آرشیف

یکی از مهمترین طرح‌ها و برنامه‌های هر دولتی برای ساماندهی و توسعه‌ی پایدار در یک کشور تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است. طرحِ هادی روستایی ضمن ساماندهی و اصلاحِ بافت فیزیکی روستاها، روند توسعه و گسترش آن را در افق پنج الی ده ساله مشخص می نماید. طراحی کالبدی و ارائه طرحِ هادی روستایی، با انجام بررسی‌ها و مطالعات اجتماعی، اقتصادی، محیطی و کالبدی صورت می‌گیرد. این قسمت از تحقیق که مرحله‌ی تهیه‌ی طرحِ هادی است دارای ابعاد تخصصی و علمی است که توسط تیمِ متخصصین شاملِ مهندسان، جامعه شناسان، اقتصادان‌ها و غیره انجام می گیرد. اما بخش دیگر طرحِ هادی روستایی که بسیار با اهمیت است نحوه‌ی اجرای طرح می باشد. از این رو یادگیری، آگاهی بر طرح هادی روستایی و احاطه بر ابعاد علمی و تخصصی آن از ضرورت‌های آشکار برای مسوولین و پژوهشگران این حوزه می باشد. افغانستان یک کشور زراعتی است و  بیشتر از 70 الی 80 درصد از جمعیت این کشور در روستاهای افغانستان زندگی میکنند. برای کشوری مانند افغانستان که جمعیت بیشمار آن در روستاهای افغانستان زندگی میکنند نیاز است که به مناطق روستایی کشور توجه جدی صورت گیرد. پس نیاز است با تهیه‌ی طرح هادی روستایی برای حل بسیاری از مشکلات و بحران‌هایی مانند " فرایند مهاجرت های داخلی، فقر و بیکاری، اقتصادِ مصرفی و غیره… با تحقیق و عنوان طرحِ هادی روستایی بطرفِ ریشه‌یابی موارد فوق، حرکت مبتنی بر علم و خِرد صورت گیرد تا برای درمان مشکلات   راه‌ حل‌هایی براساس واقعیت‌ها و نیازهای عینی مردم افغانستان تهیه شود. تا بدین روش بصورت تدریجی با مشکلات پیش روی و بحران‌های غیر قابل توقع تدبیر اساسی در نظر گرفته شود. در این مقاله تلاش صورت گرفته است که برای اولین بار این مباحث در کشوری مانند افغانستان به بررسی و مطالعه قرار گیرد. با مطرح نمودن این مباحث بطرف اجرایی شدن طرحِ هادی روستایی و برنامه‌های ملی/استراتیژیک ، اقدامات بنیادی برای دستیابی به توسعه پایدار برداشته شود.
در طرحِ هادی روستایی عوامل و فاکتورهای گوناگونِ انسانی ، طبیعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بصورت علمی تحقیق و بررسی میگردد تا طرحِ بدیل و جامع برای مدیریت بحران‌ها و موارد فوق بررسی شود. در تعریف طرحِ هادی روستایی میتوان گفت که" طرحِ هادی روستایی از جمله پروژه های ملی محسوب می شود که در راستای فراهم سازی زمینه توسعه و عمران نقاط روستایی تهیه و اجرا می شود. این طرح می کوشد، ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آن و نحوه استفاده از زمین بمنظور های مختلف از قبیل مسکونی، تجاری، کشاورزی، تاسیساتی، نیازمندی های عمومی و …. بر اساس دید کارشناسی/تخصصی و با بهره گیری از فرهنگ بومی مورد طراحی و بهره برداری قرار گیرد".
امروز فرصت آن است که برای حل مشکلات مذکور، طرحِ مطالعات و تحقیقات روستایی در کشور برای حل و بدست آوردن راه حل های علمی ایجاد شود. طرح هادی روستاهای کشور میتواند به عنوان یک سند ملی و راهبردی برای نظام و سیاست کشور تلقی گردد. طرح هادی میتواند مسوولین اجرایی کشور را در موارد ذیل به آگاهی‌های لازم مبتنی بر علم و خِرد راهنمایی کند. لذا برای تهیه‌ی طرح هادی روستایی باید نکات ذیل در بررسی و تحقیقات در نظر گرفته شود"

1. تهیه پلان/ نقشه از وضع موجود روستاها(بررسی از وضع موجود فرهنگ، اقتصاد و سطح زندگی روستانشینان)
2. مطالعات بنیادی و پایه‌ایی بمنظور تشخیص وضعیت روستاهای کشور
3. تحلیل و تدوین چشم انداز و دورنما برای روستاهای کشور
4. تعیین پروژه‌های بنیادی در بخش‌های گوناگون روستا مبتنی بر ظرفیت و امکانات لازم در روستاها"

بعد از تهیه طرحِ هادی روستاهای افغانستان توسط تیم متخصصین میتوان آمار و ارقام واقعی از کیفیت زندگی ، سطح زندگی، میزان فقر و بیکاری ، ظرفیت های لازم اقتصادی در روستاها و غیره عوامل بدست آورد. این آمار و ارقام کمک میکند فرصت‌ها و چالش‌های پیشروی را درک کرد و نقاط بحران‌ساز در کشور در سالها و دهه‌های پیشروی آسیب شناسی نمود. برای حل نقاط آسیب پذیر راه حل های ساده و عملی را جهت اجراء روی دست گرفت. به همین دلیل اهداف طرحِ هادی روستایی در افغاستان میتواند دستاوردها و نتایج ذیل را برای روستاهای کشور به همراه داشته باشد"

1. ایجاد زمینه توسعه و عمرانِ روستاهای کشور از بُعد فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی
2. تامین عادلانه امکانات، ایجاد تسهیلات تولیدی و رفاهی، اجتماعی
3. تدابیر لازم برای بهبود مسکن و معیشت روستانشینان
4. ایجاد شبکه‌ی منظم توزیع خدمات مبتنی بر نیازهای واقعی روستانشینان
5. هدایت وضعیت فیزیکی روستاها و جلوگیری از مرگ روستاهای کشور"

لذا تهیه طرحِ هادی روستایی نه تنها متعلق به هیچ دوره‌ی دولتی/حکومتی نبوده بلکه به عنوان یک سند ملی و راهبردی برای دولت های بَعدی و نظام های دولتی/حکومتی  قابل اجراء میتواند باشد. این سند (طرحِ هادی روستایی) میتواند مسیر رشد و توسعه پایدار را درکشور مشخص نموده و مسوولین بخش را ملزوم به رعایت و تطبیق این اصول برای شکوفایی اقتصادی ، فرهنگی و سیاسی کشور را هموار کند.
امروزه طرحِ هادی روستایی به عنوان مهمترین ابزار مدیریت توسعه پایدار ، تامین امنیت پایدار در کشور و روستاها درآمده است. به موازات اصلاحات و تغییرات مورد نیاز و زمانِ روستانشینان ، بهره‌مندی از امکانات رفاهی ، رشد و ترقی فرصت‌های کاری و تولیدی ، زراعت و امنیت بیشتر میگردد. همچنین تغییرات در وضعیت زندگی روستانشینان را متاثر خواسته و موجب علاقه‌مندی بیشتر آنها به زندگی روستایی و حمایت از دولت را افزایش میدهد. این عوامل میتواند از روند مهاجرت‌های داخلی و خارجی مردم در قدم نخست جلوگیری نموده و تضمین کننده‌ی اقتصاد خودکفا، امنیت پایدار، توسعه پایدار را بستر سازی و تضمین کند.
برای حل مشکلات 80 درصدی از جمعیت کشور نیاز است که به قشر محروم و آسیب‌پذیر کشور که جمعیت انبوه آن در روستاهای کشور زندگی میکنند به این بخشِ عظیمِ جامعه توجه جدی صورت گیرد و بطرف تهیه‌ی طرحِ هادی روستایی متناسب با ظرفیت ها و امکانات روستاهای هر ولایت تلاش و کوشش همه جانبه‌ایی صورت گیرد. طرحِ هادی روستایی یکی از اقدامات مهم به عنوان یکی از اهداف بلند مدت و کوتاه مدت راهبردی دولت برای تضمین زندگی روستانشینان و مقابله با بحرانهایی ملی در کشور میتواند باشد.

 نویسنده: مهندس محمدرضا عبدی