آرشیف

اجازه دهید قبل از همه من هم به نوبه خود از جناب آقای غوری وبقیه دوستان که ابتکار تدویر سمینار مورد اشاره را در دست دارند صمیمانه ابراز سپاس وتشکرنمایم ، هرچند رسم در افغانستان این است که هيچ زنده يي راخوب نگوييم و هيچ مرده يي را بد ، اما علی الاسف بنا بر بی عدالتی های که دایما سایه گستر این سرزمین بوده مخصوصا طی چند سال اخیر که نظام جدید با داعیه عدالت خواهی آغاز به کارکرد ، بازهم به عنوان مثال یادی از راد مردان واقعی تاریخ کهن وتمدن غوریها نگردید. بویژه وزارت اطلاعات وفرهنگ افغانستان که پاسدارمیراث های فرهنگی کشورمیباشد بجای اینکه حد اقل به پاسبانی منارزیبای جام درغوروامثال آن که نماد ازدوره سلطنت غوری ها وتمدن آن دوره است بشتابد ، تنها به جستجوی گورها درکابل وچند ولایت دیگربرآمد وسوژه ء را به رادیو تلویزیون ملی سپرد تا به نحوی مردم افغانستان را به زحمت کشی وپشت کار شان بفریبند. با توجه به چنین یک وضعیتی دراین کشور، راه اندازی چنین سمیناری به ابتکار خود مردم کاری خیلی مهم وقابل قدراست. یقینا آگاهی ازگذشته یک ملت درشناسایی آن کمکی خوبی میکند،تدویراین نوع گردهمایی های علمی مارا درشناخت این ملتی از چشم افتاده ، کمک نموده وراه را برای نسل جوان برای دستیابی به حقوق اساسی شان بازخواهد کرد وآنها خواهند توانست با تکیه به گذشته شان برای کسب حقوق شان جسورانه ترعمل کنند.
ازاعلام این موضوع ونظریات که توسط دوستان دراین موردارایه شده است ، انتباه گرفتم که عنوان موضوع هنوز نهایی نشده ومیتوان برای نهایی سازی آن ابرازعقیده کرد. لهذا با حفظ همه احترام به نظریات دوستان ، میخواهم عرض کنم که بلی عنوان موضوع چندان سلیس نبوده وبهتر است نظریات زیادی جمع آوری ونام غنی تری دراین مورد انتخاب گردد، ولی درعین زمان جمله را که آقای حبیبی ((دولت مستقل غوری ها ،افتخارات تاریخی این سلسله در رشد تمدن ،فرهنگ افغانستان و منطقه )) ارایه فرمودند ، از دید علمی با این گردهمایی مناسبتی چندانی ندارد. بناء برای اینکه در روشنایی بهتر قرارگرفته ودلایلی در این مورد پیداشود ابتدا لازم است تعریفی ازواژه های امپراتوری ودولت مستقل وهمچنان عناصر تشکیل دهندهء آنها داشته باشیم تا براساس آن بتوان مفهوم درست تری را برگزید.
1 _ واژه امپراتور یا Emperor به همین شکل که درزبان فارسی تلفظ میشود و به معنی فرمانده آمده است ، اصلا از زبان لاتین گرفته شده وابتدا در روم باستان بعنوان لقبی برای سرداران که پیروزی های بزرگ بدست آورده و فتوحات زیادی میکردند ، بکار برده میشد. باگذشت زمان فتح وحفظ سرزمین هایی مختلف با اقوام متنوع توسط یک فرد به عنوان امپراتور، از ویژه گی هایی این نوع حکومت ها شد که بدان امپراتوری لقب دادند. بنا برآن با یک تعریف مختصر میتوان گفت که امپراتوری یا Empire عبارت است از سرزمین ها وممالک متنوع با اقوام وملت های با نژادها وفرهنگ هایی گوناگون تحت فرمان یک فرد که بدان امپراتور گفته میشود.
ازتعریف فوق بر می آید که عناصر متشکله امپراتورسرزمین های پهناور، فتوحات زیاد ، اقوام وملت هایی گوناگون وحکمروایی یک فرد میباشد که قدرت بلا منازع دارد. درگذشته ها حکمروایی در یک بسترجغرافیایی به نام کشور محدود نمیشد وهرحکمران همان قدردرساحات مختلف حق حکمرانی داشت که زور داشتی. بنأ با فتوحات زیاد اقوام وملت هایی گوناگون تحت سلطه سلطان یا پادشاه و نماینده گان آن قرارمیگرفت که این نوع حاکم را امپراتور میگفتند. اما واژه های دولت یا State وکشوریا Government مفاهیم تازهء هستند که در قرون اخیر به وجود آمده وشنیدن و یا خواندن آنها حکمروایی دریک کشوربه مفهوم امروزی اش که دارای مرزهای مشخص باشد را، درذهن ترسیم میکند. لذا اگر بگوییم "دولت مستقل غوریها …." به معنی این است که ساحه تسلط شان را درافغانستان امروزی محدود نموده وازحکمروایی آنها درشمال تاماورأ النهر، درجنوب شرق تا شبه قاره هند و درغرب ( به روایت جناب استاد حیدری) تا مرزهای عراق آگاهانه ویا نا آگاهانه چشم پوشی میکنیم. برای اینکه مقایسه امپراتور و دولت مارا به نتیجه مطلوب رسانیده باشد بهتر است تعریفی مختصری از دولت داشته وبعد عناصر تشکیل دهنده آن را کوتاه ذکر نماییم.
2 _ برای واژه دولت تعاریف گوناگون توسط دانشمندان علوم سیاسی ارایه شده ولی اخرین تعریف آن قرار ذیل است:
دولت عبارت ازجمعیتی از افراد بشراست که سرزمین معینی رابطور دایم درتصرف خود دارد و ازلحاظ سیاسی تحت حکومتی متشکل شده وتقریبا به طورکامل ازسلطه وکنترول خارجی آزاد است وبرای برقراری نظم درقلمرو خود دارای قدرت اجبارکننده میباشد.
با توجه به تعریف فوق درمیابیم که هردولت از ازچهارعنصراساسی تشکیل شده است ، آنچنانکه با اجتماع این چهارعنصریک دولت کامل العیار متولد شده وشکل میگیرد.
1 – جمعیت یا Population .
2 – سرزمین (قلمرو) یا Territory.
3 – حکومت یا Government .
4 – حاکمیت واستقلال یا Sovereignty & Independence .
حالا اگرباعناصر فوق که اجتماع آنها دولت را به مفهوم امروزی شکل میدهد ، دقت شده وبه عناصر متشکله امپراتوری مقایسه گردند  فرق فاحش میان این دو مفهوم به ملاحظه میرسد. مثلا جمعیت به عنوان عنصر تشکیل دهنده دولت میتواند حتی کوچک وشامل یک قوم ، یک زبان و یگ فرهنگ باشد حال آنکه درامپراتوری جمعیت الزاما باید بزرگ وشامل اقوام مختلف وفرهنگ هایی گوناگون باشد. سرزمین یا قلمرو به عنوان عنصردومی دولت باید معین بوده و دارای مرزهای مشخص باشد ، چنانچه نیرو ویا دولت دیگری هرگاه ازمرزگذشته داخل خاک یک کشورادعای حاکمیت کند ، کشور موردحمله با توسل به اصل "حفظ استقلال وتمامیت ارضی" یا Sovereignty and Territorial   Integrity  حق دارد به دفاع برخواسته وحتی برای داوری ودفع تهاجم ازدول جهان طالب کمک شود، حال آنکه سرزمین به حیث عنصرشکل دهنده امپراتوری میتوانست نامعین وشامل سرزمین های مختلف وگوناگون باشد وحتی از دست دادن گوشهء از آن به معنای ازمیان رفتن امپراتوری نبود. به همین ترتیب نوع حکومت وحاکمیت به عنوان عناصر سوم وچهارم دولت با نوع حکمروایی امپراتوری فرق های اساسی دارند که بخاطر جلوگیری ازطولانی شدن مضمون ازشرح بیشتری آن اجتناب میگردد.
باذکر آنچه که درتعاریف این دو مفهوم آمد ، قراردادن کلیمه دولت مستقل .. در عنوان موضوع سمینار مناسبت چندانی نداشته ودولت کوچکترازچیزی است که غوری ها در چارچوب سیاست های کشور گشایی شان ازآن استفاده میکردند.بناء خوب است عنوان بالا را حفظ نموده وکمی در مورد ادبیات آن که روانتر باشد صحبت به عمل آید. بنده هم جسارت نموده جمله ء را به کمیسیون برگزاری سمینارپیشنهاد میکنم ولی درمورد آن خود شان غورنمایند.( امپراتوری غور ونقش آن در رشد تمدن وفرهنگ افغانستان – منطقه)
راستی خودم مشتاق آن هستم بتوانم دراین سمینارکه خیلی مورد علاقه ام است افتخارشرکت داشته باشم ولی جبر وظیفوی شاید مانع این خواستم شود ، به هر حال یکبار دیگر احترماتم را خدمت همه بزرگان مخصوصا انجینیر صاحب عبدالرحمان که هرچه فکر کردم نتوانستم چهره اش را ترسیم نموده وبشناسم وهمچنان استاد محترم سروری صاحب ، تقدیم نموده امید وارم از مقالات دوستان در آینده بهره های علمی بگیرم.
 
معاذ الله دولتی
سیول _ کوریایی جنوبی