آرشیف

2018-11-30

علم عبدالقدیر

پلورالسم دینی

پلورالیزم.دینی
نخستین سوال در بحث تکثر گرائی دینی  این است که آآیا دینی غیر دین اسلام مقبول است و یا دین مقبول منحصر به اسلام است؟ و به عبارت دیگر آیا آنچه لازم است فقط این است که انسان یک دین داشته باشد و حداکثر این است که آن دین منتسب به یکی از پیغمبران آسمانی باشد و دیگر فرق نمی کند که کدام یک ازادیان آسمانی باشد مثلا مسلمان یا مسیحی یا یهودی و حتی مجوسی باشد؟ یا این که در هر زمان دین حق یکی بیش نیست با آنهم بخاطر توضیح بیشتر بهتر است پلورالیزم دینی و تکثرگرایی را به بوته بحث بگذاریم و پیامدهای تکثرگرایی دینی را از نظر بگذرانیم .
اول معنای پلورالیزم:پلورالیزم به معنای جمع فزونی و پرشما ر است .در مفهوم پلورالیزم جمع گرایی، گروهگرایی و چند گانگی نهفته است. اکنون کاربرد پلورالیزم در دنیای غرب بر این محور استوار است که اصل زندگی در جامعه و یاسرزمینی که ساکنان آن در نژاد فرهنگ ودین  تفاوتها ی دارند امری ناگزیر است و ما باید بپذیریم که در چنین جامعه ای بر خلاف عقاید گوناگون و ناسازگار و اختلافهای ژرف اعتقادی و فرهنگی و نژادی ،زندگی صلح آمیز و به دور از تنش ممکن است و افراد جامعه باید یکدیگر را تا ب بیا ورند وبپذ یرند.
پیشینه پلورالیزم
هر چند پلورالییزم در سالهای اخیر بر سر زبانها افتاده در بحث های  سیاسی بیشتر کار برد دارد اما  اندیشه جدید و نو نیست.پیشینه وریشه پلورالیزم دینی به قرون وسطی و دورانی که مسیحیان کاتولیک سعا دت ورستگاری را به مذهب کا تولیک منحصر ساخته بودند  باز می گردد. در حقیقت پلورالیزم بازتاب تند خوئی  وخشونتهای کلیسای کاتولیک بود. در آن هنگام کشیشان بر این باوربودند که جز پیروان کاتولیک همه به دوزخ افکنده می شوند درنظر آنان هیچ یک از پیروان دیگر فرقه های مسیحی و پیروان ادیان دیگر اهل نجات نیستند حتی پیامبران پیشین مانند: حضرت ابراهیم و حضرت موسی(ع). 
 از پلورالیزم  دینی وسیاسی چه انتظار دارید؟
انتظار مردم در حوزۀ سیاست از پلورالیزم  این ا ست که  قدرت در بین گروههای گوناگون، احزاب ، انجمن ها وحتی افراد تقسیم گردد تا جامعه ازگزند خود کامگی و استبداد فرد وگروه خاص در امان باشد.مشارکت سیاسی جلوۀ از پلورالیزم سیاسی است.
درحوزۀ دین..
در حوزۀ دین هم مدارا وهم پذیری دیندار ها مورد نظر است قطع نظر از اینکه کدام دین حق است وکدام باطل باید به عقاید همه احترام گذاشت.این نکته که در حوزه ادیان حقها بسیارند وهر دینی  میتواند حق باشد نباید حقیقت مطلق را در یک دین و مذهب ویژه بدا نیم و پیروی از هر دینی انسان را به سرچشمه های سعادت رهنمون میشود درست نیست بلکه بهترین تعریف وانتظار از پلو رالیزم هم پذیری است که قبلا ذکر شد. طوری که همه افراد جامعه با وصف داشتن عقاید ونظریات مختلف دینی وسیاسی باید همدیگر پذیر باشند ودین وعقیدۀ هر کس را برای خودش محترم بشما رند یعنی  بااین که عقاید گوناگون دارند  با یکدیگر شیوه رفق و مدارارا در پیش گیرند و عقاید و حقوق یکدیگر را محترم شمارند. اینگونه نباشد که پیروان هر دین با پا فشاری بر حقا نیت دین خود علیه ادیان ومذاهب دیگر به مبارزه بر خیزد .
تفاوت در دیدگاه دینداران وپیروان قرآن>
دانشمندان پیرو دین اسلام وقرآن  از آیات قرآن بر داشت های مختلف دارند وحا میان پلورالیزم دینی به آیات ذیل استمساک جسته اند.
* آیه 62 سورۀ بقره:.
إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ الَّذينَ هادُوا وَ النَّصاري‏ وَ الصَّابِئينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ.
ترجمه: درستی کسانی که مؤمنند و کسانی که یهودی و نصرانی و صابئی هستند هر کدام بخدا و دنیای دیگر معتقد باشند و کارهای شایسته کنند پاداش آنها پیش پروردگارشان است نه بیمی دارند و نه غمگین شوند
آیه 256 سوره بقره..
لا إِکْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقي‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليم.
ترجمه:در قبول دین ، اکراهی نیست. ( زیرا ) راه درست از راه انحرافی ، روشن شده است. بنا بر این ، کسی که به طاغوت [ بت و شیطان ، و هر موجود طغیانگر ] کافر شود و به خدا ایمان آورد ، به دستگیره محکمی چنگ زده است ، که گسستن برای آن نیست. و خداوند ، شنوا و داناستٌ
آیه 69 سورل ما ئده:  إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئُونَ وَالنَّصَارَىٰ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ:
ترجمه: البته هر کس از گرویدگان به اسلام و یهودان و ستاره‌پرستان و نصاری که به خدا و روز قیامت ایمان آورد و نیکوکار شود هرگز آنان را ترسی و اندوهی (در عالم آخرت) نخواهد بود.
آیه 17 و18 سوره زمر.
وَ الَّذينَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ يَعْبُدُوها وَ أَنابُوا إِلَي اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْري‏ فَبَشِّرْ عِباد ترجمه: و کسانی که اجتناب می کنند از اینکه طاغوت را بپرستند و به سوی خدا بازمی گردند برایشان بشارت است ،لذا بندگان مرا بشارت بده. )ِ17.
الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ ۚ أُولَٰئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ ۖ وَأُولَٰئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ ترجمه: آن بندگانی که سخن بشنوند و به نیکوتر آن عمل کنند، آنان هستند که خدا آنها را (به لطف خاص خود) هدایت فرموده و هم آنان به حقیقت خردمندان عالمند
آیه 82 سورۀ بقره. الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فیها خالِدُونَ.
مخالفین پلو رالیزم دینی.
کدام ایمان نجات بخش است؟
از آیات قرآن کریم به دست می آید تنها عقیده و باوری نجات بخش است که مقبول درگاه الهی باشد و آن نیست جز باور به معارف دین اسلام است.

إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلامُ (آل عمران/19)
بی تردید دینِ [واقعا كه همه پیامبران، مُبلّغ آن بودند] نزد خدا اسلام است.
اسلام در اینجا  عبارت است از تسلیم شدن در برابر بیانى كه از پروردگار عالم در مورد عقاید و اعمال و یا در مورد معارف و احكام صادر مى‏شود.[1]

و نیز می فرماید:

وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ (آل عمران/85)
و هركه جز اسلام، دینى طلب كند، هرگز از او پذیرفته نمى‏شود و او در آخرت از زیانكاران خواهد بود.

بنابراین هر مکتب و عقیده ای که در آن سخنی از فرامین الهی نباشد و تسلیم بودن محض در برابر تمام آنچه او فرموده است معنی نداشته باشد ، مکتبی نیست که انسان با باور به آموزه های آن بتواند به قرب الهی و بهشت جاویدان دست پیدا کند
، قرآن کریم فقط اسلام به معنای دین خاتم را برگزیده و بقیه را با صراحتِ تمام مردود اعلام کرده است. این بیانیه سه بار در قرآن کریم دیده می شود:

در آیات 33 سوره توبه، 28 سوره فتح و 9 سوره صف که فرمود:

هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ
اوست كه پیامبرش را به همراه هدایت الهی و دین حق فرستاد، تا آن را بر همه ادیان چیره گرداند.

در این آیات مراد از «دین حق»، دین اسلام و عقاید و احكام آن است كه با واقع و حق انطباق دارد. بنابراین معنای آیه این می شود: خدا آن كسى است كه رسول خود محمد (صلی الله علیه و آله) را با هدایت- و یا با آیات و معجزات- و با دینى كه با فطرت و حقیقت آفرینش منطبق است، فرستاد تا آن را بر سایر ادیان غلبه دهد.[2]

بر اساس این آیات، ایمان به غیر دین اسلام در درگاه الهی مردود است و پذیرفته نخواهد بود. برای همین قرآن کریم، اهل کتاب را به دست برداشتن از دین سابق دعوت می کند و از آنها می خواهد تا به دین اسلام ایمان بیاورند:

وَ لَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتابِ لَكانَ خَیْراً لَهُمْ مِنْهُمُ الْمُۆْمِنُونَ وَ أَكْثَرُهُمُ الْفاسِقُونَ (آل عمران /110)
اگر اهل كتاب (یهود و نصارى) ایمان بیاورند به سود خودشان است؛ اما متاسفانه تنها اقلیتى از آنها پشت پا به تعصبهاى جاهلانه زده‏ و اسلام را با آغوش باز پذیرفته اند؛ در حالى كه اكثریت آنها از تحت فرمان پروردگار خارج شده و حتى بشاراتى كه در باره پیامبر صلی الله علیه و آله در كتب آنها بوده نادیده انگاشته و بر كفر و عصبیت خود هم چنان باقى مانده اند. [3]

و یا در آیه 65 سوره مائده آنها را به شرطی اهل بهشت و رستگاری می داند که به اسلام ایمان بیاورند و مسلمان شوند:

وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْكِتابِ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَكَفَّرْنا عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ وَ لَأَدْخَلْناهُمْ جَنَّاتِ النَّعیمِ
اگر اهل كتاب ایمان بیاورند و پرهیزگارى پیشه كنند، از گناهان گذشته آنها درمی گذریم و آنها را در باغ هاى بهشت كه كانون انواع نعمت ها است وارد مى‏كنیم.