آرشیف

در روزهای پسین، از طریق دوستان آگاه شدم که بنیاد فرهنگی جهانداران غوری كتاب «دربارۀ حقوق بین المللی پناهندگی» را که بار نخست در المان به چاپ رسیده بود، با صحافت زيبا، بار دوم در کابل، چاپ نموده است. به این وسیله، میخواهم از دست اندرکاران بنیاد فرهنگی جهانداران غوری و به ویژه از محترم نثاراحمد حبيبي غوري که ابتکار چاپ دوم آن را به عهده گرفته اند، از صمیم قلب اظهار سپاسگذاری و قدردانی نمایم و برای شان پیروزی های مزید در راستای خدمت به فرهنگ و کارهای فرهنگی کشور تمنا نمایم.
این خبر برایم غیر منتظره بود. طبعی است که از این ابتکار بنیاد فرهنگی جهانداران غوری سخت خرسند شده ام.
باید گفت که چاپ این کتاب در پایتخت کشور، یک خلای هرچند کوچک معلوماتی را که در نبود چنین کتاب حس می شد، پر کرده است. سالهاست که افغانستان یک کشور پناهنده فرست بر سرزبان هاست، اما شمار زیادی شهروندانش از حق پناهندگی آگاهی اندک دارند.
تجربۀ بیش از ده سال کار در اردوگاه های پناهندگی هالند، نویسنده را باورمند ساخت که باید کتابی در بارۀ حقوق پناهندگی به زبان فارسی نوشته شود. زیرا بسیاری از هم میهنان درین باره آگهی کم ندارند و ما فکر می کنند که همینکه در یک کشور بیگانه مهاجرت کردند، پناهنده هستند، حال اینکه چنین نیست. دانستن شرطهای پذیرش و عدم پذیرش برای درک مفهوم «پناهنده» بسیار مهم است. اگر این موضوع درک شود، یک پناهجو می تواند آگاه تر و دانا تر عمل کند. دانستن این امر یک نیاز اجتماعی ما است.
پناهندگی یک حق بشری است. هرفردی که حالت شخصی اش با شرطهای پذیرش همنوا باشد، می تواند به حیث پناهنده پذیرفته شود، و آن درصورتی است که شرط های عدم شمول، فرد را ازین حق محروم نسازد.
از همین روست که در این کتاب دو پرسمان حقوقی از همه بیشتر برجسته‌ شده است: یکی این‌که چه زمانی کسی به فرنام پناهنده شناخته می‌شود و دیگر این‌که چه زمانی کسی پناهنده شناخته نمی‌شود. موضوع پذیرش و رد پناهندگی در مادۀ ١ پیمان‌نامۀ پناهندگان نگارش یافته است. درون‌مایۀ این کتاب نیز بر همین ماده استوار بوده و هر هر فصل کتاب، در اصل، به گرد همین ماده می‌چرخد. با خوانش کامل این کتاب می‌توان، تصویر روشن از مفهوم «پناهنده»، چگونگی پذیرش و رد آن به دست آورد.
یاد آور می شود که انگیزۀ نوشتن این کتاب از یکسو علاقمندی نویسنده به این موضوع است که به نوبت خود ناشی از واقعیت اجتماعی ده ها سال آوارگی، پناهجوی و پناهندگی هم میهنان ماست که پایانش را هنوز هم نمی توان دید، از سوی دیگر، نیاز مبرم اجتماعی برای موجودیت چنین کتابی است که در زندگی اجتماعی کشور احساس می شود.
کتاب دارای ٩ فصل است. تمام مسأله های مهم پناهندگی براساس مادۀ ١ پیماننامۀ ژنیو سال ١٩٥١ و معاهده های دیگر درین زمینه با موشکافی برسی شده است. در آنجا های که دید نظری مبهم و گنگ مینماید، با آوردن نمونه های عملی از رویۀ قضایی به این ابهام روشنی افگنده می شود.
در پایان، دو پیوست به کتاب افزوده شده است که یکی متن پیماننامۀ ژنیو مربوط به وضع پناهندگان سال ١٩٥١ به زبان فارسی است و دیگرش متن پروتکل مربوط به وضع پناهندگان سال ١٩٦٧.
در پایان، میخواهم با استفاده از فرصت، از آن فرهنگیان و دانشوران که دربارۀ کتاب پیش ازین اظهار نظر کرده اند، خاصه از حقوقدان بزرگوار و ادیب محترم داکتر اکرم عثمان، استاد غلام حیدر یگانه و محترم بصیر بهزاد (که به نمایندگی از شورای رهبری انجمن حقوقدانان افغان در اروپا)، کتاب را مطالعه کرده و در زمینه اظهار نظر کرده اند، از تۀ دل سپاسگذاری کنم.

عیدمحمد عزیزپور
٢٤ ماه می ٢٠١٥