آرشیف

 
ما در بخش خانواده راجع به بسياري از مهارت هاي زندگي و از قول بسياري از بزرگان ديني ،ملي وجهاني صحبت کرده ايم.اما در اين مقاله و قسمت بعد از آن مي خواهيم از ارزش هاي فردي که کسب آن ها مهم ترين مهارت براي يک زندگي سعادتمند است ،سخن گفته و منبع سخنان مان قرآن است . کتاب زندگي که در صورت عمل به گفته هاي آن ، براي بندگان بهترين راهکارها را خواهد داشت:
قرآن کريم، مجموعه‌اي از ارزش‌هاي ثابت را مبناي آموزه‌هاي خود قرار داده است و انسان‌ها را دعوت ـ‌و گاه موظّف‌ـ نموده است که به اين ارزش‌هاي والاي انساني پايبند باشند تا هم خودشان به آرامش برسند و هم موجب آرامش و رفاه اطرافيان و جامعه خود شوند. برخي از اين ارزش‌ها عبارت‌اند از:
01بازگشت به نهاد پاک انساني: قرآن، دعوت بر پايه فطرت را اساس کار خود مي‌داند و تعاليم خود را با فطرت پاک انساني دمساز مي‌داند و معتقد است که انسان‌ها همگي، داراي سرشتي پاک هستند و توانايي پذيرش و تشخيص حقيقت را دارند. بنا بر اين، از انسان‌ها مي‌خواهد که به فطرت پاک و سليم خود بازگردند و با تکيه بر آن، راه و آييني را برگزينند که به سرشتشان نزديک‌تر باشد و با آن، همخواني داشته باشد و در نهايت، مايه سعادت و سربلندي آنها در دنيا و آخرت شود: « با تمام وجود ، خود را آماده پذيرش دين و آييني کن که کاملاً پاک و منزّه از آلودگي‌ها و پيرايه‌هاست و برخاسته از فطرت پاک انسان‌هاست که خداوند ، آنها را بر چنان فطرتي آفريده و البته هرگز در آنچه خدا آفريده ، تغيير و تبديلي راه ندارد».1
قرآن کريم ، در تشخيص حق از باطل و شناخت راه درست از راه‌هاي انحرافي در زندگي انسان‌ها، عقل آنها را مبناي کارشان قرار مي‌دهد و از آنها مي‌خواهد تا با پيروي از عقل و کسب علم و دانش، راه درست را براي زندگي بهتر برگزينند.
    02تکيه بر حاکميت عقل در پذيرش حق: قرآن، پيوسته مردم را به پيروي از خرد ، رهنمون مي‌سازد و به انديشيدن، ترغيب مي‌کند. جمله‌هايي چون: « چرا نمي‌انديشند؟ » و « باشد که بينديشند » و… که مکرّر در قرآن آمده است، نشان از توجّه خداوند به عقلانيت و تفکّر انسان دارد: «چرا در پهناي زمين به حرکت در نمي‌آيند تا داراي عقل و انديشه گردند؟»2
قرآن کريم ، در تشخيص حق از باطل و شناخت راه درست از راه‌هاي انحرافي در زندگي انسان‌ها، عقل آنها را مبناي کارشان قرار مي‌دهد و از آنها مي‌خواهد تا با پيروي از عقل و کسب علم و دانش، راه درست را براي زندگي بهتر برگزينند. به همين دليل است که خداوند در قرآن، در آيات فراواني مثال مي‌زند که بسياري از پندهاي قرآن را تنها دانايان درک مي‌کنند: « مثل‌هاي پندآموزي که براي مردم مي‌آوريم، جز دانايان، درک نمي‌کنند. دانشمندان‌اند که به حقيقت و هدف آنها پي مي‌برند و صرفاً به ظاهر هر مثال، بسنده نمي‌کنند».3
انسان مسلمان، با رعايت اعتدال در زندگي دنيوي و دورانديشي براي زندگي اخروي خود، مقدّمات آسايش و راحتي خود و ديگر افراد جامعه را فراهم مي‌کند.
03اعتدال و دورانديشي در زندگي: قرآن کريم ، از انسان‌ها مي‌خواهد که هم‌زمان، به هر دو حيات دنيوي و اخروي، توجّه داشته باشند. در ارتباط با زندگي دنيا، از انسان‌ها مي‌خواهد آن را همچون مزرعه‌اي براي آخرت خود بپندارند و بدون آن که آن را هدف نهايي خود بدانند ، از نعمت‌هاي بي‌شمار آن بهره گيرند و با دورانديشي و اينده‌نگري، براي دنياي خود، آن گونه کوشش نمايند که انگار براي هميشه در آن باقي مي‌مانند. براي آخرتشان نيز به صورتي فعّاليت کنند که گويي همين فردا عمرشان به پايان مي‌رسد و به اين صورت ، به هر دو سعادت دنيا و آخرت، دست خواهند يافت: «در آنچه خداوند به تو داده است، سراي آخرت را بجوي و [البته] سهم خويش را از دنيا فراموش نکن و همان گونه که خداوند به تو احسان نموده است، احسان کن و در اين جهان، به دنبال فسادانگيزي مباش. به راستي که خداوند، مفسدان را دوست ندارد».4
انسان مسلمان، با رعايت اعتدال در زندگي دنيوي و دورانديشي براي زندگي اخروي خود، مقدّمات آسايش و راحتي خود و ديگر افراد جامعه را فراهم مي‌کند؛ زيرا معتقد است که همه آنچه در راه خدا ايثار کند ، در حيات اخروي، به وي بازگشت مي‌نمايد. با اين رويکرد ، زندگي ، رنگ و معناي ديگري مي‌يابد و مشکلات و سختي‌هاي دنيا، به راحتي، انسان معتقد را از پاي در نمي‌آورد.
 04مسئوليت‌پذيري و صداقت در گفتار و رفتار: راستگويي و وفاي به عهد ، از بزرگ‌ترين ارزش‌هاي اخلاقي‌اي هستند که در هر دين و آيين و مذهب و مسلکي، از آنها به نيکي ياد شده و بر اجراي آنها تأکيد فراوان شده است. جامعه‌اي را تصوّر کنيد که اعضاي آن، جز به راستي و درستي گفتار و عمل، با يکديگر رفتار نمي‌کنند ، عهد شکني نمي‌کنند و وظايفي را که بر عهده‌شان گذاشته شده ، به بهترين شکل و بدون هيچ گونه کم‌کاري و تأخيري انجام مي‌دهند. قرآن براي اين که جامعه مسلمانان را به اين سمت بکشاند ، همواره و در آيات بسياري، مسلمانان را به راستگويي و درستکاري و مسئوليت‌پذيري دعوت مي‌کند و فرمان مي‌دهد: «اي کساني که ايمان آورده‌ايد! از خدا پروا کنيد و سخني درست و استوار بگوييد تا خداوند ، عمل‌هاي شما را اصلاح کند و گناهانتان را بيامرزد»5 و «… راستگويان را، راستي گفتارشان سود مي‌بخشد…».6
 05رعايت ادب: «در راه رفتن و رفتار خود ، ميانه‌رو باش و از بلندي صداي خود بکاه، که بدترينِ صداها، صداي چارپايان است».7
ادب، قالب زيبا و پسنديده‌اي است که هر عمل انساني، ممکن است به شکل آن درآيد و چه بَسا ممکن است که انسان، با به کار بستن آن در زندگي، از خطاهاي فراواني در امان بماند. ارزش مؤدّب بودن، تا اندازه‌اي است که امام علي(ع) آن را بهترين زيور براي انسان مي‌داند و معتقد است که: «باارزش‌ترين ميراثي که پدران براي فرزندان خود مي‌توانند به يادگار بگذارند ، ادب است».8
صبر و استقامت در راه خدا و در مشکلات و سختي‌هاي زندگي و در مقابله با دشمنان و نيز در برابر جاذبه گناهان، آن قدر مهم است که خداوند ، ده‌ها آيه از قرآن را به بيان آن و تأکيد بر آن اختصاص داده است.
 06شکيبايي و پايداري: صبر و استقامت در راه خدا و در مشکلات و سختي‌هاي زندگي و در مقابله با دشمنان و نيز در برابر جاذبه گناهان، آن قدر مهم است که خداوند ، ده‌ها آيه از قرآن را به بيان آن و تأکيد بر آن اختصاص داده است، در حالي که بر هيچ يک از فضايل انساني، به اين اندازه تأکيد نشده است. در حقيقت، صبر، عصاره همه فضايل است و خداوند، صابران را محبوب و دوست خود معرّفي مي‌کند9 و تأکيد مي‌کند که او همواره با صابران است و آنها را ياري مي‌کند10 و آنها را به مقامي بلند مي‌رساند.11
خداوند ، پيروزي را در سايه استقامت و صبوري مي‌داند و صبر و پيروزي را دو برادر و يار و همراه قرار داده است12 و مي‌فرمايد: «اي کساني که ايمان آورده‌ايد، شکيبا باشيد و ديگران را به شکيبايي فراخوانيد و در برابر دشمن، پايداري کنيد و از خدا پروا کنيد ، تا رستگار شويد».13
منابع:
مجله حديث زندگي / کتاب: قرآن ـ منشور زندگي، يوسف قرضاوي، مترجم: عبد العزيز
تنظيم براي جام غور : ضیاالدین رفا