آرشیف

خواننده محترم ! ما همیشه به خواندن اشعار زیبای شاعران و قلم بدستان کشور ما بخصوص غوری های سر بلند و با افتخار مصروفیم و گاهی هم مقالات سیاسی و دیپلوماسی تحلیل گران مانرا ورق می زنیم ،یا به انتقاد ها و نقدینه های خوب هموطن دیگر ما دست به یخن می شویم ؛ بیائید اکنون به محتوای یک موضوع روان تربیتی هم نظر ژرف انداخته و در تربیه اولاد خود و هموطن خود نیز از تجارب و دید گاه های دیگران به کار گیریم !
انسان هم مانند یک درخت از ریشه به طرف شاخه ها و ثمره اش در حال رشد و نمواست ، این رشد و نموی انسانها برخلاف سایر موجودات مدارج معنوی را ارتقأ داده و شخصیت انسانی را تکامل می بخشد ، این توسعه و انکشاف شخصیت را یکی از دانشمندان معروف بنام « اریکسون Erikson » که یکی از چهر ه های پیشگام در روانکاوی و رشد تکامل انسانی است در هشت مرحله مورد مطالعه و شناسایی قرار داده است .
اریکسون در هریک از مراحل یک مسئله مرکزی را مطرح نموده است که هم دارای پیامد های مثبت و هم منفی است مثلأ : "اعتماد اساسی در مقابل عدم اعتماد اساسی " . اگر بخواهیم مرحله بعدی رشد فرارسد باید کشاکش بین مثبت و منفی موفقیت آمیز باشد ، اگرچه هیچ پیروزی کامل نبوده و همیشگی نیست . با آنهم انسان نباید از خلا ها و ناکامی ها در هراس بوده و برای پیشرفتش دست از تلاش بردارد . موفقیت ها همیشه وجود دارند ، شرط لازمی این است که چگونه می توان به آن دست یافت ؟ و چطور می توان موفقیت ها را حفظ و نگهداری نمود ؟ حال می بینیم که آقای اریکسون در مراحل هشتگانه اش چه نظر دارد؟ . خواننده عزیز چگونه می تواند این مراحل را بالای خود تطبیق نماید ؟ و یا چگونه توانسته بعضی از مراحل به کامیابی سپری نماید ؟

1.       اعتماد اساسی در مقابل عدم اعتماد اساسی (نو باوگی) : پایه یک شخصیت سالم عبارت است از یک احساس اساسی اعتماد در فرد و محیطش . برای نو باوگان ، این احساس اعتماد مستلزم احساس راحتی فزیکی و حد اقل ترس یا عدم اطمینان است ، احساس عدم اعتماد از عدم رضائیت از تجربیات فزیکی یا روان شناختی ناشی می شود.

2.       اتکاء به خود در مقابل شرمساری و تردید ( کودکی اول) : هنگامیکه کودکان نسبت به مادر شان ، محیط شان و خود شان اعتماد بدست می آورند و با توجه به تجربیاتی که به آنها توانایی انتخاب کردن را می بخشد ، شروع به کشف تعلق داشتن رفتار شان به خود شان و گسترش احساس از استقلال را می کنند . اریکسون متذکر شده است ؛ حتی هنگامی که محیط کودک را به ایستادن روی پای خود تشویق می کند « باید کودک را در مقابل تجربیات بی معنی قرار دادی شرمساری و تردید های اولیه محافظت کرد».

3.       ابتکار در مقابل احساس گناه (سن بازی) : این مرحله یک دوره ای فراگیر قوی است که کودک را از محدودیت های خویش جدا کرده و اورا به امکانات آینده هدایت می کند . در همین زمان حس هوشیاری نیز هنگامی که کودک دیگر فقط به وسیله ای دیگران راهنمایی نشده و صدای در درون او کار هایش را تذکر داده و اخطار و تهدید می کند ، رشد می یابد.

و به همین دلیل ، مشکلی که باید در این مرحله مورد توجه قرار گیرد عبارت از:  چگونگی تمرین اراده بدون احساس گناه شدید می باشد. اطرافیان کودک بائیست در این مرحله حساس تر عمل کنند ، مواظب کودک بوده اورا طوری راهنمایی نمایند که در کار های خوب و مطلوب خودش عنان اختیار را بدست گرفته و از آنچه که بایسته عملکرد نیست نفرت داشته باشد ، این مرحله می تواند کودک را به بی گناهی و فارغ از آلودگی نگهدارد.

1.       سازندگی در برابر احساس حقارت ( سن مکتب یا دبستانی ) :اگر مشکلات مربوط به سه مرحله اولیه بخوبی مرتفع شده باشد ، این مرحله یک دوره ای ثابت وآرامش رشد است . کودکان درین دوره به پیشرفت های واقعی نیاز مند بوده و خواهان آن هستند . از طرح ریزان برنامه درسی و معلمان خواسته شده است که در رعایت هشدار گزارش کاخ سفید در تأمین این نیاز به کودکان کمک کنند : خطر عمده این دوره وجود شرایط است که ممکن است حسی از عدم کفایت حقارت را گسترش دهد .(1)

2. A Healthy Personality For Every  child , Digest of the fact Finding Report to The Midcentury White House Conference on Children and Youth ( Health Publications  Institute , Inc 1951),P.15.

1.       هویت یابی در مقابل آشفتگی نقش ( نوجوانی ) : تغیرات فزیولوژیکی که توأم با بلوغ بوجود می آید ، همراه با جستجوی نو جوانان در صراحت بخشیدن به هویت خود و این که چه نقشی در جامعه خواهند داشت وآیا کودک یا بزرگسال هستند نوجوانی را به دوره ای از آشفتگی و فشار روانی تبدیل می کند . سوال مهم برای آنان این است که : ایا من موفق خواهم شد ؟ یا شکست خواهم خورد ؟ نو جوانان هنگامی که در زمینه هویت خود تلاش می کنند به کمک نیاز مند ند. کنفرانس کاخ سفید بیان داشته است که : « بنابرین واضح است که اگر قرار باشد سلامت شخصیتی نو جوان حفظ شود ، باید به این نکته توجه داشت که به جوانان اطمینان داده شود که کشور در مقابل تعهد ش نسبت به جوانان به طور مطلوب عمل می کند».

2.       تعلق و صمیمیت در مقابل انزوا ( جوانی) : هنگامیکه برای فرد احساس هویت تحصیل شد ، این امکان وجود دارد که احساسی از تعلق ، صمیمیت به افراد همجنس ، غیر همجنس ویا تعلق و همدلی نسبت بخود ، در او رشد یابد . جوانا نی که نسبت به هویت خود اطمینان کافی ندارند در ارتباط شخصی با دیگران دچار شرمساری شده و از همدلی با خویش هراس خواهند داشت.

3.       زایندگی در مقابل رکود ( بزرگسالی ) : زایندگی اسا سأ عبارت است ازتوجه به ایجاد وراهنمایی نسل بعد ، اریکسون می گوید : «مفهوم زایندگی به شکل مترادفها ی متداول تری نظیرسازندگی و خلاقیت معنی شده است که به هر حال نمی توانند جایگزین آن گردند.» اگر افراد درجه تحصیل زایندگی موفق نشوند ، آنها عالبأ به یک نیاز وسواس گونه برای هویت یابی کاذب با احساس گسترده ای از رکود و بی ثمری فردی بر گشت می کنند.هرچند به جوانان در قسمت کار های عملی و آینده اش بیشتر توجه گردد، ابتکار، خلاقیت و استعداد بالنگی اش فزونی می یابد که این پروسه را بهتر می توان به زایندگی تعریف نمود.

4.       خود یکپارچگی ( کمال) در مقابل یأ س ( سالخوردگی) : در تفاوت بین خود یکپارچگی و یأس در پایان زندگی ، اریکسون تمامی تصور ذهنی خود را به نمایش می گذارد. " فقط در مورد فردی که به طریقی مراقب اشیا و افراد بوده و خود را با مؤفقیت ها و شکستها ی بودن انطباق داده است…. فقط درمورد چنین فردی ممکن است بتدریج ثمره ای این هفت مرحله به تکامل برسد ." این است آنچه که اریکسون در مورد خود یکپارچگی ( یا کمال) مطرح می کند . اوکمال را « به عنوان پذیرش خود به وسیله ای خود و پذیرش جریان زندگی فقط به عنوان چیزی که باید می بود و این که الزامأ هیچ جانشینی برای آن مجاز نیست » توصیف کرده است . کاهش و یا فقدان این خود یک پارچگی تحصیل شده ، موجب یأسُ می شود از این شناحت ناشی میگردد که زمان اکنون  « برای تلاش جهت شروع زندگی دیگری و یا آزمایش راه های دیگر کمال بسیار کوتاه است.»

این خلاصه ای کوتاه حافظه ای آنهایی که نظریات اریکسون را مطالعه کرده اند تازگی بخشیده و ممکن است برای دیگران مناظر جدید باارزشی را برای اکتشاف بگشاید . برای آنهایی که طرح و تهیه تجربیات تربیتی را به عهده دارند دانشی از مسایل مرکزی که انسان در هر مرحله از رشد باآن مواجه است با ارزش خواهد بود.
 
 
منبع :

جی گالن سیلور
ویلیام –الکساندر
آرتورجی . لوئیس
ترجمه : داکتر غلام رضا خوی نژاد