آرشیف

 
دوستان نهایت عزیز سلام ! به امید صحتمندی شما عزیزان ، معلومات های را در ارتباط به  مقاله نویسی وبه کار بردن  نشانه ها یاعلامت ها تهیه کردم ،اگر کمی وکاستی ازنظر تایپی داشت از شما پوزش می طلبم.
 
مقاله:
مقاله درلغت به معنی گفتار،مبحث،سخن،قول وفصلی ازکتاب یا رساله آمده وفرهنگ  یکی ازمعانی این کلمه را نوشته ای دانسته که درباره موضوعی نویسند ودرتوضیح آن افزوده است: غالبا نوشته ای که برای درج درروزنامه ومجله تهیه شود.
 نادروزین پور-غلام رضامرضاارژنگ ،گفته اند که مقاله نوعی نوشته است که دریافتها یا نظریات نویسنده رادرموضوع یا موردی خاص ،به خواننده گان منتقل میکند یا به عبارت دیگر،نویسنده مقاله ،بدین وسیله  یک نکته مبهم رابا استناد به تحقیقات، آزمایشها یا عقاید شخصی خویش روشن می سازد ویا درباره یک نظریه ادبی ،اجتماعی،سیاسی، تربیتی وغیره به اظهار عقیده می پردازد تا خوانندگان نسبت به آن موضوع آگاه شود.
تاریخچه مقاله نویسی درزبان فارسی:تاریخچه مقاله نویسی را درکشورما افغانستان یافته نتوانستم وتاریخ دقیق آن شاید هم موجود باشد یا نباشد ولی درکشور هم زبان ما(ایران) نیزسابقه چندانی ندارد وقدامت آن از نیمه دوم قرن سیزدهم هجری قمری فراتر نمی رود؛ ودرکشور ما هم شاید همین تاریخ  تفاوت زیاد نکند.آغاز کار مقاله نویسی را باید مقارن چاپ ونشر روزنامه دانست. درواقع روزنامه ومقاله همزادانی هستند که دریک زمان به وجود آمده ودر بستر روزگارپرورش یافته اند،تا جایی که باشنیدن کلمه مقاله لفظ روزنامه یا مجله به ذهن متبادرمی شود. گویی این دو باهم ارتباط دایمی وناگسستنی دارند.
 
ویژگیهای مقاله نویسان:
پیش ازآنکه درباره ویژگیهای مقاله نویس سخنی به میان آوریم ، باید به یک اصل پذیرفته شده در جوامع بشری اشاره کنیم وآن اینکه از دیر زمان افراد جامعه برای نویسندگان وشاعران رسالتی قائل شده ومتعقد بوده اند که همه هنرمندان به اجتماع خویش تعلق دارند و باید به حکم وظیفه و اخلاق در آثار خود، خواست ها و نیاز های مردم را همچون آینه منعکس سازند و ضمن آنکه در راه دادن آگاهی های لازم و بیدار ساختن جامعه خویش گام های موثر بر میدارند، مردم را در جهت تحقق امید ها و آرمان های عمومی یاری دهند. درین میان بدون تردید روزنامه نگاران، مخصوصا نویسندگان که در باره مسایل مختلف علمی، ادبی، اجتماعی، اخلاقی و جز آن قلم میزنند ودر طریق حفظ حقوق و آزادی های مردم قدم بر میدارند، از مقام بالا و والای برخوردار اند. به همین دلیل نیز سطح انتظارات و توقعات جامعه از آنان بیش از دیگران است. بنابر این هر مقاله نویس باید واجد شرایط و دارنده خصوصیات باشد تا بتواند رسالت خودرا در هدایت جامعه به نحو مطلوب انجام دهد و در کار خویش توفیق یابد.
مقاله نویسان باید نخست، از موضوع مورد بحث، اطلاعات کافی داشته باشند و با تسلط کامل به مسأله، مطلب بنویسند تا از نوشته خود نتیجه بگیرند. طبیعی است که بدون داشتن آگاهیهای لازم و دست زدن به نگارش مطلبی، جز سرافگندگی وبی اعتباری حاصلی نخواهد داشت.
دوم اینکه مقاله نویس باید احساس آزادی کند تا بتواند با اطمینان و بدون تشویش خاطر، مسأله ای رامورد بحث و بررسی قرار دهد. آنگاه که نویسنده ای دست به نوشتن مقاله ای میزند چه از نظر شیوه نگارش و چه از جهت اینکه مبادا مورد تمسخر دیگران قرار گیرد یا خشم و غضب این و آن را برانگیزد.
سوم اینکه نویسنده باید با آنچه می نویسد، اعتماد کامل داشته باشد و مطلب را با صداقت و صمیمیت مورد بحث قرار دهد تا سخن از دل برآمده او لاجرم بر دل نشیند.
چهارم آنکه نویسنده باید در همه احوال عفت کلام را حفظ کند و پا از دایره اصول و موازین اخلاقی بیرون ننهد. از بکار بردنه کلمه های رکیک و ناشایست و دور از ادب پرهیز کند. ناسزاگویی و توهین به دیگران را روا ندارد. از غرض ورزی نسبت به شخص یا گروه خاصی اجتناب ورزد و همواره انصاف و مروت را در مد نظر قرار دهد .
تردیدی نیست که تملق و چاپلوسی و مجیز کسی یا گروه ای را گفتن نیز از اعتبار و اهمیت نوشته می کاهد و آنرا از نظر خوانندگان حقیر و بی مقدار جلوه میدهد. بعد ازینکه این ویژگیها را درک کردید بعدا به نوشتن اقدام کنید موفقتر خواهید بود.
 
سه شرط مهم نویسندگی

1-مطالعه ای مستمر کتب.
2-مشق وتمرین بسیار.
3-عشق ورزی وپرحوصلگی درنویسندگی.

ویک چیز دیگر که فراموش نشود اینکه فقر لغات ونا همواری درکاربرد لغات از خصوصیات نویسندگان تازه کار است.
انواع مقاله : اگرچه مقاله ها انواع گسترده وگوناگونی از نوشته ها را در بر می گیرند وهریک از مسائلی که انسان در زندگانی فردی واجتماعی با آن رو بروست،می تواند موضوع مقاله ها ونوشته های بی شماری باشد، اما بطور کل میتوان مقاله ها را به سه دسته نسبتا متمایز تقسیم بندی کرد.
1-مقاله تحقیقی 2-مقاله اجتماعی 3-مقاله انتقادی.
 
احمد سمیعی گیلانی گفته است : نویسندگی نوعی معماری است. همانطورکه ساختن یک خانه که از روی هم گداشتن خشت ها تکمیل می شود ،نویسندگی نیز همینطور است.
 بخش اول گام های ذیل را بردارید. 

•      طرح ریزی، جستجو، تجزیه وتحلیل یافته ها، آغاز،گسترش،پایان وماخذ درنظر گرفته شود؛

خشت (گام) اول؛
الف:طرح سوال محوری موضوع : موضوع به تنهایی کافی نیست.به این دلیل که موضوعات درشرایط فعلی غالبا تکراری است و لذا باید زاویه گنگی را که جامعه  نیاز به روشنی آن دارد ، سوال محوری قرار داد.
ب:طرح سوالات پیرامونی به منظور بسط ابعاد سوال محوری ؛
ج:استخوان بندی نوشته ؛ یک مقاله تحقیقی با موضوعات علوم انسانی معمولا دارای استخوان بندی ذیل می باشد؛ 1-عنوان 2-فهرست 3-مقدمه 4-میانه (بدنه) 5-نتیجه 6-منابع.البته مقالات کوتاهترمعمولا فاقد فهرست میباشد .دقت ،امانت ،ساده گی بیان،منطق واستدلال ازویژگی های اصلی این گونه مقالات است.
نویسنده درطرح ابتدایی مقاله فرضیه یی را مطرح میکند.سپس فرضیه را به چالش میکشد ودرصورت تثبیت ،درصدد بیان عوامل ونتایج آن برمیآید .درصورت لزوم به ارائه راحل ها میپردازد .
خشت(گام) دوم
الف : کا وش درمنابع منتنی برای دریافت معلومات تاریخچه یی وگسترش مباحث نظری(1-نوشته ها 2-سایرنشانه های معنادار)
ب:رجوع به منابع میدانی جهت شرح وضعیت فعلی وگذشته ی نزدیک؛
1-منابع مسئول؛نهادهای دولتی وغیردولتی مربوط؛
2-منابع آگاه؛ افرادی که در رابطه موضوع معلومات کارشناسی دارند بشمول خود نویسنده ؛
3- منابع معروض ؛شامل افراد واشیاء .بعنوان مثال درپیوندبه آلودگی محیط زیست ،درختان یک شی معروض است ؛
خشت(گام) سوم
الف : تجزیه ودسته بندی معنی دار معلومات ؛
ب: تحلیل وپیوند معنادار معلومات ؛

•         پس ازآنکه نویسنده طرحی  برای خود ریخت واندیشه های خود را یک بار مجتمع کرد وهمه افکار اساسی مربوط به موضوع برگزیده خویش راتحت نظم درآورد آن وقت به آسانی میتواند لحظه قطعی قلم بدست گرفتن راتشخیص بدهد ونقطه اغاز را باز شناسد .

خشت(گام )چهارم
آغاز متن ؛

1.     لغزنده باشد یعنی خواننده رامجبورکند که مطلب را بخواند؛(ازمقدمه های دراز پرهیز شود )؛

2.     مبین اهمیت مطلب ؛میتواند به صراحت بیان شود ،میتواند بیانگر اهمیت مطلب باشد ، یعنی بی آنکه تصریح شود ،مخاطب از نحوه ای کلام احساس کند که موضوع مهم راشروع به خواندن کرده است .

گام پنجم
گسترش متن؛
1-چیدن منطقی سوالات پیرامونی و جابجایی جواب ها؛
2-باز اندیشی و استخوان بندی دوباره ی متن، یاد داشت نکات تازه به ذهن رسیده. درین مرحله نویسنده باید بسیار دقت کند که از سؤال محوری فاصله نگیرد.
 

• ممکن است شما نوشته های مرا نپسندید، ولی من سعی می کنم با بوی زننده افکار خود شامه وجدان جامعه بشریت را بیدار و متاثیر سازم.به این فکرباشید.

خشت(گام )ششم
پایان متن؛

1.      نتیجه روشن بدست دهد؛

2.      به یاد ماندنی باشد(تامل برانگیز باشد)؛

خشت(گام) هفتم
   ذکر مأخذ فراموش نکنید.

•      بخش دوم ویرایش محتوایی، ساختاری، دستوری ، ادبی و ماشینی میباشد.  این بخش در مقاله نویسی بسیار مهم و ضروری می باشد، در حقیقت  شبیه رنگمالی و زینت دادن می باشد، مانند اینکه یک خانه ای  را رنگمالی و نقاشی کنیم این بخش در مقاله نویسی نیز همان صورت زینب و زیبایی جملات مارا نمایان می سازد.

 
گام اول
ویرایش محتوایی؛

1.       رفع تناقضات احتمالی مطالب متن.

2.      تمرکز روی این نکته که آیا جمله ها، در روشنی مفاهیم مورد نظر را رسانده می توانند، یا نا رسا می باشند(غلط فهمی ایجاد می کنند)؟

3.      حذف مطالب تکراری و اطلاعات غیر لازم و نامناسب با پرسش محوری. در حقیقت زحمت ویرایش نشانگر دلبستگی نویسنده به اثر اش می باشد.

 
گام دوم
ویرایش ساختاری:

1.      چیدمان دقیقتر فصل های اصلی و فرعی؛

2.      چیدمان جمله ها و بند ها در راستای ایجاد پیوند منطقی و موثر به ماقبل و مابعد؛ مقاله از طرح مشخص و نظم و حرکت منطقی پیروی می کند؟ میان بخش های مختلف آن هماهنگی و ارتباط وجود دارد؟

 
گام سوم
ویرایش دستوری؛

1.      آیا جمله ها به ویژه جمله های ترکیبی به لحاظ دستوری تکمیل شده اند؟

2.      آیا عناصر و اجزای جمله مطابق دستور زبان در جای خود قرار گرفته اند؟

3.      آیا علایم دستوری مانند نقطه، کامه، نقطه کامه، قوس، ناخنک و … به جا مانده شده اند؟

4.      آیا در املای لغات و ترکیبات اشتباهی رخ نداده است؟

به گفته شوپنهاور سبک سایه فکر است و سبک بد و مبهم حکایت از آشفته ومغشوش بودن افکار نویسنده می کند.
 
گام چها رم
ویرایش ا دبی؛

1.      آیا سبک نوشتاری متن یک دست و روان می باشد یا از بغرنجی و چند گونگی رنج می برد؟

2.      آیا واژه ها و تعبیرات ، متناسب به مفاهیم به کار رفته در متن می باشد؟

3.      آیا برخی از واژه ها بیش از حد تکرار نشده اند؟ تنوع جذاب در بهره گیری از واژه ها، عبارات و جملات محسوس می باشد؟

4.      آیا به لحاظ عاطفی فضای یکدستی بر کل متن سایه افگنده است؟ هراس، امید و …

5.      آیا گفتمان متن ، از لحن یکدستی برخوردار است؟ خشک وجدی، طنزی، انتقادی، اثباتگرانه، علمی و…

6.      آیا بدیعات یا معلومات زباله یی به شکل ضمنی استفاده شده اند، به قدر کافی در لابلای معلومات درخور، پنهان شده اند؟

7.      آیا در کاربرد جملات و تعبیرات صرفه جویی لازم انجام شده، از زبان به شکل اقتصادی استفاده شده است؟

 
گام پنجم
ویرایش ماشینی؛

1.      آیا فاصله های استندرد بین حروف هر واژه و میان واژه های یک جمله مراعات شده است؟

2.      آیا علایم دستوری مانند نقطه، کامه و … به شکل معیاری به کار رفته است؟

3.      آیا نوع رسم الخط، اندازه خط، فاصله میان سطرها و … به شکل معیاری به کار رفته است؟

4.      بخش سوم نشانه گذاری:

برای دریافت حد اکثر معنی وجدا کردن جمله ها از یکدیگر ورعایت ارتباط میان آنها،باید از علائمی استفاده کرد تا خواننده بتواند پیام را به راحتی دریافت کند. درینجا به موارد وعلائمی که معمولا در روزنامه نگاری  ومقاله نویسی بکار می رود اشاره می کنیم .
1-نقطه : با نشانه (.) مشخص می گردد و درپایان هر جمله خبری یا بیانه نوشته میشود. وهم این علامت به منظور جدا کردن جمله ها از یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
2-ویرگول(کامه):با نشانه (،)مشخص می گردد. این علامت به منظور آسان ساختن درک مطلب درجمله ، مورد استفاده قرار می گیرد. بهتر است مکث هایی را که وجودشان برای درک جملات لازم است با ویرگول نشان دهیم. مثال : محصولات این ناحیه گندم ،پنبه ،برنج،واقسام میوه است . توجه داشته باشید که به جای آخرین ویرگول حرف عطف یعنی(و)قراردهید.

1.     نقطه ویرگول یا کامه نقطه دار: با نشانه(؛)مشخص میگردد.جمله هایی که دارای مفهوم کامل هستند وبا هم ربط منطقی دارند،با نقطه ویرگول ازیکدیگرجدا می کنند.

مثال: درکار باید صداقت رادرنظر گرفت؛شما هم بهتر است به این موضوع توجه کنید.

1.     دونقطه : بانشانه (:)مشخص میگردد. ودرموارد زیر بکار می رود.

الف-قبل از نقل قول مستقیم. مثال :رئیس جمهورگفت : میخواهیم استقلال خود را حفظ کنیم.
ب- قبل از ذکر مثال.

1.     گیومه یا نشانه نقل قول: با نشانه(«» ) مشخص می شود ودرموارد زیر بکار می رود:

الف- در دوطرف نقل قول مستقیم یا جزئی .
ب- برای تأکید یا مهمترساختن یک عبارت یا اصطلاح.
ج-برای ذکر واژگان بیگانه که به فارسی نوشته می شوند ولی برای خوانندگان نا آشنا هستند.
علامت استفهام یا سوالیه : با نشانه(؟)مشخص می گردد. این علامت درپایان جمله های پرسشی گذاشته می شود.
مثال :آیا میزان درآمد ملی  با رشد جمعیت متناسب است؟

1.     علامت تعجب یا خطاب: با نشانه (!)مشخص می شود ودرپایان جمله هائی که حیرت، خوشحالی ویا استهزاء را برساند،گذاشته می شود.

مثال : سرمای شدید در غور مردم رابه مشکل مواجه کرد!

1.     پرانتزیا قوس :بانشانه ( )مشخص می شود و درموارد زیربکار می رود.

الف- توضیحات مترجم یا نویسنده در داخل پرانتز نوشته می شود.
ب- بعد ازنام شهریا محلی که برای اکثر خوانندگان آشنا نیست، نام ولایت در پرانتزنوشته می شود.
 
بعد از تکمیل شدن مقاله خود را بجای خواننده قرار دهید ، وحد اقل سه بار مطلب تانرا دقیق بخوانید تا اینکه نواقص آنرا پیدا واصلاح کنید.
 
 
ماخذ:

 کتاب :روزنامه نگاری حرفوی(مجموعه مقالات)  به اهتمام فریدقاسمی.
چپتر درسی :خانه رسانه یی بلخ.
کتاب :روزنامه نگاری نوین تالیف نعیم بدیعی- حسن قندی.