آرشیف

ا مـشـب هـــو ا ي آ ن د ه و قـشـلا ق بـســر م زد
خـر گا ه و پـلا س ؛ یُـر ت و ا یـلا ق بـســر م ز د

مــهـــر و ی د هــنــشــیــن و هــم د یـا رِ نـازنـیـن
نـا ز و خــر ا مِ د لــبــر ی ا یــمـا ق بـســر م ز د

فــصــل بـهــا ر و گــلــه و د ا مـا ن کـو هــسـا ر
هـی هـیِ چـو پـا ن ؛ تـُـبـر ه و طــیـاق بـســر م زد

بـر سـر مـیکـشـیـد یـم کا سه کا سه د و غ و گُر ما س
کــیـــف و مــز هْ فـَــلـَــه و قــیــمـا ق بـســر م ز د

سـیـچ و خـو نـل ؛ کَـمـبـو ل و ر و ا ش و کـد و گـک
گــوَ ک و بـنـد رغــا ن و مَــنــد لا ق بــســر م ز د

اَ و ل و آ لــنـج ؛ شغـز و غُــجـه ؛ امـروچــه ی بــنـد
چـکــه و ز لــر گ ؛ قـــرغــا تِ ر و ا ق بــسـر م ز د

پــو د یــنـه و مــســتـا ر و د ر و نــه و کـا کـو تی
ز یـره و کـُـمـا ی ؛ گَـو غُـن و قــیـا ق بـســر م ز د

گـر مـا ی تـمـو س سـا یـهْ خـر بــیـد و ز ر د آ لـو
آ ن خـسـتـه با ز ی هـا و جُـفـت و طـا ق بـســر م ز د

تـیـر ما ه و خـز ا ن قُـلـه ها ی سـر د و پـر ا ز بـر ف
قـُـمُـر غـــه ؛هــیـا هــو و طــمــطــر ا ق بـسـر م ز د

ا ز مــو ر ه و هــو ا مـی ا فـتـیـد غـنـد ه غـنـد ه بـر ف
شـــو ر و ا ی کَــو ک و بـسـتـنِ چَــنــا ق بــســر م ز د

د ستکـش و جـر ا ب چـا ر و ق و پـیـتـو ه هـا ی گـر م
سَـیــل و شکـا ر بـا تـا ز ی و یـر ا ق بـســر م ز د

پــتـــیــر بــر شـتـه تـــو تِ جــ¬و نـد و چـهـار مـغــزِ
هـم چـا ی و چــلــم گــر مـي اُ جــا ق بـسـر م ز د

شـهـنـا مـه خـو ا نـی هـا ؛ قــصــه و نَـقــل و کَـجـکَــنـا ر
قــطـا ر و سنگــچــه بـا ز ی و پــنـجـا ق بــسـر م ز د

پـیـشـتُـو ی و تُــو ی ؛ هَــنگـُـمِ ( لــیـلی ) خـوش صـد ا
شَــو نَـشــیــنـی هــا کــشــتــه و قــا ق بــســر م ز د

شـیــر آ ش و پَــنَــلـی ؛ خـلــو ک هــا ی بـا مـــز ه
پُـخــت و پَــز ی کــیــبــا نـو ي تَــّبــا ق بـســر م ز د

نـا ن تــنــو ر ی ؛ کُـمــبـه و تَــو گـی و چَـــپّــا تـی
ا شـکـــنــه آ شپـلــو ؛ لا نـد ي چــا ق بـســر م ز د

بگـر فــتــه د لــم پـِـیــتــز ا و چــپـس و فــر ا کــنـد ل
بـو ی کـبـا ب ؛ جـز غا لــه و قــُر د ا ق بـســر م ز د

خـنــد ا ن و لــذ یـذ پـسـتـه هـا ی مـلـکِ با د غــیــس
خـر بـو ز ه و تـر بـو ز و هــم پــو چـا ق بسـر م ز د

لـحـجـه و کــلا م غــو ر یـا ن د ا نــه د ا نــه
شـیــر یـن چــو قــیــمـاقِ ســری طـاق بـه ســر م ز د

ا فــتـا د م بـه یـا د ِ ز بـا ن مـا د ر ی ( غـو ر ی)
ر و ز هـا ی کـه بـو د م بـه ( قُــنــد ا ق ) به سر م ز د

ر ا هِ د ر ا ز مـکــتــب و د و ر ا ن کــو د کـی
یـک قــیــلـه نـا ن خـشـک و تــبــر ا ق بـســر م ز د

بـیـد ا ر شـد م نــیــمـهْ شـب نـا گــهـا ن ز خـو ا ب
خـُـر مــیــز د م ؛ ز نـم چــو ا مــبـا ق بـســر م ز د

هلند
28.12.2013
عبد ا لغفو ر ( غوری)

 

لـغـتـنـا مـه 
—————
قشلا ق : د ه و قر یهْ کو چک
خر گا ه : خا نه ها ی مخصو ص که ا ز و ر قه ها ی چو ب سا خته میشو د طو ر ریکه چو بها تو سط تسمه ها ی چر م خا م با هم پیو ند و و صل مید هند طو ر یکه خا صیت با ز و بسته شد ن ر ا د ا شته با شد. 
پلا س : فر ش ها و یا تکه ها ی که ا ز مو ی بز میسا ز ند و آ نر ا با لا ی خر گا ه و پلا س و خیمه ها می آ ند ا ز ند . 
یُر ت : جا ی که ما لد ا ر ا ن و ر مه د ا ر ا ن بر ا ی بو د و با ش مو قتی د ر فصل بها ر کو چ میکنند و آ نجا خر گا ه و خیمه و چپر بر پا میکنند. 
ا یلا ق : محل ز ند ه گی مو قتی 
ا یما ق : یک قو م و ملیت ا ز د ر ی ز با نا ن ر ا ا یما ق مینا مند. 
تُبر ه : و سیلهْ ا ست که ا ز پشم و تا ر سا خته میشو د و د ا ذر ی بند ها ی نخی میبا شد که آ نر ا میتو ا ن د ر شت بست و د ر بین ا ن میتو ا ن نا ن و یا هم کا لا ی ا ضا فی و چیز ی ذد یگر ی ر ا د ر پشت خو د ا نتقا ل د ا د و ز یا د تر چو پا ن ها ا ین و سیله ر ا د ا ر ند 
طیا ق : چو ب د ست چو پا ن 
شفد ی : نبا ت سبز ا ست که د ر بها ر میر و ید و بر گها ی کمی ضخیم و شیر ه د ا ر د اشته و گها ی ا ن خا م و سبز خو ر د ه میشو ند. 
کد و گک : نبا ت کو هی ا ست که ر یشهْ کچا لو ما نند د ا ر د که هم خا م و هم به شکل پخته خو ر د ه میشو د د ر فصل بها ر میر و ید و کد و کک گلها ی یا سمند ی د ا ر د .
کمبو ل : هم یکی ا ز نبا تا ت سبز کو هی ا ست که د ا ر ا ی ر یشه گک ها ی گو شتی میبا شد که ر یشه و بر گ آ ن هر د و قا بل خو ر د ن ا ست د. 
سـیـچ : گیاه سبز و بتهْ ا ست که هر سا ل د ر مو سم بها ر میر و ید و ا ین سبز ی بسیا ر با کیفیت و با مز ه ا ست که آ نر ا به شکل سبز ی پخته و با غذ ا مصر ف میما یند .
خو نل : نبا ت سبز ا ست که د ر د ر ه ها و کو ه ها جا ی که آ ب با شد میر و ید و ا ین نبا ت بر گها ی پهن و د ر ا ز د ا ر د و ا ین نبا ت تیر ها و یا نر ه ها ی بلند د ا ر د که قا بل خو ر د ن ا ست . 
گَوَ ک : گو ک یک نبا ت ر یشه د دا ر ا ست که د ر ر و ز ها ی ا و ل فصل بها ر بمجر د پس شد ن بر ف ا ز همه گیا ها ن سبز ا و لتر میر و ید و ر یشهْ آ ن قا بل خو ر د ن ا ست
بند ر غا ن : نبا ت ا ست د ا ر ا ی بر گها ی پهن و سا قهْ د ر ا ز که د ر شر و ع بها ر میر و ید که غنچه و یا ( نر ه ْ ) ا ین نبا ت سبز که ا ز و سط بر گها می بر ا ید قا بل خو ر د ن ا ست که به شکل خا م خو ر د ه میشو د. 
سَـقّـچ : یک نبا ت ا ست دکه بر گ ها ی خا ر د ا ر د ا ر ر د و ا ز شیر هْ آ ن سا جق و یا هم چیز یکه آ نر ا میجو ند جو ر میکنند . 
مَند لا ق : مند لا ق هم یک نبا ت ا ست که بر گگ ها ی با ر یک و نا ز ک د ا شته ود ا ر ا ی ر یشهْ گو شتی میبا شد که هم بر گ و هم ر یشهْ آ ن قا بل خو ر د ن ا ست و ز یا د تر ا ز ا ین نبا ت سا جق جو ر میکنند که شیر هْ آ ن بسیا ر نر م و سا جق آ ن کیفیت بسیا ر خو ب د ا ر د و ا ین سا جق ر ا سا جق مند لا ق میگو یند. 
آ و ل : به فتح (ا لف و سکو ن ( و ؛ ل ) بتهْ خا ر د ا ر ا ست که د ر د ا منه ها ی کو ه ها میر و ید د ر فصل بها ر گلها ی قشنگ سر خ و سفید د ا ر د و ر یشه ا ن بسیا ر سخت و محکم ا ست و همچنا ن د ر مقا بل خشکی و آ فتا ب سو ز ا ن و هو ا ی گر م بسیا ر مقا و م ا ست و خستهض آ ن شبیه خستهْ ز ر د آ لو بو د ه و خر ید فر و ش هم میشو د. 
آ لـنج : یکنو ع د ر ختی ا ست که د ر کو ه ها ی خشک و بی ا ب میر و ید و د ر مقا بل خشکی و هو ا ی گر م بسیا ر مقا م میبا شد. 
شَغـز : د در خت شغز هم یکی ا ز د ر ختا ن پر بر گ و سا یه د ا ر ا ست که چو ب و تنهْ آ ن بسیا ر د ر شت و مقا م میبا شد د ر خت شغز ا ز خا طر یکه چو ب بسیا ر سخت د ا ر د و د ر ز مستا ن آ تش آ ن ز یا د د و ا ر ا ست مر د م ا ز آ ن به شکل چو ب سو خت و سا ختن ز غا ل بکا ر میبر ند و به ا ین خا طر ا ین د ر ختا ن ز یبا و کمپید ا د ر حا ل نا بو د ی ا ند.
غُـجـه : د ر خت خا ر د ا ر ا و مقا و م ا ست که د ر کو ه ها به شکل و حشی میر و ید میو هْ آ ن به شکل د ا نه ها ی خو ر د گیلا س بو د ه و د ا ر ا ی ر نگ سر خ میبا شد و د ر مو سم خز ا ن پخته میشو د و ا ین میو ه قا بل خو ر د ن ا ست 
چَکـه : د ر ختا ن چکه بشکل بتهْ بو د ه و میو هْ آ ن شبیه د ا نه ها ی میو هْ کیلا س میبا شد که د ا ر ا ی ر نگ سر خ ومز هْ تر ش بو د ه و د ر د ا منهْ کو ه ها ی خشک میر و ید و د ر مقا بل خشکی و گر ما مقا و م میبا شد و ا ین میو ه قا بل خو ر د ن ا ست
پــو د یــنـه : گیا ه خو شبو ی ا ست که د ر ا طر ا ف د ر یا ها و چشمه ز ا ر ها میر و ید 
مــســتـا ر : یکنو ع گیا ه خو شبو و طبی ا ست که د ر کو ه ها میر و ید
د ر و نــه : یکنو ع بتهْ سبز وخو شبو ا ست که د ر کنا ر ر و د با ر ها و جا ها ی مر طو ب میر و ید و ا ز بر گها ی آ ن بر ا ی شکم د ر د ی و د لبد ی ا ستفا د ه میکنند .
کـا کـو تی : یکنو ع بتهْ کو هی و خو شبو ا ست که ا ز بر گها ی آ ن بر ا ی طبا بت ا ستفا د ه میکنند . 
قَـر غا ت : د ر ختا ن قر غا ت بسیا ر نا د ر و کمیا ب بو د ه و د ر د ا منه ها ی کو ه د ر کنا ر چشمه ها ی آ ب با شد نشو و نمو میکنند و میو ه آ ن به شکل خو شه ها ی ا نکو ر و لی خیلی ر یز ه و کو چک بود ه و د ا ر ا ی ر نگ بنفش تیر ه و مز هْ نیمه شیر ین و کمی تر ش میبا شد . د ر د ر ه ها ی جلگهْ مز ا ر مر بو ط و لسو ا لی شهر ک فقط د ر د و ا لی سه جا د ر کنا ر آ بشا ر ها و چشمه ها د ید ه میشو د .و ا ز ا ین نبا ت بر ا ی مر یضا ن گلو بین خو ن شا ن کم ا ست و هم کسا نیکه فشا رخو ن شا ن نو ر ما لنیست ز یا د ا ستفا د ه میکنند. 
ر و ا ق : د ا لا ن و یا د هلیز خا نه جا یکه گو شتها ی لند و قا ق و میو ه ها ی خشک شد ه و گیا ها ن طبی ر ا د ر خر یطه ها ی تکهْ د ر آ ن آ و یز ا ن و نگا همید ا ر ند تا ا ز ر طو بت وگند ه شد ن جلو گیر ی نما یند 
کُما ی : یکنو ع علف کو هی ا ست که گو سفند ا ن آ نر ا ز یا د خو ش د ا ر ند.
گو غُن : یکنو ع علف ا ست بسیا ر بو ی تند و تیز د ا ر د و غذ ا ی خو ب بر ا ی حیو ا نا ت ا ست.
قیا ق : یکنو ع علف ا ست که د ر کو ه ها میر و ید و غذ ا ی خو ب بر ا ی حیو ا نا ت و گو سفند ا ن ا ست 
تمو س : فصل گر ما ی سا ل و یا تا بستا ن .
خر بید : یکنو ع د ر خت ا ست که بر گها ی لشم و چر ب ر قم د ا شته و سا یهْ آ ن بسیا ر سر د ا ست و همچنا بر گها و سا قه ی نا ز ک آ ن غذ ا ی خو ب بر ا ی گو سفند ا ن و حیو ا نا ت ا ست . 
جُفت و طا ق : یکنو ع با ز ی ا ست که با خسته ها ی ز ر د آ لو صو ر ه میگیر د ا ین با ز ی طو ر ی ا ست که یکنفر ریکمقد ا ر خسته ر ا پیشر و ی خو د میگذ ا ر د و به نفر طر ف مقا بل میگو ید که بگو جفت ا ست یا طا ق طر ف مقا بل میگو ید جفت و یا طا ق بعد ا خسته ها ر ا جسا ب میکنند ا گر آ نچه که طر ف مقا بل گفته بو د د ر ست با شد همه خسته ها ی شما ر شد ه ا ز آ ن ا و میشو د ا گر چیز یکه گفته ا ست د ر ست نبا شد با ید هما ن مقد ا ر خستهْ که د ر مید ا ن ا ست با ید پس بد هد . 
گُر ما س : مخلو ط ا ز شیر و ما ست
فَلَه : شیر گسفند ا ن نو ز ا د ر ا با یکمقد ا ر شیر د یگر یکجا نمو د ه و گر م و د ا غ مینما یند آ نر ا فله میگو یند . 
قمر غه : شکا ر د سته جمعی 
مو ر ه : سو ر ا خ با لا ی خا نه یا د و د ر و 
غنـد ه غنـد ه : کلو له کلو له ؛ گر د گر د و کلا نتر ا ز حد معمو ل 
چنا ق : ا ستخو ا ن د و شا خهْ شا هنهْ مر غ و کو ک ر ا گو یند که ا کثر آ د و نفر آ نر ا میشکنا نند و شر ط میبند ند هر کس که شر ط ر ا فر ا مو ش کر با ز ند ه میشو د و هر چه که د ر شر ط ذتعین شد ه ا ست میبا ز د و بطر ف مقا بل میپر د ا ز د. 
پتیر : یکنو ع نا ن ا ست که خمیر ر ا د ر رو ی د یگد ا ن د ا غ همو ا ر میکنند و خمیر ر ا با آ تش میپو شا نند تا پخته شو د .
بر شته : نا ن سر د که د و با ر ه با آ تش سر خ و گر م کر د ه شو د 
جو ند : ک ا شا ر ه به و لسو ا لی جو ند مر بو ط و لا بت با د غیس ا ست که تو ت و چها ر مغز د ر هْ جو ند بسیا مشهو ر ا ست . 
اُ جا ق : د یگد ا ن ؛ جا یکه غذ ا ر ا د ر آ ن پخـت و پز مینما یند . 
کَجکَـنا ر : یکنو ع با ز ی ا ست که آ نر ا ا نگشتر با ز ی هم میگو یند طو ر یست که د و گر و پ مقا بل هم با ز ی میکنند و یکطر ف یکد ا نه ا نگشتر ر ا د ر ز یر پر د ه بست یکنفر ا ز گر و پ خو یش میدهند و بعد آ همه د ستا ن شا نر ا ا ز ز یر پر د ه بطو ر بسته بیر و ن میکنند و بعد آ گر و پ مقا بل با ید بد ا نند و بگو یند که ا نگشتر بد ست کیست و هر د فعهْ که پید ا کر د ه نتو ا نند طر ف مقا بلنمر ه میگیر د و ا گر تو نستند ا نگشتر بد ست بیا و ر ند نو بت به گر و د یگر میر سد و همینطو ر د و ا م میکند تا نمر هْ یکطر ف پو ر ه شو د هر کس که ا و لتر پو ر ه شد بر ند ه ا ست. 
قـطا ر : ا ین یکنو ع با ز ی ی سا د ه و قد یمی ا ست که هم د ر ر و ی ز مین و هم د ر ر و ی کا غذ خط میکشند و ر یگها ر ا د ر ر و ی نقا ط تعین شد ه میگذ ا ر ند و بعد حر کت میکنند . 
سنگچه با ز ی : یکنو ع با ز ی ا ست که با ر یگها و سنگچه ها ی د ر شت و کلا نتر صو ر ت میگیر د و ا ین با ز ی طو ر یست که یکد ا نه ر یگ ر ا به همو ا بلن می ا ند ا ز ند و پیش ا ز ر سید ن به ز مین با ید یک و یا د و د ا نهْ د یکر ر ا هم ا ز مین طو ر ی بر د ا ذر د که د ستش به سنگچه ها ی د یگر ا صا بت نکند و ر یگ که به هو ا ا ند ا خته آ نر ا هم ا ز هو ا پیش ا ز ا ینکه بز مین بر سد با ید بگیر د و ا گر د ستش به د یگر ر یگها ا صا بت کر و یا ر یک ا ز د ستش ا فتید نو بت به طر ف مقا بل میر سد.
پنجا ق : ا ین هم یکنو ع با ز ی با ر یگها ا ست .
پیشتو ی : شب پیش ا ز عر و سی
تو ی : عر و سی
هَـنگُـم : صو ت و آ و ا ز مخصو ص
لـیـلی : ا شا ر ه به خا نم لیلی هنر مند محلی خو ش صد ا و خو شخو ا ن ا ز قر یه ْ بر ه ز و مر بو ط جلگهْ مز ا ر و لسو ا لی شهر ک که فعلآ د ر قید حیا ت نیست . 
شو نشینی : شب نشینی ؛ شبها د و ر هم جمع شد ن 
چـا ر و ق : یکنو ع پا پو ش چر می ا ست
پـیـتـوه : یکنو ع پا پیچ ها ی که ا ز پشم میبا فند و د ر رو ز ها ی ز مستا ن بخا طر گر م نگا هد ا شتن پا ها آ نر ا د ر بند پا می پیچا نند. 
یـر ا ق : سلا ح و و سا یط د ست د ا شته د ر شکا ر 
سـر ی طـا ق : د ر خا نه ها قد یمی جا ی ر ا بر ا ی نگهد ا ر ی و گذ ا شتن بعضی ا ز ا شیا و ضر و ر یا ت خا نه جا ی ر ا میسا ز ند که کمی بلند ترا ز سطح ز مین به ا ر تفا ع یک ا لی یکنیم متر بلند تر ا ز سطح ز مین خا نه میسا ز ند که آ نر ا طا ق میگو یند و با لا ی ا ین طا ق بعضی چیز ها ضر و ر ی ر ا میگذ ا ر ند که ا ز د ستر س ا طفا ل محفو ظ با شد. 
پَـنـَـلی : آ ر د ر ا با نمک و ا شغا ر خمیر میکنند و خمیر آ ن با ید کمی سخت با شد و بعد آ ا ین خمیر ر ا به تو ته ها ی گر د و ضخیم تر تقسیم میکنند طو ر یکه و سط تو ته ها ی خمیر سو ر ا خ با شد و بعد آ تو ته ها ر ا یکه یکه د ر آ ب جو ش می ا ند ا ز ند و تا و قتی جو ش مید هند که پخته شو د و بعد آ آ نر ا با ر و غن سر خ شد ه پیا ز و قو ر و ت و ز ر د چو به … نو ش جا ن مینما یند . 
بَـلـگـا و ه : خمیر ر ا پهن و همو ا ر میکنند و آ نر ا تو ته تو ته کر د ه د ر آ ب جو ش می ا ند ا ز ند تا پخته شو د و بعد آ آ نر ا با قو ر و ت و ر و غن و پیا ز سر خ شد ه نو ش جا ن میکنند. 
قـُــو لـــو ر : آ ر د د ر شت ر ا با شیر خمیر میکنند و خمیر آ نر ا به شکل د ا نه ها ی خو ر د د ر می آ و ر ند و خشک میکنند و د ر ز مستا با گو شت و یا هم بطو ر عا د ی با ر و غن پخته و نو ش جا ن مینما یند . 
آ شـپــلــو : آ ش خشک شد ه که آ نر ا با گو شت قا ق پخته میکنند .
کــیــبــا نـو : د ختر خا نم و خا نم که د ر هر کا ر بلد یت و مها ر ت د ا شته با شد. 
تَــّبــا ق : کسیکه به آ شپز ی و پخت و پز محا ر ت د ا شته با شد
کُـمـبـه : یکنو ع نا ن ا ست که د ر ا کثر نقط و لا یت غو ر پخت و پز میگر د د و لی د ر بعضی ا ز سا حا ت و لا یت غو ر بنا م کمبه و د ر ربعضی ا ز قسمت ها بنا م ز یر تا لی و یا ز یر تا و ه گی یا د میشو. ا ز خا طر یکه خمیر ا ین نا ن د ر ر و ی د یگد ا ن د ا غ همو ا ر میشو د و با لا ی خمیر تا و هْ ا هنی میگذ ا ر ند و با لا ی تا به و یا تا و ه ا تش ر ا همو ا ر میکنند . 
نا ن د یگـی : نا ن ا ست که د ر بین د یک چو د نی پخته میشو د و د ر خمیر آ ن ر و غن و ز ر د چو به و کمی شیر علا و ه میکنند و د ر ز و ی آ ن کمی نقا شی هم میکنند . 
نا ن تَـو گـی : نا ا ست که به شکل گر د د ر با لا ی تا به ها ی سنگی پخته میشو د . 
لا نــد ی : گو شت قا ق 
پـِـیــتــز ا : خو ر ا که و نا ن که ز یا د تر د ر ا ر و پا مصر ف میشو د و د ر ر و ی آ ن تر کا ر ی ؛ گو شت ؛ پنیر و مو ا د د یگر علا و ه میکنند. 
چــپـس : ا شکا ل مختلف د ا ر د وا ز و ر قه ها ی کچا لو سا خته میشو د پخت و پزی ا ین غذ ا کمی نسبت به د یگر غذ ا ها آ سا نتر ا ست 
فــر ا کــنـد ل : گو شت ها ی کو بید ه شد ه و نیم پخت به ا شکا ل لو لهْ و گر د که بطو ر یخز د ه فر و خته میشو د و پختن آ ن و قت کمتر میگیر د . 
جـز غا لــه : تو ته ها ی سر خ شد هْ د مبه ْ گو سفند . 
قــُر د ا ق : تو ته ها ی نر م گو شت که با ر و غن د مبه پخته میشو د.
پو چا ق : پو ستهً خر بو ز ه و تر بو ز
کَـتُـو ر : ظر ف و یا چیز یکه د ر بین آ ن قا ق ر ا نگهد ا ر ی میکنند معمو لآ ا ین ظر ف ا ز پو ست خر بو ز ه میبا شد. 
قـا ق : گو شت خر بو ز ه ر ا ا ز پو ست آ ن جد ا و خشک نمو د ه بعد ا آ نر ا د ر بین پو ست خر بو ز ه جا بجا میکنند که میتو ا ن آ نر ا تا مد ت ز یا د ی نگا هد ا ر ی کر د ه و ا ز آ ن هر و قت که خو ا سته با شند ا ستفا د ه مینما یند.
طا ق : د ر د دا خل خا نه د ر بغل د یو ا ر به ا ند ا ز هْ یک ا لی ینیم متر ر فک ها و یا طا قچه گگها ی میسا ز ند که د ر آ ن بعضی ا ز ا شیا ی ضر و ر ی و مو ا د خو ر ا میگذ ا ر ند 
قند ا ق : ا طفا ل نو ز ا د و کو چک ر ا د ر بین تکه ها طو ر ی می پیچا نند تنها ر و و چشمها ی شا ن د ید ه شو د ا ین بستن طفل قند ا ق نا مید ه میشو د. 
قــیــلـه : یک تو ته و یا یک قسمت ا ز چیز ی 
اَ مــبـا ق : د و ز ن که یک شو هر د ا شته با شند

 

نمو نهْ چند ا ز پخت و پز نا ن ؛ گیا ها ن سبز ومیوه ها ی د رختی که د ربا لا ا ز آ نها نا م بر د ه شد ه ا ست . 
 

د ر خت چکه                                                                                                                میو ه ز لر گ

د ر خت ز لر گ                                                                                                                           د ر خت قر غا ت

 د ر خت ز ر د آ لو                                                                                                         د ر خت ا مر و چه ا یت

بتهْ اَ و ل

آ ش با قو ر و ت و ر و غن ز ر د                                                                                                                  نا ن چپا تی

نا ن تنو ر ی ( چمبه کش)                                                                                                                         نا ن تو کی ( تا و ه کی )

نا ن ز یر تا لی ( کُمبه) با ما ست و د و غ                                                                         نا ن کُـمبه ا ز منطقهْ ا لله یا ر

نا ن ز یر تا لی ؛ ز یر تا و ه گی ( کُمبه)                                                                                                                     نا ن پتیر               

بتهْ سیچ با گلها ی سفید                                                                                                                                               بتهْ سیچ

کمبو ل                                                                                                                                          شُـفـد ی

                 بتهْ کد و گک                                                                                                                            بته ها ی سبز د و ر ا ین جشمه پو د ینه ا ست

قو ر و ت تا ز ه                                                                                                                                  کا سهْ خلو ک

ا ین پر ند ه ز یبا و خو شخو ا ن کو ک ( کبک) نا م د ا ر د که د ر د ر ه ها و کو ه ها ی غو ر ر پید ا میشو د.

 د ر خت خر بید                                                                                                               خیمهْ  پلا س که ا ز مو ی بز سا خته شد ه ا ست

۱-چو ب د ست ا ین پسر بچه ر ا طیا ق میگو یند ا لبته طیا ق کمی کلا نتر و د ر ا ز تر ا ز حد معمو ل بو د ه و سر ی ا ن که د ر ز مین تما س د ا ر د کمی کج ضخیم و ما یل ر قم ا ست.

۲- و سیلهْ که د ر پشت خو د بسته د ا ر د تبر ه ا ست و د ر بین کا لا ی ا ضا فی و نا ن خشک خو د ر ا حمل مینما ید.