آرشیف

شفافیت و عدالت دو واژه هستند لازم ملزوم یگدیگر، در عرصه عدالت قضائی با استفاده و کارگیری ابزارهای شفافیت قضائی، تشخیص آسیبها و محو عوامل منافی نزاهت قضاء، میتوان به  تطبیق و تامین عدالت که امر الهی،  خواست ملتها، مسئولیت دینی ودنیاوی قضات است دست یافت. عدالت و انصاف در امرقضاء از اهمیت بسزای برخور دار میباشد. در ایات و احادیث متعدد قضات مامورکشته اند تا به عدالت حکم نمایند. دست رسی به عدالت  زمان میسر خواهد بود  که شفافیت قضائی در اجراآت و عملکرد قاضی رعایت شود.

(1) _ رعایت قوانین شکلی
در عرصه قضائی قوانین شکلی کشور ها به منظور شفافیت اجراآت، پروسیجرهای قضائی را پیش بینی نموده که تطبیق بلا انحراف قوانین شکلی  و رعایت اصول محاکمه عادلانه در بررسی و چیگونگی رسیده گی موضوعات حقوقی و قضایائی جزائی از آغاز تاختم، تحقق عدالت را تضمین میکند و میتوان یکی از ابزارهای شفافیت قضائی، رعایت کلی قوانین شکلی را در کنار قوانین متنی یاد کرد.
فرع اول:
 رعایت حقوق طرفین دعوی :– مورد دیگرکه میتوان از عناصر عمده شفافیت قضائی یاد نمود ضمانت اجرای حقوق طرفین دعاوی است. تعمیل اصول کلی متون شکلی در جریان بررسی و طی مراحل یک قضیه به ارتباط حقوق مدعی و مدعی علیه در مورد اثبات دعوی و دفع دعوی، رعایت حقوق جانبین در بخش حقوقی و جزای از سوی مجریان قانون که عبارت از قانونیت اجراآت باشد شرط اساسی شفافیت که منتج به تامین عدالت میگردد میباشد.
فرع دوم:
 سرعت اجراآت قضائی : _آنچه سبب جلب اعتماد مردم و مراجعه آنها به ارگان های عدلی و قضائی میگردد محاکمه بدون تاخیر است هرگاه اجراآت به سرعت در وقت زمان معینه صورت گیرد مردم به اجراآت شفاف قضاء باورمند میگردند و اسباب که شفافیت کاری محاکم را در اذهان و افکار عامه زیر سوال به برد باعث سرگردانی و یاس نا امیدی مردم گردد منتفی میشود.
فرع سوم :
علنیت جلسات قضائی: _ برگذاری جلسات قضائی بشکل علنی که مردم اجراآت محاکم را حضوری یا از طریق رسانه ها جمعی مشاهده نمایند در امر تامین عدالت و شفافیت قضائی تاثیر مثبت دارد علنیت جلسات قضائی از قضاوتهای بی مورد و نا آگاهانه مردم راجع به ار گان قضاء و فیصله های محاکم جیلو گیری میکند.
فرع چهارم:
 مساوات و بی طرفی :- طرفین دعوی بعد از مراجعه به محکمه بر عمل کرد قاضی قضاوت میکنند به هدف شفافیت کاری، قاضی باید اصل مساوات و بی طرفی را رعایت کند در جریان بررسی موضوع دعوی متوجه گفتار، کرداد ،پندار خود باشد به هر دو طرف دعوی برخورد مساویانه و یکسان داشته باشد طور عمل نماید که هیچ یک از طرفین دعوی به عدالت قاضی شک نکنند بی طرفی قاضی حفظ گردد.

(2) – مبارزه جدی علیه فساد اداری ومجازات مرتکبین
شاخص اصلی که از اهمیت عظیم در حوزه شفافیت قضائی برخودر دار است  کنترول و نظارت قضات در عرصه اجراآت قضائی مطابق پالسیهای مدون قانونی، مبارزه جدی علیه ارتشاء فساد اداری میباشد، مکافات و مجازات قضات در پیوند به اجراآت شان مطابق احکام قانون در عرصه اصلاحات عملی قوه قضائیه میتواند نارسائی ها و ناهنجاریهای که سبب بی عدالتی عدم شفافیت قضائی میگردد کاهش دهد یا از بین ببرد،  مبارزه جدی علیه فساد اداری در ارگانهای عدلی و قضائی تحت قواعد و ظوابط سخت گیرانه که بتواند در تشخیص و تفکیک اشخاص صادق و متعهد موثر واقع گردد گزینه مناسب و کار آمد در راستائی بیرون رفت از مشکل فساد اداری درعرصه عدالت قضائی به شمار میرود.
عدالت قضائی بیشتر وابسته به محو فساد در چوکات ادارات عدلی و قضائی میباشد هرگاه عناصر فساد زاء  داخلی و بیرونی دستگاه قضاء از بین برده شود به عاملین قضایای فساد اداری برخورد جدی قانونی صورت گیرد دستگاه قضائی از مداخله افراد استفاده جو وزورگو در امن باشد قضات با پیروی از آموزه های اسلامی به عقاید شرعی پابندی نمایند از مجازات اخروی و دنیوی بیم داشته باشند تحایف نپذیرند به مهمانی های معنا دار نروند. درین راستا فعالیتهای ازسوی ارگانهای مربوطه صورت گیرد بدون شک شفافیت قضائی تضمین میگردد.

(3) – استقلالیت قضاء
عدالت قضائی بدون استقلالیت نهادی و استقلالیت فردی قضائی ناممکن است،  شفافیت قضائی تامین عدالت میتوان ازقوه قضائیه مستقل توقع داشت هرگاه قوه قضائیه تحت اثر قوه اجرائیه قرار داشته باشد بدون شک اعتماد مردم نسبت به شفافیت عدالت قضائی از بین میرود حکومت ها به امور قضائی مداخله می نمایند کوشش صورت میگیرد که از قضاء به نفع احزاب حاکم به ضرر گروهای مخالف بهره برداری سیاسی صورت گیرد ازین رو عدالت دربرابر سیاست نمی تواند استاده گی نماید شفافیت قضائی را نمیوان از قوه قضائیه نظام های که به استقلالیت قوه قضائیه باورمند نیستند انتظار داشت همین قسم رای فردی قاضی باید مورد احترام وحرمت قرار داشته باشد استقلالیت نهادی و فردی از ابزاهای مهم شفافیت قضائی به شمار میرود هرگاه قضاء به معنی واقعی استقلالیت داشته باشد و استقلالیت نهادی وفردی خود را بتواند حفظ کند آنگاه اعتماد جمعی را میتواند درقسمت شفافیت اجراآت وعدالت قضائی جلب نماید.
 
 (4) _ بازنگری قوانین
 داشتن قوانین مدون، جامع و واضح که عاری از ابهامات  و تعقیدات لفظی و معنوی طوری کلی پاسخگوی نیازمیندیهای جامعه باشد بر شفافیت قضائی موثر واقع میگردد. تطبیق یکسان قوانین عامل دیگریست که بر شفافیت قضائی و اعتماد مردم به قضاء نقش دارد. هرگاه قوانین پاسخ گوی  ابعاد مختلف زنده گی بشر در یک جامعه نباشد یا ابهامات و کمبودیهای در راستای تطبیق عدالت و شفافیت قضائی نظر به مشکلات قانونی وجود داشته باشد آنگاه لازم است از مجاری قانونی بمنظور شفافیت قضائی به حل مشکل پرداخت .
فرع اول :
 تصویب طرزالعمها، مقرره ها و رهنمودها: _ بمنظور فهم درست از قوانین، تنظیم بهتر امور،  رفع نقایص  و کمبودیها، عدالت و شفافیت قضائی ایجاب میکند مقامات عالیه قضائی با تشخیص مشکلات و ایجاد رویه واحد قضائی راهکارهای مشخص را از طریق تصویب طرز العملها، مقرره ها و رهنمود ها به همه نارسائی قانونی رسیده گی نموده  و همه جانبه توضیحات واضح روشن ارایه  نمایند و قضات را به اجراآت سالم رهنمائی نمایند.
فرع دوم :
تفسیر قوانین :_ عامل دیگر که میتواند در شفافیت قضائی تاثیر داشته باشد، تفسیری  چالشها و ابهامات قوانین مدنی و جزائی است.  نظر به ابهاما ت در بسا موارد ممکن از مواد قوانین برداشت ها، تاویلات و توجیهات متفاوت و غیر یکسان از سوی محاکم  صورت گیرد که این گونه اجراآت نا موزون در جغرافیای یک کشور بدون شک به شفافیت قضائی صدمه وارد میکند لازم است تا مرجع تفسیر قوانین که قوه قضائیه کشورها میباشد از طریق تفسیر مواد قانون به چالشها رسیده گی نماید تا زمینه یکسان تطبیق قوانین بر همه شهروندان که در یک قلم رو زنده گی میکنند مساعد گردد.
فرع سوم
تعدیل قوانین: پیشرفتها در جوامع بشری، تحول و دیگرگونه شرایط زنده گی بشر در عصر علم و تکنالوجی که به سرعت رو به رشد، انکشاف تعالی  میباشد در بسا موارد بستر  تطبیق قوانین ممکن در یک زمان چاره ساز بوده و زمان میرسد که نیاز جامعه را نظر به ایجابات روز و تغیرات شرایط نتواند مرفوع بسازد و از سوی دیگر قوانین وضعی توسط بشر تدوین میگردد بدون نواقص نمی باشد که در عرصه تطبیق عملی آشکار میگردد ازینجاست که شفافیت قضائی اقتضاء میکند تا بعد ازشناسائی چالشها طرح تعدیلات قوانین مطابق نیازمندیهای جامعه از مجاری قانونی آن به قوه مقننه پیش نهاد گردد
فرع چهارم
وضع قوانین جدید: همانطویکه جوامع بشری به سرعت در حال تکامل پیشرفت است، باتغیر وضع شرایط زنده گی انسانها نظر به اختراعات و روی کار آمدن وسایل جدید منازعات در بخش مدنی و عملکر افراد که ضرر فرد و جامعه از آن متصور است باروی کرد جدید در حال شکل گیری و انکشاف میباشد که در تضاد و تقابل مقتضیات عدالت فردی و اجتماعی قرار میگیرد استقرارنظم جامعه مدرنیته را متزلزل میسازد و عکس العمل عمومی را برمی انگیزد، به این اساس سبب کاهش اعتماد عمومی به شفافیت قضائی نیز میگردد که با تدوین وضع قوانین جدید، جرم انگاری و راه کار های حل منازعات پیچیده مغلق میتوان به باورمندی عمومی نسبت به شفافیت قضائی و حفظ استقرار نظم جامعه افزود.

(5) _ رفع ضروریات و نیازمندیهای قضات
فرع اول
معاش کافی :  _  بررسی دقیق و شفاف موضوعات قضائی به استقرار فکری و آرامش روحی قاضی تعلق دارد. همانطوریکه قاضی در حین عصبانیت نباید قضاوت کند همچنان یکی از عوامل که میتواند تمرکز قاضی را برهم زند  در فکر ذهن قاضی تشنج ایجاد نماید موضوع مشکلات اقتصادی است ازینرو معاش کافی که بتواند نیازمندیهای مالی قضات را تکافو کند برای قضات در نظرگرفته شود، رسیده گی به احتیاجات مالی قضات و رفع نیازمندیهای مالی و اقتصادی آنها از اعمال منافی نزاهت قضائی که شفافیت قضائی را از بین میبرد نیز جیلو گیری می کند.
فرع دوم
 مصئونیت شغلی  :  _ تقرر و تبدیلی قضات بعد از  بررسیهای دقیق  به اساس اصل شایستگی بمنظور بهبود امور قضائی صورت گیرد، موقف و ظیفوی و سمتهای قضائی قضات از دخالت های مغرضانه باید مصئون باشد قضات مطمنین باشند که بدون موجب حکم قانون و رعایت پالسی های قوه قضائیه کسی نمی تواند آنها را  مطابق میل خود، علایق شخصی و انگیزه های مغرضانه از وظیفه  سبک دوش و یاهم تبدیل نماید اینکار سبب میشود تا به سفارشات یا خواسته های غیر قانونی اشخاص استفاده جو و زور مندان داخل ارگان قضاء و بیرو از آن تن ندهند برای شفافیت کاری و اجراآت اصولی و قانونی سعی تلاش نماید.
فرع سوم
تامین امنیت :  _  بمنظور شفافیت قضائی، تطبیق قانون و تامین عدالت، به امنیت فزیکی و روحی قضات ضرورت جدی دارند. زیرا قضات به وظایف خطیر وسنگین قضائی چه در بخش حقوقی و چه  در بخش جزائی سرو کار دارند قضایای خطرناک را بررسی و رسیده گی حکم صادر می نمایند اگر در صورت امنیت قضات و فامیل های آنها  تامین نباشد به خصوص کشورهای که در حال جنگ و مبارزه با تروریزم  هستند  قضات نمی توانند به روحیه آرام و مطمئین قضاوت نمایند بدون شک تهدیدات امنیتی باعث عدم شفافیت در کار قضات وفعالیتهای قضائی آنها میگردد.
فرع چهارم
آموزشهای قضائی :  _  نیاز است بمنظور شفافیت و عدالت قضائی  فهم و استفاده درست از قوانین و مسایل فقهی  آموزشهای قضائی و موضوعات حقوقی  را  قضات فراگیرند، با دایر نمودن سیمینارهای کوتا مدت و دراز مدت برای قضات آموزشهای قضائی داده شود، بالابردن سطح دانش قضائی قضات خوبست با امضاء تفاهم نامه ها زمینه سفرهای آموزشی، مشاهداتی و تبادل تجارب قضائی بین کشورها مساعد گردد و همکاریهای قضائی کشور ها در آموزشهای قضائی میتواند در شفافیت اجراآت و فعالیتهای قضائی ممد و موثر واقع گردد.

(6) _ بررسی و تفتیش دقیق اجراآت قضائی، رعایت اصل مجازات و مکافات
تفتیش و بررسی اجراآت و فعالیتهای قضائی چه بشکل عادی یا اقتضائی از سوی ادارات که به همین منظور تشکیل گردیده اند، باز پرس از اجراآت قضائی خلاف قانون که شفافیت قضائی را آسیب میرساند یک اصل مفید و موثر در ارتباط به عدالت قضائی پنداشته میشود. اعمال مجازات و اعطای مکافات برای قضات که مرتکب تخطی های قانونی گردیده اند و یا از خود شایستگی نشان داده اند بالترتیب باعث میگردد تا بیشتر متوجه مسئولتهای خود گردند اجراآت شکلی عرصه کاری خود را وفق قانون و دستور العملهای قوه قضائیه که منجر به شفافیت قضائی میگردد عیار سازند

(7) _ رعایت شرائط، اصل شایستگی و تخصص در تعینات و مقرریها
برای انیکه شفافیت قضائی تامین گردد لازم است به امور ذاتی قضات توجه صورت گیرد در پروسه گزینش، تعینات نظر به بست ها و بخشهای قضائی تخصص تعهد شایستگی مسلکی بودن در نظر گرفته شود، تبعیض و مداخله وجود نداشته باشد قضات به اساس واسطه، روابط شخصی و سفارشات سلیقه ئی در سمت ها و بست های بلند قضائی قرار نگیرند فقط معیار ترفیع ورشد قضات تعین در بست ها بلند قضائی تعهد، صداقت، دانش، لیاقت، تجارب سوابق کاری و شهرت نیک باشد.
 
باحرمت
نویسنده : قضاوتمند عبدالقدیر " دلاوری"
رئیس دیوان جزا عمومی محکمه استیناف ولایت بادغیس