آرشیف

جنگ با طالبان در هلمند به معمای غیر قابل حل تبدیل شده است. طالبان در ولایت هلمند که تعدادی از ولسوالی های آنرا در دست دارند،  نیروهای ناتو و دولت افغانستان را بمبارزه میطلبند. ملا دادالله قوماندان طالبان در هلمند یکماه قبل از نیروهای خارجی و دولت افغانستان خواست که با او در خط جبهه به نبرد بپردازند. عملیات نظامی  در هلمند علی رغم نامگذاری به ظاهر بزرگ و بلند پروازانه نتیجه ای ببار نیاورد. نیروهای بین المللی و افغان تا کنون در این نبرد، پیروزی چشمگیر و قاطع نداشته اند. این معما چگونه آغاز شد؟ چه کسی در هلمند نیرومند تر است؟ ریشه های این معما در کجا قرار دارد؟
 

توافق موسی قلعه؛ آغاز معما:

توافق موسی قلعه میان نیروهای انگلیسی و به قول آنها بزرگان و ریش سفیدان این ولسوالی دراوایل  ماه سنبلۀ سال 1385 خورشیدی، آغاز معمای سلطۀ طالبان درهلمند است. از آن زمان تا کنون نقش دولت افغانستان در این توافق همچنان در پرده ای از ابهام قرار دارد. پیچیدگی ابعاد این معما وقتی بیشتر می شود که نخستین اظهارات فرمانده  نیروهای انگلیسی در بیرون بردن قوای آنها از بخش های هلمند مورد توجه قرا ر گیرد.  ژنرال "دیوید ریچاردز" درماه ثور سال گذشتۀ 1385(اپریل 2006) گفت که تصمیم به بیرون بردن نیروهای بریتانیایی و استقرار نیروهای افغان بجای آنها، قوت های بریتانوی را در موقعیت بهتر تهاجمی قرار خواهد داد. وی در آن زمان که فرماندهی نیروهای ناتو را نیز به عهده داشت ادعا کرد که نیروهای انگلیسی را در مناطقی از هلمند مستقر میکند که "قدرت تهاجمی بیشتری داشته باشند."
پس ازاظهارات ژنرال ریچاردز، توافق موسی قلعه تحقق یافت؛ اما نکتۀ مهم و قابل تأمل در اظهارات و ادعای ژنرال انگلیسی به همان استقرار نیروی آنها در مناطقی "جهت قدرت تهاجم بیشتر" برمیگردد.  اگر ژنرال انگلیسی یکسال قبل نیروهای خود را از بخش های هلمند بیرون برد وادارۀ  موسی قلعه را به بزرگان محلی سپرد تا قدرت تهاجمی آن نیروها افزایش یابد، یکسال بعد و امروز  پیامد این تصمیم بگونۀ معکوس نمایان شد. بجای افزایش قدرت تهاجمی نیروهای انگلیسی،  قدرت تهاجمی طالبان بالا رفت و موسی قلعه با چند ولسوالی دیگر هلمند به پایگاه اصلی طالبان مبدل شد.
 

واکنش ناتو و نقض توافق موسی قلعه:

بی اعتنایی نیروهای ناتو و بویژه نیروهای انگلیسی پس از شکسته شدن توافق موسی قلعه در برابر طالبان، پیچیدگی معمای گسترش قدر ت طالبان را درهلمند مضاعف می کند. واکنش ناتو و قوت های انگلیسی علیه طالبان نه تنها از این زاویه مهم و درخور توجه است که طالبان نیروی در حال جنگ با دولت افغانستان محسوب می شوند و ناتو به عنوان حامی خارجی این دولت وظیفه دارد تا جنگجویان مخالف آنرا سرکوب کند، بلکه از این نقطۀ نظر نیز اهمیت دارد که هلمند به پایگاه اصلی زرع تریاک و قاچاق مواد مخدرمبدل شده است. هلمند بخش اعظم تریاک مورد مصرف درانگلستان را تهیه می کند. ولایت هلمند بزرگترین ولایت محل نفوذ و پایگاه طالبان به عنوان بزرگترین ولایت تولیدکنندۀ تریاک در سال 1385 شناخته شد. زرع تریاک دراین ولایت 160 در صد بالا رفت و نسبت به سال 1384 سه برابر شد.
در حالیکه انگلستان رهبری مبارزه با مواد مخدر را درافغانستان به عهده دارد اما درهلمند، محل و پایگاه اصلی نیروهای انگلیسی مستقر در افغانستان واکنش متناسب با این تعهد و وظیفه از سوی آن نیروها نشان داده نمی شود. قوای ناتو و بویژه نیروهای انگلیسی  در نبرد با مرکز کشت تریاک و قاچاق مواد مخدر و پایگاه بزرگ جنگوجویان طالب که دشمن اصلی دولت افغانستان است با قاطعیت عمل نمی کنند.  

چه کسی در هلمند نیرومند تر است؟

در حدودهفت هزار نیروی انگلیسی درچهارچوب نیروهای ناتو و مبارزه با تروریزم درهلمند مستقر اند. هزاران نیروی افغان متشکل از ارتش ملی و پولیس در هلمند قرار دارند. افزون بر آن، نظامیان کشور های دیگر نیز در جنگ هلمند در گیر هستند. نیروهای طالبان با این کمیت قابل مقایسه نیست. شمار جنگجویان طالب در هلمند بسیار کمتر از شمار نیروهای داخلی و بین المللی هستند. برتری کیفی نیروها در برابر قوت های طالبان در عرصۀ سلاح و تجهیزات نظامی امریست بدیهی و آشکار. اما سلطۀ طالبان برغم این ضعف نظامی شان در هلمند بصورت فزاینده گسترش میابد.  طالبان سلطه و اقتدار روز افزون خود را در هلمند با گروگانگیری و ذبح گوسفندوار آدم ها به نمایش میگذارند. در چنین حالتی نیروهای ناتو از آمادگی خود برای سرکوبی طالبان و تصرف مجدد ولسوالی های از دست رفته سخن میگویند. در حالیکه این نیروها عملیات خود را به اجازه و توافق دولت افغانستان ارتباط میدهند، اما دولت از مشکل قومی و محلی در هلمند حرف میزند. وضعیت موجود در هلمند این پرسش را بمیان می آورد که چه کسی در هلمند نیرومند تر است؟ طالبان یا نیروهای بین المللی و دولت افغانستان؟ این هزاران نیروی انگلیسی و ناتو در هلمند چه میکنند که طالبان نمایشگاه ذبح انسان را در آن ولایت براه انداخته اند و هلمند را به مرکز کشت تریاک و قاچاق مواد مخدر مبدل کرده اند؟ "دیوید ریچاردز"، ژنرال انگلیسی دراسد سال گذشته گفته بود که جنگ نیروهای او در هلمند با طالبان پس از جنگ دوم جهانی و جنگ در کوریا شدید ترین جنگ محسوب می شود. اوگفته بود که نیروهای انگلیسی "گاهی روزها و روزها مشغول نبرد سنگین بوده اند و بطور مرتب هدف حمله قرار داشته اند و گاهی تا 24 ساعت نخوابیده اند". اما به نظر میرسد که آن نیروها در سال جاری به خواب 24 ساعته فرو رفته اند. دیگر از آن نبرد سنگین انگلیس ها در هلمند خبری نیست. چه رمز و رازی در آن نبرد سنگین 24 ساعته در سال پار و این خواب عمیق 24 ساعته در سال جاری نهفته است؟   
مشکل قومی را که برخی از مقامات دولتی به عنوان مانعی در مسیر عملیات نظامی در هلمند و خاصتاً در موسی قلعه مطرح میکنند هنوز مخدوش و ناروشن است. این مشکل قومی چیست که طالبان را قادر میسازد تا هلمند را به میدان قصابی انسان ها مبدل کنند؟ دین، فرهنگ، عنعنات و رواج چه قومی  اجازه میدهد که کارد قصابی را در دست طفل دوازده ساله بگذارند تا سر انسانی را از تنش جدا کند؟ در دین، فرهنگ و کلتور کدام قومی مجاز است که مکتب ها را بسوزانند و معلمان را گردن بزنند؟ در حالیکه همه مردم افغانستان از هر قوم و تباری مسلمان هستند و پیغمبر اسلام(ص) اولین وحی پروردگار را با امر خواندن دریافت داشت وفرمود که من معلم مبعوث شده ام.
 

پیامد و پیام معمای طالبان در هلمند:

نا توانی و یا بی تصمیمی نیروهای ناتو و دولت افغانستان در حل معمای طالبان در ولایت هلمند،  پیامی جز گسترش و افزایش بد امنی و بی ثباتی  در سراسر کشور ندارد.  پیامد این معما برای صلح و ثبات لرزان در افغانستان بسیار خطر ناک است.  دوام وضعیت موجود در هلمند به عنوان بزرگترین مرکز زرع و قاچاق مواد مخدر و به مثابۀ پایگاه اصلی طالبان و میدان قصابی انسانها، حکایت از انتشار و گسترش این پدیده ها به سایر ولایات افغانستان دارد. هرچند ضعف دولت و نیروهای بین المللی حامی دولت در هلمند به ظهور مجدد طالبان در سایر نقاط کشور می انجامد و راه را به گسترش سلطه و اقتدارآنها هموار میکند، اما سیاست غیر شفاف و ناروشن طرف های خارجی و داخلی طالبان در هلمند بیش از بیش موجب نفوذ و قدرت فزایندۀ طالبان در نقاط دیگر افغانستان می شود. درآخرین اظهارات سخنگوی وزارت دفاع افغانستان از ناکامی مذاکرات با طالبان مبنی بر خروج مسالمت آمیز آنها از هلمند صحبت بعمل آمد؛ مذاکراتی که تا کنون در مورد آن،  چیزی گفته نشده است. نکتۀ شگفت آور این است که طالبان در هلمند تمام نیروهای بین المللی و داخلی را به نبرد فرا میخوانند، اما از اعتراف سخنگوی وزارت دفاع کشور در مورد ناکامی مذاکره با طالبان بر می آید که دولت تا کنون در توهم قانع ساختن آنها به بیرون شدن داوطلبانۀ شان از هلمند به سر برده است. در حالیکه  جریان مذاکرات با طالبان در هلمند در پردۀ تاریکی و ابهام مطرح میگردد، اما طالبان، صحنه های قصابی و سربریدن آدم ها را در زمانیکه از مذاکره با آنها سخن گفته می شود فیلم برداری میکنند و درمعرض تماشای تمام انسانهای روی زمین میگذارند. این امر بیشتر از بیش به پیچیدگی معمای طالبان درهلمند می افزاید. کلید حل این معما در دست کیست؟ آیا هلمند همچنان میدان قصابی آدم ها توسط طالبان باقی خواهد ماند؟