آرشیف

چشم‌انداز پروژه لوله  گازی تاپی از تر کمنستان بسوی أفغانستان وپاکستان وهند و  تحقق  خط ریل وترانسپورتی بنام  ترانس‌افغان از دو مسیر از بکستان أفغانستان بسوی ایران ویا هم از بکستان وأفغانستان وپاکستان  ا که توسط ازبکستان پیگیری می‌شود، به میزان زیادی وابسته به چگونگی شکل‌گیری دولت آینده افغانستان و فرایند شناسایی آن توسط  جامعه بین‌المللی و ثبات در این کشور است.افغانستان امن ومورد حمایت جامعه جهانی  آیندۀ درخشان در پیش رو دارد ومیتواند خواب پروژه تاپی در بستر امن آن تعبیر شود..

افغانستان برای منطقۀ آسیای مرکزی به مثابه یک پل ژئواستراتژیک برای خروج از بن بست ژئوپلیتیکی محسوب می‌شود. کشورهای آسیای مرکزی که محصور به خشکه  هستند، نزدیک‌ترین دسترسی به آب‌های آزاد را از مسیر افغانستان می‌توانند به دست بیاورند. با این وجود، بی‌ثباتی و ناامنی در افغانستان مانعی جدی پیش‌روی  عملی سازی طرح ها وپروژه های بزرگ اقتصادی بوده است. واحتمالا جنگ هم بر سر رقابت احداث واعمال پروژه هاست که بگفته برخی از دوستان أفغانستان در آتش نفت میسوزد.

اکنون با سلطه طالبان بر افغانستان و زمزمه‌های شکل‌گیری یک دولت فراگیر در این کشور، علی‌رغم وجود نگرانی‌ها، امیدهایی مبنی بر استقرار ثبات و تحقق این طرح‌ها وجود دارد. ازبکستان در خلال طرح ترانزیتی کریدور ترانس‌ افغان به طور ویژه بر این امر متمرکز بوده است.

دهلیز تجارتی افغان ترانس با دو مسیر.

نخستین مسیر اصلی در کریدور ترانس افغان، کریدوری ریلی و جاده‌ای است که شهر ترمذ در ازبکستان را به مزار شریف در شمال افغانستان و سپس مرزهای ایران و در نهایت بنادر جنوبی ایران در بندر عباس و چابهار متصل می‌سازد. یعنی ازبکستان وأفغانستان هردو ازین مسیر به بحر متصل میشود که  مزیت های اقتصادی ورفاهی فراوان دارد..البته از مسیر ایران بسوی أفغانستان وازبکستان نیز تلاش های شده مثلا جاده ریلی مسیر خواف هرات که میتواند ایران را از مسیر هرات مزار به ازبکستان وصل کند .

مسیر دوم: ازبکستان- افغانستان- پاکستان

ازبکستان طی این  سال ها  مسیر دوم را نیز پیگیری کرده است. این مسیر ازبکستان را از طریق افغانستان به پاکستان و سپس بنادر جنوبی این کشور می‌پیماید. در سال 2021 نخستین بار کریدور جاده‌ای از این مسیر با عبور چند وسیله نقلیه حامل مواد تجارتی افتتاح شد. فعال سازی این مسیر  نیز به طور جدی در دستور کار 3 کشور ازبکستان، أفغانستان وپا کستان  قرار گرفته است.

بر اساس توافقات اولیه، مسیر ریلی این کریدور با شروع از ترمذ در ازبکستان به مزار شریف در شمال افغانستان می‌رسد. با تکمیل اتصال ریلی مزار شریف به کابل و سپس از کابل تا جلال آباد، این کریدور قابل اتصال به شهر پیشاور در شمال پاکستان را دارد. در پاکستان نیز شبکه ریلی این کشور امکان دسترسی به بنادر کراچی و گوادر را فراهم می‌کند باز هم أفغانستان ازین طریق کراچی به بحر متصل میشود .دیدار ها  ی حقیقی ونشست های مجازی  شوکت  میر ضا یف با عمران خان صدر اعظم پا کستان  در سال 2021  بر اهمیت این مسیر افزوده است.

.

بر اساس توافقات دو کشور، تامین مالی پروژه ریلی ترانس افغان قرار است با مشارکت شماری از بانک‌ها، موسسات مالی و سازمان‌های بین‌المللی انجام شود. برخی مطالعات اولیه  مانند  طراحی نقشه‌ها ، پروپوزل ها و شکل‌گیری کمیسیون‌ها و گروه‌های کاری مشترک نیز درین زمینه مصروف کار اند اما إتمام این پروژه ها خالی از مشکل نیست.

چالش‌های پیش‌روی أفغان ترانس وتاپی:

چالش اساسی  نبود دولت همه شمول  نبود امنیت ونبود سر مایه گزاری خصوصی است  در قدم بعدی  مهم‌ترین چالش برای تحقق هر دو مسیر پروژه  ترانس‌ افغان که با محوریت ازبکستان در افغانستان در حال پیگیری است، امنیت است. به ویژه پس از سقوط دولت اشرف غنی، وضعیت امنیتی  واقتصادی افغانستان به شدت متزلزل شده است. بسیاری از کارکنان شرکت‌ها و قرار دادی های خارجی، از جمله راه‌آهن ازبکستان طی این مدت افغانستان را ترک کرده‌اند. همچنین مادامی که دولت فراگیر در افغانستان شکل نگیرد و این کشور به ثبات نرسد، ریسک سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها بسیار بالا خواهد بود. نبود پول ونبود امنیت کار تمام پروژه های رفاهی واقتصادی را به مشکل مواجه میسازد. البته طالبان تلاش میکنند تا جامعه جهانی آنهارا برسمیت بشناسد  تمایل خود را برای تحقق و پیش‌برد پروژه‌هایی  ما نند خط لوله تاپی و ترانس افغان ابراز کرده اند.

احتمال جنگ ودر گیری در ولایات غرب وجنوب غربی أفغانستان کمتر است به این حساب راه اندازی واکمال پروژه تاپی آسانتر به نظر میرسد البته منافع این پروژه برای مردم أفغانستان خیلی زیاد است.واما در مورد پروژۀ أفغان ترانس که دارائی دو دهلیز ازبکستان أفغانستان ایران وازبکستان ، أفغانستان وپاکستان است احتمالا به چالش های مواجه شود..