آرشیف

قتلِ عقلِ دندانی

ما عقل را می‌کشیم یا عقل ما را؟

پس از سی دقیقه تحمل یکنواختی وضعیت فیزیکی، لرز و ضعف،گفت لازم است مجدد بی‌حسی تزریق کنم؛ در ادامه پرسید: اجازه هست؟

دهانم باز بود اما توان تکلم نداشتم؛ سری به معنای تایید پایین آوردم و چشمانم را با فشار بستم. چشم که گشودم تکه شیءای سفید با دنباله‌ای از خون، سرخ، دهانم را به مقصد زباله‌دان ترک کرد! یاد آرایشگرهای دوران نوجوانی‌ام افتادم که وقتی درخواست می‌کردم فقط دو سانت از انتهای موهایم را بچینند، آخر کار که می‌خواستم موهایم را در کش مو جمع کنم، کمبودِ بیست سانتی متری‌شان را احساس می‌کردم! پاسخ مشترک همه‌شان تنها با تفاوت واژه‌ای این بود: « من بهتر می‌دونم که اینطوری به نفعته»!

دندان‌ها تنها عضوی از بدن هستند که از گذشته تا عصر حاضر از ترمیم خود عاجز بوده‌اند! گرچه طی 10 هزار سال گذشته تغییرات عمده‌ای در فک انسان رخ داده است، اما کماکان یک پوسیدگی ساده زمینه‌ی آبسه‌هایی نظیر *پریودنتال و *پری‌اپیکال را فراهم می‌سازد که به مراتب خطرناک‌تر و تهدیدآمیزتر هستند.

قرار بود دائمی باشد، اما اینطور تعریف‌اش می‌کنم: دائمی در معنای ناماندگار با کمیتی چهارگانه اما کیفیتی برابر با صفر! دندان عقل خوانده می‌شود اما حفظ آن در دهان از ناعاقلانه‌ترین اعمال به شمار می‌رود.این را من نمی‌گویم، تشخیص دندان پزشکان حاذق و حتا غیر حرفه‌ای هم همین است چراکه معتقدند فک غالب افراد به قدری بزرگ نیست که این دندان‌ها رشد سالمی داشته باشند و همین منجر به ایجاد عفونت و کیست، پوسیدگی و بهم ریختگی ردیف دندان‌ها، درد صورت و فک همچنین ایجاد حساسیت هنگام جویدن شود که مجموعاً آزاردهنده هستند.

دندان عقل حدوداً از هنگام ورود به مدرسه شروع به رشد می‌کند و در بهترین حالت، تقریباً هنگام ترک آن نمایان می‌شود و در غیر این صورت به شکلی نهان بلای جان می‌شود.از دیگر شگفتی‌های این بافت استخوانی این است که گاهاً به صورت افقی نیز رشد می‌کند که غالباً هم در فک پایین چنین چیزی اتفاق میوفتد ولی شگفتیِ مثبتی به شمار نمی‌آید چراکه در آن صورت باید تن به تیغ جراحی داد. نهفتگی افقی در موارد حاد منجر به برداشتن مقداری از استخوان توسط جراح می‌شود.

• دندان عقل، نگین انگشتر!

تقریباً یک سال از روزی می‌گذرد که یک داماد کانادایی دندان عقل‌اش را نگین انگشترِ خواستگاری کرد تا بگوید: ” عقلم رو دادم که همسرم بشی” !  اما هر روزه خیلی‌ها به شوخی هم که شده از اصطلاح ” مگه عقلمو از دست دادم”؟! بهره‌ می‌برند و همین‌ها نشان از اهمیت جایگاه عقل در حیات دارد اما در موقعیتی که هرگز پیش بینی نکرده‌ایم، پیش آمده که آن را به باد داده‌ایم!

• افزایش سطح بهداشت دهان باعث کاهش ابتلا به زوال عقل!

بیایید کمی از دندان عقل فاصله بگیریم و اختصاصاً به منطقه زندگی‌ آن بپردازیم، یعنی دهان! اخیراً یک ارتباط قوی میان بهداشت و سلامت دهان وعملکردهای مغز کشف شده است که افراد را بیش از پیش به مراقبت‌های جدی در این زمینه وا می‌دارد. اولین قدم در این مراقبت‌ها مراجعه به دندانپزشک برای بررسی و آگاهی از وضعیت سلامت است و سپس رعایت تغذیه‌ از جمله مصرف سبزیجات و میوه‌جات تازه و اجتناب از مصرف زیاد قندها و نوشابه‌های قندی و گازدار؛ درمورد انس گرفتن با مسواک، نخ دندان و دهان شویه نیز همگی اطلاعاتی نسبتاً کامل در اختیار داریم که ذکر آن‌ها در این متن حوصله سر بر خواهد شد.گرچه بنا بر گزارش‌ها در ایران، هر شهروند دست کم 6 دندان پوسیده دارد و میانگین سن استفاده از نخستین دندان مصنوعی در دهان، چهل سالگی است که خبر خوشی نیست.( منظور از دندان مصنوعی، هرگونه دندانی به غیر از دندانیست که در دهان رشد کرده باشد.)

از خردسالی تا به حال منظره‌های طبیعی بیشماری از یک دست کامل دندان مصنوعی دیده‌ام؛ از جنبش لرزه‌وار آن در دهان مادربزرگ هنگامی که در حال چُرت زدن بود تا لیوان آبی که نیمه‌ی پُرترش را یک لبخند کاملاً برهنه پر کرده بود؛ جملات پند آموز بسیاری هم اعم از : ” هیچی دندون خود آدم نمیشه” / ” مواظب مرواریدهای تو دهنت باش” / حسنی بی دندون شده، زار و پریشون شده. . . شنیده‌ام اما هیچ جمله یا بهتر است بگویم حقیقتی با این دانستنی که در کلاس‌های امدادگری شنیدم، برابری نکرد: ” هر کدام از دندان‌های شما مانند اثر انگشت شما منحصر به فرد هستند”.

و با این همه. . .« أ فَـلا تَـعْـقِلُون ؟»

به قلم: آی‌سان مرامی

*بیماری پریودنتال: التهابات لثه‌ای درمان نشده توسط تجمع باکتری در پلاک دندان.

*بیماری پری‌اپیکال: نتیجه‌ی نهایی پوسیدگی‌های دندانی پیشرفته باعث درگیر شدن پالپ.