آرشیف

منار جام غور پس از قطب منار در دهلی، بلندترین ساختمان خشتی جهان محسوب می‌شود و از معدود آثار تاریخی ثبت شده افغانستان در سازمان «یونسکو» است. باستان‌شناسان معتقد اند «قطب‌منار» در هند که بلندای آن به ۷۳ متر می‌رسد نیز با الهام از منار جام که حدود 63 متر ارتفاع دارد، دراوایل سده‌ی سیزدهم ساخته شده است.
منارجام که بیشتر از هشتصد سال قدامت دارد، یک ساختمان ظریف و بی بدیل درجهان است، این ساختمان به اثر بی توجهی های مسئولین وهمچنان عدم امنیت منطقه درمعرض فروریزی و انهدام قراردارد.
هرچند دراین اواخر ( سالهای 80) ترمیماتی بصورت غیر فنی دراطراف منارصورت گرفته به نگهداشت قامت این بنای تاریخی و ارزشمندهیچ مفادی ندارد، کار های انجام شده صرف موانع را تشکیل میدهدکه سبب انحراف آبهای اضافی      ( سیلاب ها) دربنیه منار گردد.
به روایت روزنامه هشت صبح : «در اواخر زمستان سال 1397و اوایل بهار سال 1398 خورشیدی  جاری شدن سیلاب در اطراف منار جام و موج‌های رودخانه‌ی جام که از کنار منار می‌گذرد، این منار را تا مرز تخریب پیش برد.»
آن ‌زمان مناطق اطراف منار از دسترس حکومت افغانستان خارج بود و طالبان بر ساحه‌ تسلط داشتند و حکومت نتوانست اقدامی کارساز برای نجات منار، باسد کردن سیلاب و انحراف مسیر آب انجام دهد.
اما رئیس جمهور داکتر محمداشرف غنی در یک کنفرانس ویدیویی با فعالین مدنی غور گفته بود: «منار جام متعلق به تمام افغانستان است و به مردم غور وعده سپرده بودکه حکومت برای نجات آن اقدام ‌می‌کند.» اما این وعده تا هنوز عملی نشده است.
برای نگهداشت مدتی دیگر، اگر مسئولین توجه کنند، پیشنهادات ذیل می تواند به عمر منارتاریخی جام بیفزاید:

1. اگر مسئولین بخواهند از فاصله 500 متری شرق منار یک تونل و یا کانال بزرگی آبگردان به شمال مناراحداث نمایندوهریرود را به دریاچه دره ی بیدان وصل کنند، این تغییر مسیر هریرود دوفایده دارد:

الف. بستر دریا بعد از خاکریزی و پرکاری به پارک زیبایی مبدل می شود که ساحه مناررا وسیع ساخته، هم خلای زیر دریا که احتمالأ سبب میلان منار به سمت دریا شده بر طرف نمایدو هم سبب جلب گردشگران گردد.
ب. در دهانه دره ی بیدان با نصب یک توربین برق می توان قریه های اطراف منارجام را تنویر و حتا از تخریب طبیعت سبز جلو گیری کرد.
2. آب دره ی جام نیز مانند دریای هریرود به خطر سقوط منار کمک می کند، این دریا هم به فاصله حد اقل 100 متری به طرف غرب انحراف داده شود، تا دروقت آب خیزی و سیلاب ها، صدمه ی به منار نرسد، این دریاچه نیزبا دریای هریرود و آب دره ی بیدان ملحق میگردد.
اما برای استواربودن قامت منارجام تدابیر جدی باید گرفته شود، به این معناکه انحراف و میلان مناربسیار خطرناک بوده وامکان سقوط آن درکم ترین وقت متصوراست، زیرااین انحراف به سمت شمال، حتا تازاویه 45 درجه را نشان میدهد زیرا مسیر هریروداز یک سوو تونل زیر زمینی که درهنگام اعمار و منارجام برای رفت وآمد مسئولین قصر فیروز کوه به محل منار که احتمالأ مسجد جامع در آنجا قرارداشته توسط این تونل صورت میگرفته است. ودر دهه 1340 سفر محمد ظاهر پادشاه سابق افغانستان دهانه این تونل که از دریچه تحتانی فعلی منار جام پائین تراست توسط خاک بسته شده است. اما آنچه قابل بحث است همانا مسیر دریاوتونل کنونی که درزیر دریا قرارداشته و سبب رطوبت شده و این رطوبت به میلان منارجام کمک نموده است.
اما اقدامی که می تواند درشرایط فعلی به قامت افراشته ی منار کمک کند، یک برآورد دقیق مهندسی است که وزن منار بصورت تخنیکی سنجیده شودو بعدأ اقدامات آتی در زمینه صورت گیرد:
الف. یک حفره بزرگ به اندازه سه چند قاعده مناردر قسمت جنوبی منار( از شرق به غرب) به عمق الی ده متر و به فاصله ی 5 الی شش متری متصل منار و با طول حد اقل نصف طول منار( به سمت جنوبی) کندن کاری گردد( البته توسط دست ووسایل ابتدایی بیل و کلند) زیراحفاری با ماشین آلات سبب تولید لرزه و امواج گردید بیشتر سبب میلان آن می شود.
ب. این حفره با سنگ های سنگن وزن «احتمالأ سنگ های زیر دریایی خارا» همزمان با خاک های نمدار مانند سد های آب گردان  معادل وزن منارپرکاری و تپک گردد.  این وزنه سبب می شود تا منار به مرور زمان یا به سمت جنوب برگردد و یا به همین حالت که هست دیگر به سوی انحراف کشانیده نشود.
بازهم تأ کید میگردد، ساختمان های غیر حرفوی هیچگاه برای استواری منار ممد واقع نشده و سبب بیشتر تخریب منار میگردد. دررابطه به ترمیمات بدنه ی منار( تزئینات و خشت نوشته ها) نیز باید با اشخاص و دولت های که درترمیم و نگهداشت آثار تاریخی مانند هندوستان، تاجیکستان و ایران تجارب زیادی دارند مشوره های علمی صورت گرفته و دراستخدام افراد حرفوی ازآن کشور ها اقدام سریع صورت گیرد.
در غیر این حالت ووعده های ممتد و بدون عمل این گنجینه ی تاریخ سرنگون شده وآبروی کشور ما که یونیسکو آنرادرآثار تاریخی جهان سجل نموده خواهد ریخت و ناتوانی مارا درحفظ آثار تاریخی یک بار دیگر به جهانیان برملا خواهد کرد.