آرشیف

اعلیحضرت  شاه  امان الله خان  (۱۸۹۲-۱۹۶۰م) سفر شش ماهه اش را به قصد دیدار  از اروپا  به تاریخ 7 دسمبر سال 1927 م از کابل آغاز کرد و رهسپار قندهار گردید و از آنجا به صوب چمن واقع کویتهء بلوچستان روان شد ؛ سپس به کراچی رفت و  توسط کشتی به تاریخ  14 دسمبر  به بندرگاه  بمبئی   رسید و مورد استقبال گرم گورنر بمبئی  و اهالی هندوستان  قرار گرفت .
در همین دوران ملک فؤاد  (۱۸۶۸-۱۹۳۶م) پادشاه مصر  از سفر پادشاه افغانستان اطلاع حاصل کرد .  احمد شفیق پاشا  رئیس دفتر  پادشاه مصر  در  کتاب خاطراتش به نام  « حولیات مصر السیاسیة » مى‏نگارد :
" این خبر به سمع حکومت مصر رسید که  جلالتمآب پادشاه افغانستان  به سفر به کشور های اروپایی  دست خواهد یازید و در راه سفر، از  مصر نیز مرور خواهد کرد؛ بناء  مصر این فرصت را غنیمت انگاشته  و خواست از این پادشاه  بزرگ خاورزمین ، به مصر دعوت کند ، از همینرو  جلالتمآب  شاه فؤاد دعوتنامه ای به  آن جلالتمآب فرستاد و جلالتمآب پادشاه افغانستان نیز با اظهار سپاس آن دعوت را پذیرفت."
چند روز پیش از این که  شاه امان الله  به مصر برسد ، آقای غلام جیلانی خان چرخی سفیر افغانستان در انقره و  جلالتمآب محمود طرزی  وزیر خارجه پیشین افغانستان  که در خارج کشور به سر مى‏برد  ، به مصر آمدند تا زمینهء سفر پادشاه خویش را  فراهم کنند. آن دو شخصیت  نیز با  تبجیل  خاص مورد پذیرایی  در قاهره قرار گرفتند .
 شاه امان الله  خان  با لبیک گفتن به دعوت پادشاه مصر  به تاریخ 18 دسمبر توسط کشتی «راچپوتانه»  رهسپار "عدن" گردید و به تاریخ 21 دسمبر  به بندرگاه عدن مواصلت ورزید و بعد از دیدار  با ساکنان آن  سامان، عدن را  به تاریخ 21 دسمبر به قصد  « پورت سعید » ترک گفت.
هفته نامه ء « البلاغ»  چاپ قاهره، با اطلاع از  حرکت شاه امان  الله خان به سوی مصر در شمارهء مورخ 24  دسمبر 1927 خویش چنین نوشت :
  " دو روز بعد  جلالتمآب امان الله خان ، پادشاه افغانستان  به مصر مواصلت خواهد ورزید  و او پادشاهی است  که مصریان بارها  نام و کارنامه  های او را شنیده اند و گاه گاه  خبر هایی از پیشرفت ملت او و  دلاوری او در چنگ زدن به آزادی ، به گوش شان رسیده است.  مصریان خبر ورود  او را به مصر ، با ستایش و افتخار ، استقبال کردند  و از گذشته ها آرزو داشتند  اگر ممکن باشد  ایشان با این ملت  ارتباط و تماس پیدا کنند تا میل خویش را  به آن  ابراز  کنند ، از  خصایل نیکویش  تقدیر به عمل آورند و  عواطف دوستی و برادری خویش را  با هم تبادله نمایند ."
 جریدهء  یاد شده همچنان افزود :
" به زودی  شاهد حضور جلالتمآب شاه امان الله خان  به مصر  خواهیم بود ، چه او دو روز بعد به  این سرزمین دوست داشتنی  مواصلت خواهد ورزید  و ملتی  را خواهد دید که  همدل ملت او، به حساب می روند  و در همه دیده ها،  آثار  دوستی را خواهد خواند که بالاتر  از نشانه های احترام ظاهری  است.."
امان الله خان با رسیدن در پورت سعید،  توسط گارد نظامی شماره 11مورد  استقبال قرار گرفت  و ذریعه قطار خاص و تشریفات  ویژه،  رهسپار قاهره شد و در ایستگاه شماره یک  که  با فرش سرخ، آذین شده بود، از  طرف شخص ملک فؤاد پادشاه مصر و اراکین بلند پایهء دولتی مورد استقبال قرار گرفت. شاه امان الله  و ملک فؤاد در یک موتر و ملکهء افغانستان و ملکه مصر در موتر دیگر، خیابان های  نوبارپاشا ،  کامل پاشا، کوپری قصر النیل و سلیمان  پاشا را پیموده، از راه قنطرة السباع به کاخ شاهی رسیدند.
گروهی از بانوان مصری با اطلاع از آمدن ملکه ثریا  ملکه افغانستان به ریاست  هُدی شعراوی و بانوانی نظیر بیگم هانم، بیگم صمدی پاشا، احسان خانم، منیره خانم ، عزیزه خانم نوری، فردوس خانم، بیگم حسین پاشا که  اعضای هیأت رئیسه  انجمن اتحادیه نسوان مصر بودند  با ملکه افغانستان دیدار و تبادل افکار نمودند.
شاه امان الله خان   روز 29 دسمبر 1927 م  به زیارت مسجد محمد علی پاشا  رفت ، سپس  وارد  ازهر شد و از آنجا  به  «الرابطة الشرقیة» رفته در جلسه ایشان سخنرانی کرد . در جلسهء  سخنرانی  پادشاه افغانستان شیخ رشید رضا  شاگر محمد عبده و موسس جریدهء  مشهور "المنار" نیز حضور داشت.  پادشاه افغانستان،  عصر  روز 31 دسمبر 1927 شماری از محصلان هندوستانی  را که در  ازهر شریف مشغول تحصیل بودند، به حضور پذیرفت  و با ایشان  صحبت کرد،  در همین روز به کالج انجنیری قاهره  رفته با محصلان  آن کالج صحبت کرد ،  از ادارهء قضای عالی  مصر  نیز  دیدار به عمل آورد  و در همین روز  در ضیافتی  که از طرف آن اداره، به افتخار  اعلیحضرت پادشاه افغانستان  ترتیب شده بود ، اشتراک ورزید و سپس به  پارلمان مصر رفته در آنجا، خطابه ای ایراد کرد.
مردم عامه مصر در شب نخستین جنوری   سال 1928 م ضیافتی  را به افتخار شاه افغانستان ترتیب دادند که  موصوف با افتخار زیاد  در آن، اشتراک ورزید ، در روز نخست جنوری  اعلیحضرت شاه امان الله  فوتوی خویش را  که در یک عکاس‌خانهء  مصر اخذ کرده بود، به وکیل  مقام سلطنت  جنرال محمد‌ ولی خان دروازی  ارسال داشت  و  روز  2 جنوری، داشته های موزیم مصر در شهر قاهره را تماشا کرد  و فردای آن یعنی روز 3 جنوری  با همراهانش  از اهرامات مصر  واقع جیزه  نیز دیدار کردند . امان الله خان در این سفر  دو  قبضه شمشیر ، دو عدد قلم و چند جلد  نسخ خطی را به رسم یادگار به موزیم مصر اهدا کرد و در بازگشت به قصر شاهی،  عالیترین نشان دولتی افغانستان را که همانا  نشان « لمر اعلی» است  و مظهر احترام و اعزاز  دولت شاهی افغانستان به شمار می‌رود، به اعلیحضرت ملک فؤاد پادشاه مصر اهدا کرد و به تاریخ 4 جنوری  ژورنالیستان نشریات مصری مثل  البلاغ ، السیاسة و الاهرام را به حضور پذیرفت. بعد از انجام مصاحبه، با  شهر زیبای قاهره خدا حافظی کرد و رهسپار اسکندریه گردید و از اسکندریه به تاریخ 5 جنوری 1928 م  توسط کشتی،  مصر را به قصد ایتالیا ترک گفت.
در این سفر مهم و تاریخی  شاه امان الله خان را ،  ملکه ثریا ملکهء افغانستان ، محمود طرزی  سابق وزیر خارجه ،  غلام صدیق خان  چرخی سرپرست وزارت امور  خارجه ، محمد یعقوب خان وزیر دربار،  شیر احمد خان  رئیس مجلس شورا، علی احمد خان والی کابل، سردار امین الله  خان مامور وزارت امورخارجه ،  داکتر رفقی بیک پزشک ویژهء شاه، کپتان نواب خان طرزی، کرنیل غلام دستگیر خان، کرنیل محمد عمر خان ، سردار احمد خان و …. همراهی می‌کردند.
روزنامهء "الأهرام" روز چهارشنبه 4 جنوری 1928 در صفحهء " حوادث و اخبار" خویش  نوشت که  شاه امان الله خان  حین اقامت در مصر با عبد الخالق ثروت پاشا صدر اعظم مصر در مورد  مساعد شدن زمینه امضای معاهدهء دوستی میان افغانستان و مصر  با هم  صحبت کردند و به گفتهء " الاهرام"  تا امضای این پیمان "بنیادی باشد برای  ایجاد روابط سیاسی میان مصر و افغانستان."
روزنامه می افزاید: آقای ایمان بک رئیس تشریفات وزارت امور خارجه  مصر قبل از سفر جلالتمآب پادشاه افغانستان،  به اقامتگاه او رفته،  اوراق ویژه ای را که حاوی رهنمایی لازم جهت عقد  یپمان دوستی و  تاسیس  نمایندگی سیاسی بود، به جلالتمآب موصوف تقدیم کرد.
  به  این ترتیب سفر  به مصر  و دیدار و ملاقات دو پادشاه، باعث شد تا  طرح  معاهده مودت و دوستی میان دو مملکت ریخته شود .
 عقد پیمان دوستی  با مصر  برای  شاه امان الله خان به اندازه ای مهم بود که    که امان الله خان تصمیم گرفت  قبل از پایان  سفر تاریخی اش ،  هیأتی را  از جملهء همسفران خویش به ریاست  علی‌احمد خان  والی کابل  به  قاهره اعزام دارد .
آری ! شاه امان الله خان که مشغول بازدید و دیدار رسمی از  جمهوری ترکیه بود،  نماینده اش  علی احمد خان ملقب به تاج افغان و  والی کابل، وارد قاهره گردید  و  معاهده  مودت و دوستی  را به تاریخ 30 می 1928 م با جناب واصف بطرس غالی (۱۸۷۸-۱۹۵۸م) وزیر امورخارجهء مصر ، در چهار ماده ،  به امضا  رساندند.
چهار ماه بعد از آن تاریخ در آن زمانی  که  حافظ عفیفی  (۱۸۸۶-۱۹۶۱م) جدیدا به حیث وزیر امور خارجهء مصر  تعیین شد ،  به  روز شنبه تاریخ  13 ربیع الثانی 1347 هجری قمری  برابر با هفتم میزان 1307 ( 29 سپتمبر 1928م)  این پیمان مودت  و دوستی را در کاخ تابستانی پادشاه مصربه نام "قصر المنتزة"  واقع اسکندریه ، به تایید ملک فؤاد مى‏رساند   و ملک فؤاد هم  آن را تصدیق و تایید مى‏کند  و به احترام و اجرای آن کتبا وعده سپرده ؛ معاهده  را با امضا و مهر خود مزین مى‏سازد.
ملک فؤاد افزون بر آن در همین روز شنبه  7/7/1307 هجری خورشیدی برابر با  13 ربیع الثانی سال  1347 هجری قمری ( 29 سپتمبر 1928م)  طی فرمانی،  آقای حسن نشأت پاشا وزیر  مختار مصر و نمایندهء فوق العادهء خویش در جمهوری آلمان را  دستور می دهد تا به کابل رفته اسناد  مصدقه  معاهدهء دوستی میان  افغانستان و مصر را تعاطی کند . و به این ترتیب هفت ماه بعد  از امضای پیمان مودت، اسناد مصدقهء آن  در حالی که میرزا محمد خان یفتلی معین وزارت امورخارجه افغانستان از طرف  شاه امان الله خان  و جلالتمآب حسن نشأت پاشا  نمایندهء فوق العاده و وزیر مختار پادشاه مصر در  آلمان  که به تاریخ 29 سپتمبر 1928 م صلاحیت یافته  بود تا  اسناد مصدقه را در کابل  با جانب افغانی تعاطی کند ؛ به تاریخ 11 دسمبر سال  1928 م  این اسناد  توسط ذوات یادشده ، در کابل تعاطی مى‏گردد .
در مادهء دوم  این معاده چنین آمده است :"  هر یک از طرفین مبادی قانون بین المللی در تأسیس علاقات سیاسی دو حکومت موافقت نموده، چنین اتفاق کردند که نمایندگان و مستخدمین سیاسی هریک از طرفین در مملکت دیگری مطابق مقررات عمومی و اصول قانونی بین المللی بر اساس تبادل و توافق عمل نمایند. "
استوار  بر مادهء یاد شده،شاه امان الله خان  علاقمند بود تا هرچه زودتر نمایندگی سیاسی افغانستان در قاهره گشایش یابد ؛ اما  رویداد‌های بعدی باعث ‌شد که  نمایندگی های سیاسی افغانستان و مصر در زمان شاه امان الله خان  افتتاح نگردد؛ زیرا یک ماه  و چند روز بعد  از تبادلهء اسناد مصدقهء  این معاهدهء مهم ، به تاریخ 24 جدی 1307 هجری خورشیدی ( 14 جنوری 1929م)   حکومت شاه امان الله خان سقوط می‌کند  و در رویدادهای بعدی،  یا حکومت نه ماههء امیر حبیب الله خان کلکانی ، مفاد این معاهده ، فراموش می شود.
گشایش سفارت در قاهره :

ادامه مطلب در اینجا