آرشیف

در بهار سال ۱۳۹۸، سیلاب مدهشی دیوار محافظی منارجام را از بین برد و آب دریا در کناره‌های منار نفوذ کرد. در آن زمان براساس دادخواهی‌های گسترده که برای حفظ و ترمیم این منار صورت گرفت، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد «یونسکو» وعده‌ اختصاص دو میلیون دالر امریکایی برای بازسازی این میراث فرهنگی جهان را داده بود. با این حال پس از گذشت دوسال، تاکنون از ترمیم و محافظت منار جام و دو میلیون دالر بودجه آن خبری نیست. حال که فصل باران و برف فرا می‌رسد، بار دیگر نگرانی‌ها از تخریب این میراث فرهنگی جهان بالا گرفته است. باشندگان غور هشدار می‌دهند که در صورت ترمیم نشدن این میراث فرهنگی، ممکن است که منار جام در زمستان پیش‌رو فروریزد.
شماری از فعالان فرهنگی غور می‌گویند از سرنوشت مبلغی که یونسکو و دولت پیشین وعده‌ پرداخت آن را داده بودند، تاکنون خبری نیست. آنان ابراز امیدواری می‌کنند که این پول‌ها حیف و میل نشده باشد. این فرهنگیان همچنان از کندن‌کاری و قاچاق آثار باستانی در این ساحه نگران‌‌اند و می‌گویند که از زمان تسلط طالبان تاکنون، مشخص نیست که بر ساحات باستانی منارجام چه گذشته است. آنان از یونسکو می‌خواهند برای حفظ و نگه‌داری منار جام که جز میراث‌های فرهنگی جهان است، اقدامات فوری را روی دست گیرد، زیرا با سرازیر شدن سیلاب‌ها، این منار درخطر واژگون شدن قرار دارد.

امین کاوه، از روزنامه‌نگاران این ولایت به روزنامه ۸ صبح گفت که فرهنگیان غور بارها از وضعیت بحرانی منار هشدار داده‌ بودند، اما پیوسته از سوی حکومت‌ مرکزی نادیده گرفته شده است. او افزود که دوسال پیش در اثر سرازیر شدن سیلاب، بخش‌های مهم دیوار استنادی‌ای که با همکاری مشترک یونسکو و «USIAD» ساخته شده بود، تخریب شده است. کاوه می‌گوید در اثر دادخواهی‌های فعالان فرهنگی و رسانه‌ای در آن زمان، یونسکو دو میلیون دالر برای ترمیم منار اختصاص داده بود که باتوجه به وضعیت جنگی و ناامنی از سرنوشت مصرف این مبلغ خبری نیست.

عبدالعلی رسولی، دیگر فعال مدنی در غور می‌گوید که دیوار محافظتی که در سال ۲۰۱۲ میلادی در اطراف منار جام ایجاد شده بود، دو سال پیش در پی سرازیر شدن سیلاب‌ها، تخریب شده است. به گفته او، درحال حاضر اگر اقدام عاجل برای محافظت صورت نگیرد، خطر جدی برخاسته از بارش باران و برف، منار را تهدید می‌کند. این فعال مدنی از نامعلوم بودن هزینه اختصاصی یونسکو برای ترمیم منارجام ابراز نگرانی کرد و از مقامات پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ خواست در زمینه به مردم پاسخ دهند.

طاهر زهیر، سرپرست پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ به پرسش‌ در این زمینه در حال حاضر پاسخ نداد. در همین حال، ریاست عمومی آبدات تاریخی که مسوولیت مستقیم حفظ و نگهداری و ترمیم آبدات تاریخی را بر عهده دارد نیز حاضر به پاسخ‌گویی در این مورد نشد.

منارجام در سال در سال ۲۰۰۲ در فهرست میراث فرهنگی جهان سازمان یونسکو و در دهم دسامبر ۲۰۲۰ در فهرست میراث‌ فرهنگی جهان اسلام ثبت شد. این نخستین اثر فرهنگی افغانستان است که در فهرست میراث‌های فرهنگی جهان اسلام ثبت می‌شود. پس از تسلط طالبان بر افغانستان روشن نیست که حکومت سرپرست طالبان برای حفظ و مراقبت آثار تاریخی و باستانی چه برنامه‌ دارد. این در حالی است که چند روز پیش ویدیوهایی نشر شده بود که در آن، یک سرباز طالب بالای پیکر فروریخته بودای بامیان با کلاشینکوف شلیک می‌کرد‌.

منار جام در قرن دوازدهم میلادی ساخته شده است. فرانچسکو بندارین، مدیر مرکز میراث‌های فرهنگی یونسکو، این منار را یکی از سازه‌های خارق‌العاده معماری و کهن‌سال‌ترین برج خشتی باقی‌مانده درجهان عنوان می‌کند. با این حال، تداوم جنگ و بی‌توجهی حکومت‌های افغانستان به میراث‌های فرهنگی، این بنای خشتی بزرگ جهان را با خطر نابودی مواجه ساخته است