گروه هم دست وبرخلاف گروه دیگری در هیچ عمل کرد نیستم اما از حقیقت چشم پوشی نمی کنم وبا کور دلان مبارزه میکنم وبا نژاد پرستان مرگ می فرستم خواسم برا ی مردم این سرزمین خود پیرا مون محیط زیست در پرتو نوری الهی واحادیث گهر بار منجی عالم بشریت نظر داشته باشم وحمایت از محیط زیست را نیز در اسلام در آینه تشریح خواهیم کرد .
محيط زيست از ديدگاه اسلام
با افزايش توان فن‌آوري‌ها و تكنولوژي‌ها براي به دست آوردن منابع محيط زيست تعادل زيست محيطي به هم خورده و جوامع بين‌المللي را بر آن داشته است كه براي حفظ محيط زيست و جبران زيان‌ها از دين كمك بگيرند.
دیدگاه دین اسلام درباره توسعه پایدار، شایان تحقیق است که دو عامل زیر، اهمیت آن
اینست ‌که جریانی موسوم به بیداری اسلامی معتقد است که اسلام باید به سبب معتبر دانستن دین و دنیا، اساس و روش پیشرفت جامعه در کلیه مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی قرار گیرد.
دوم آن‌که در بین دانشمندان، به تازگی برخی الگوهای غربی برای توسعه پایدار مطرح شده است که به شدت به دنبال تحکیم ماهیت غربی به گونه‌ای است که تمدن اسلام آن را پیش‌تر به عینیت درآورده است.
اسلام نشان‌دهنده راهي براي زندگي است كه ديدگاه جامعي نسبت به هستي حيات انسان و روابط آن دارد. بدون شك انسان به منزله جزيي از هستي است كه هر يك از عناصرش كامل‌كننده ساير مجموعه هستي می‌باشد، اما انسان ارتباط ويژه‌ای با ساير عناصر طبيعت دارد؛ ارتباطي از لحاظ بهره‌برداري و توسعه.
خداوند خواسته كه انسان وارث زمين باشد بنابراين علاوه براين كه جزيي از هستي است، مجراي دستور الهي نيز هست. اسلام در كليه شوون و روایت اسلامي دخالت كرده و براي همه آن‌ها مقرراتي وضع نموده است اما اين بدان معني نيست كه براي هر موضوع با عنوان ويژه و متداول امروزي آن، حكم خاصي مقرر باشد. 
مساله محيط زيست نيز از همين قبيل است. به طور یقين در هيچ يك از منابع اسلامي به عنوان محيط زيست حكمي مطرح نشده است ولي بدون ترديد در مورد آب زمين، پاكي و ناپاكي و آتش‌سوزي و مسايلي از اين قبيل در آيات و احاديث احكام زيادي وجود دارد كه به كمك آن‌ها می‌توان مقررات دقيقي براي مسايل محيط زيست به دست آورد.
«مساله محيط زيست مساله‌ای است كه شايد در حدود ۲۰ و يا ۳۰ سال می‌شود كه سر آن بحث می‌گردد اما خود مفاهيم محيط زيستي بيش از ۱۴۰۰ سال است كه در قرآن آمده است. اكثر آيات قرآن كريم ارتباط می‌گيرد به مفاهيم محيط زيست. راجع به تربيت حيوانات، كشت نباتات و درختان همه و همه مسايلي كه ارتباط به زندگي روزمره انسان‌ها و محيط زيست دارد، همه در قرآن كريم آمده است.» «در قرآن كريم ۱۴۰۰ سال پيش راجع به اهميت درخت، اهميت غرس نهال، جنگلات و اين كه چگونه انسان‌ها از حيوانات نگهداري كنند، آيات و احاديثي آمده است. هم‌چنين اسلام در مورد اين مسايل گفتني‌هاي زيادي دارد كه هر كدام از آن‌ها قابل تفكر و انديشيدن است. 
در واقع اگر اسلام بر حمايت عناصر اصلي در محيط زيست و حفاظت آن‌ها تاكيد دارد، به خاطر خير انسان و تامين ضروريات و حاجت‌های انسان ـ چه براي نسل حاضر و چه نسبت به نسل‌های آينده ـ است. و انسان را متوجه نگهداري از خود و محيط زيست خود می‌كند. در اسلام ضرر زدن به هر چيز ممنوع است. 
به اعتقاد وي خداوند نعمت‌های بسيار زيادي را در اختيار بندگان خويش قرار داده است كه انسان نبايد اسراف كند و يا آن را تكذيب كند بلكه بايد شكرگزار باشد. مسلمانان مكلف هستند كه با توجه به دستورات قرآن كريم و احاديث پيامبر اكرم زندگي فردي و اجتماعي خود و حتا ماحول خود را به آن شكل عيار سازند. انسان بايد از تمام نعمت‌های خداوند به گونه‌ای استفاده كند كه اسراف نكند و حق نسل‌های بعدي را از بين نبرد. بي‌دليل استفاده نكنند و اين‌طور فكر نكنند كه هر چه در زمين است فقط براي همين نسل و همين عصر آفريده شده است. نسل‌های بعدي هم از زمين، آب و هوا، درخت و دیگر چیزها حق دارند و نبايد استفاده انسان‌ها اسراف‌گونه باشد؛ طوري نباشد كه نسل‌های بعدي نفرين كنند. 
پيامبر اكرم در قسمت نظافت و پاكي می‌فرمايد: خداوند زمين را پاك آفريده و شما هم آن را پاك نگاه داريد. 
در آيه ۶۱ سوره هود آمده است: خداوند شما را در زمين خلق كرد، شما را به عمارت و آباد كردن زمين گذاشت.
هم‌چنین آب به عنوان يكي از مظاهر طبيعت كه بايد از آلودگي‌ها مصوون بماند، مورد توجه اسلام می‌باشد. آيه زير از قرآن كريم اشاره به اهميت و نقش آب در زندگي بشر دارد. 
آيه ۳۰ سوره انبيا: از آب همه چيز را زنده كرديم، پس گياه، حيوان و انسان زندگي‌شان به آب بستگي دارد. 
همچنین از دیدگاه صاحب‌نظران اسلامی، اگر محیط زیست بر محور هوا و هوس مردم قرار گیرد، فساد سراسر آن را فرا خواهد گرفت. از آنجا که هوا و هوس مردم محدودیت ندارد، اگر قوانین هستی تابع این تمایلات انحرافی قرار گیرد، هرج و مرج سراسر هستی را فرامی‌گیرد.
از سوی دیگر، در دین اسلام قانون لاضرر (لاضرر و لاضرار فی الاسلام) وجود دارد که بر طبق آن ضرر و زیان زدن به شخص یا اشخاص دیگر به هیچ وجه روا نیست و پیامبر اسلام ـ صلی الله علیه وآله وسلم ـ به شدت آن را نهی فرموده است. امروزه آلودگی محیط زیست مصداق بارز ضرر وارد کردن به سلامت افراد جامعه به شمار می‌آید.
آلودگی‌های محیط زیستی زاده‌ی کشورهای عقب‌مانده نیست بلکه اکثرا زاده‌ی کشورهای صنعتی و پیشرفته است که نظر به حرص و آزی که آن‌ها برای پیشرفت داشته‌اند، استفاده بی‌رویه و ناجوانمردانه‌ای از زمین و منابع آن کرده‌اند. که امروزه به این مشکل دچار شده‌اند. 
و حالا در این فکر مانده‌اند که چطور می‌توانند از این بن‌بست نجات پیدا بکنند. از همین رو بیشتر محققین و دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که از اسلام کمک بگیرند.

بحران محیط زیست که در حال حاضر گریبان‌گیر اکثر کشورهاست، از بحران روحی و اخلاقی سرچشمه گرفته است. دین اسلام از طبیعت و جهان محیط بر انسان و خود انسان، تعریف مخصوص به خود دارد که می‌تواند از طریق اصلاح اخلاقی و تربیتی بشر، راهگشای حل معضلات زیست‌محیطی امروز باشد.
منظور از مطالب فوق آن نیست که به عقب برگردیم؛ بلکه هشدار می‌دهیم که مبادا وسیله را جایگزین هدف کنیم. اقتصاد، فیزیک و فن‌آوری برای زندگی لازم است؛ اما ما برای آنها زندگی نمی‌کنیم.
راه حل بحران محیط زیست در گرایش دینی است، به دلیل این‌که دین بهترین راه حل را ارایه می‌دهد. به بیان دیگر، آنچه مورد نیاز است یک بافت دینی است که در آن مفهوم رابطه انسان با طبیعت و تسلط او را بر فرآیند استفاده از منابع طبیعی، مجددا تعریف نماید. بدین معنا که انسان مانند باغبان، چنان هوشیارانه عمل کند که به جای تباه ساختن کیفیت محیط زندگی خود، آن را غنی و سرشار سازد.
دعوت مردم به حفظ محیط زیست بدون استمداد از یک پشتوانه دینی، بی‌اثر و کم‌اثر خواهد بود و به همین دلیل باید کوشش نمود تا عوامل مخرب زیست‌محیطی در پرتو ایمان و تقوا رفع شوند.
با توجه به توضیحات فوق به نظر می‌رسد اگر توصیه‌های پایداری و حفاظتی بر اصول دینی بنا شوند، از ضمانت اجرایی مستحکمی برخوردار خواهند بود و شک نیست که در آینده نه چندان دور، علم محافظت از محیط زیست نیز همانند سایر علوم به ظرایف و اسرار نهفته بیشتری پی خواهد برد.

نویسنده : انجینر عبدالظاهر (توانا) محصل سال چهارم دانشگاه ولایت بدخشان