آرشیف

مقدم: برای برخی مسلمانان بر گشت به صدر اسلام یک آرزو وخیال جالب است اما برای برخی طالبان بر گشت به صدر امارت طالبان یک شوق وعشق آتشین .حرکت طالبان افغانستان که در اگست 2021  برای باردوم در نتیجه، جنگ های خشونت بار توام با سیاست وتعامل با امریکائیها  وحاکمان کابل به قدرت رسیدند، در روز های نخست با اعلان عفو عمومی وعدم مزاحمت به زندگی شخصی مردم امید واری های را به  ذهن مردم خسته از جنگ  انتقال دادند، مردم که از ظلم وفساد وچور واختلاس وبیعدالتی دورۀ جمهوریت به ستووه آمده بودند به آزادی های نیمه ونسبی طالبان نیز راضی بودند فقط به امنیت ظاهری وفزیکی دلخوش کردند وضعیت را با سکوت ودلهره تحمل میکردند، اما با گذشت سه سال ادارۀ  فعلی طالبان بر خلاف توق وانتظار مردم گامهای سریع را به سمت عقب بخاطر احیائی امارت صدر یا اول بر داشتند گو اینکه خودرا به سمت صدرامارت یا امارت دورۀ اخند ملا عمر نزدیک میکنند.حالا به سر حدی  رسیده اند  که مردم منطقه وجهان به این باور رسیده اند که حاکمیت وامارت اسلامی طالبان تنها به مدیریت زنان ودختران خلاصه میشود که : چه بپوشند ، چه بخورند و چطور وبا کدام زبان صحبت کنند، به نمایندگی از طالبان شخصی بنام قاری دین محمد طور تمسخر آمیز حقوق زنان را در سه اصل( نان، لباس وهمبستر شدن) خلاصه کرد( علف، جل،شیر) در روز های اخیر با زمزمه  تبدیلی نام تلویزیون ملی به صدائی شریعیت احتمالا شاهد آویزان کردن روده کست ها وویدوی ها بر پایه های شهر و سر نیزه های جنگجویان طالبان  بگونه صدر امارت خواهیم بود تا امارت سال های دهه هفتاد را به تصویر بکشند.

مشکل در کجاست؟

مشکل اصلی فهم ودرک مدعیان دین در افغانستان  از اسلام است که گاهی اصل را بجای فرع وکل را بجای جزء فهمیده اند وتبلیغ میکنند بطور ساده فکر میکنند هم مسلمان اند وهم مجتهد که با چنین درکی نه خبری از اسلام است ونه هم اجتهاد.اصول اسلام در باید ها ونباید ها ثابت است مثلا نمازیکی از اصول مهم  دین است ، اما  بخاطر چگونگی واشکال اجراء این اصل حتی به زمان آن یکی را کافر وناقص خواندن  زاده فکر بیمار برخی مسلمانان است.وقتی قرآن میفرماید وما جعل الله علیکم فی الدین من حرج ) ویا اینکه پیامبرش در یک زمان بر حسب ضرورت دو نماز را یکجا  ادا کرده در حقیقت این پیام را انتقال داده که مهم اصل است نه جزئیات  ، اما زمان اجرای عبادت  زمانی است که انسان دارائی خشوع وحضور قلب  باشد ودر ادای نماز دچار تکلیف نشود ..اینکه برخی تبلیغ میکنند خدا از تکلیف وحرج مسلمانان لذت می برد واجر وپاداش زیاد میدهد تبلیغات وفتوا های من در آوردی است. دشمنی با چگونگی اجرائی یک اصل دامن زدن به آتش اختلاف ونفاق است.

نمونه یک اصل در مباهات:  پیامبر اسلام ص فرموده در روز های خوشی وعروسی از وسیله موسیقی استفاده کنید ولو کان بالدف(دهل)  یعنی ساده ترین وسیله موسیقی در آن زمان دف بوده اگر پیانو ووسائل دیگر میبود قطعا توصیه میکرد حالا اجازه استفاده از وسیله موسیقی در روز های خوشی یک اصل مباح است اینکه با تحولات وپیشرذفت های تخنیک وسائل موسیقی تغییر میکند مسلمانان بر بنیاد همان هدایت پیامبر که به استفاده دف اجازه داده شده  استفاده کرده میتوانند هیچ مامنعت شرعی وجود ندارد.اما با نگاه با اظهارات ملایان دوره حاکمیت طالبان که یکی با شکم پر به آسمان میرود وبا خدا صحبت میکند ویکی در زمین  صدای زن را کفر میداند انسان به این نتیجه میرسد که هر ملا یک فابریکه کافر سازی است که اظهارات وفتوی شان  بسیاری از جوانان را از دین واسلام متنفر ومنحرف ساخته است به گفته داکتر شریعتی علت اصلی گرایش به کفر ومادی گری همین فتوی های ملا های نا فهم است که بر قدرت تکیه زده اند، هر قدرت که حکمت نداشته باشد ارتباطش با خدا واسلام غلط است (ان الله عزیز حکیم) خداوند ج صفت عزت را وحکمت را باهم پیوسته یاد کرده است.

 اسلام دین تحول‌پذیراست:

یکی از ویژگی‌های بنیادین اسلام این است که در بسیاری از موارد به مسائل زندگی بشری از زاویه‌ای پویا و تحول‌پذیر نگاه می‌کند. بسیاری از آیات قرآن و سنت پیامبر اسلام به نوعی بر “اجتهاد” (استنباط نظر فقهی) و پاسخگویی به نیازهای زمان تأکید دارند. اسلام با توجه به تغییرات زمانه و شرایط اجتماعی، به دنبال ایجاد یک نظامی است که همزمان به اصول ثابت دینی و نیازهای انسانی پاسخ دهد.

• در قرآن کریم، خداوند به مومنان می‌فرماید که “چیزی که پیامبر برای شما آورده، بگیرید و آنچه را که از آن نهی کرده‌ است، ترک کنید” (حشر، ۷). این نشان می‌دهد که دین اسلام همزمان بر اصول ثابت و پویایی و انعطاف‌پذیری تأکید دارد. یعنی بعد داز قرآن تحول وپویا
• پیامبر اسلام نیز با توجه به زمان و مکان، راه‌حل‌های متناسب با شرایط را ارائه داد. برای مثال، در مسائل اجتماعی و اقتصادی، پیامبر اسلام در بسیاری از موارد قوانین جدیدی وضع کرد یا به مردم توصیه‌هایی متناسب با زمان و شرایط اجتماعی خود داد اینها همه دلائل است که بپذیریم فروعات اسلام باید با سازه ها وگزاره های زمان هم آهنگ وپاسخگوئی نیاز های انسان معاصر باشد.

 ذهن یخ‌زده و مقاومت در برابر تحول

افرادی که به “ذهن یخ‌زده وخشکیده  به صورت افراطی به تفسیرهای محدود از اصول اسلام و گذشته تاریخ اسلام می‌پردازند اسلام را به اندازۀ فکر کوچک خود محدود میسازند  این افراد اغلب از استنباط‌های فقهی و فکری گذشته دفاع می‌کنند و به تغییرات و تحولات جدید اجتماعی، علمی و تکنولوژیکی به چشم تهدید نگاه می‌کنند در افریقا نام خودرا بوکو حرام گذاشته اند ودر سر زمین های کشور های آسیائی جنوبی اسلام مدرن را غرب گرائی میگویند وبه همین دلیل احادیث جعلی میسازند وعلیه غرب تبلیغ میکنند وتنها از سلاح های کشنده غرب بخاطر کشتن یکدیگر استفاده میکنند اما خوشی ها حرام.

واقعیت این است که اسلام از ابتدا با تکیه بر اصولی مانند اجتهاد، تطبیق دین با زمان و مکان، و احترام به عقل و تفکر، خود را به عنوان دینی پویا و قابل تطبیق با شرایط جدید معرفی کرده است. بنابراین، به جای تنها استناد به دوران صدر اسلام، باید تلاش کنیم تا آموزه‌های اسلام را با توجه به تغییرات زمانه و نیازهای معاصر درک کرده و به گونه‌ای عمل کنیم که همزمان با حفظ اصول دینی، تحولات مثبت و لازم در جامعه به وجود آید.

عشق بر گشت به صدر امارت:

برای برخی طالبان خوشنودی روح آخند ملا عمر یک رائحه بهشتی است گو اینکه خوشنودی روح ملا عمر ضامن ورود ایشان به جنت است چنانچه عدۀ رجوع به صدر اسلام را  به روش پیامبر اسلام نسبت میدهند در حالیکه پیامبر اسلام هیچگاه طرفدار استادن در یک نکته نبوده است، اقلا ساختن مسجد وبر پای جماعت وساختن قوانین در عصر ایشان همه نماد تحول بوده است واگر زنده میبود هر روز در زندگی ضحابه تحول ایجاد میکرد.

طالبان با وضع قوا نین زیر بسوی صدر امارت قدم برمیدارد. امارت که یاد گارش ورزشگاهش اعدامگاه بود وزنان در خلیطه های سوراخ دار بنام چادری  محجوبه گفته میشد وافغانستان لابراتوار تمرین گروه های مختلف نظامی بود ورنگ وچهره مردم فقر وبیچارگی را فریاد میزد .قوانین که ماشین طالبان را بسوی امارت اول بحرکت آورده.

 قوانین اجتماعی و فرهنگی

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دوران امارت اول طالبان در افغانستان، محدودیت‌های شدید بر آزادی‌های فردی و اجتماعی بود. پس از بازگشت طالبان، بسیاری از این قوانین و مقررات به سرعت دوباره در حال تکرار است. برخی از این قوانین عبارتند از:

• پوشش زنان: طالبان دستورات جدیدی در خصوص پوشش زنان صادر کردند. یکی از مهم‌ترین اقدامات آنان، الزام پوشیدن “برقع” (چادر کامل) برای زنان در مکان‌های عمومی است. این قوانین زنان را از حضور در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی محروم کردند.
• محدودیت‌های آموزشی: طالبان آموزش دختران بالاتر از صنف ششم را ممنوع اعلام کردند. این اقدام باعث اعتراضات گسترده در داخل و خارج افغانستان شد.
• محدودیت‌های رسانه‌ای: رسانه‌ها تحت فشار شدیدی قرار گرفتند حالا هم  بسیاری از خبرنگاران به ویژه زنان و خبرنگاران خارجی مجبور به ترک کشور میشوند تنها برخی رسانه‌های موافق با طالبان به فعالیت خود ادامه میدهند.
• اعمال قوانین شرعی: در دوران امارت اول طالبان، اجرای شدیدتر قوانین شرعی به‌ویژه در زمینه مجازات‌ها و نحوه برخورد با خلاف‌کاران، از جمله شلاق زدن، سنگسار و قطع دست، شایع بود. این سیاست‌ها دوباره به سرعت در دوران جدید طالبان اعمال میشود

 سیاست‌های اقتصادی

اقتصاد افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت با مشکلات جدی روبرو شد. طالبان به دنبال ایجاد یک سیستم اقتصادی اسلامی بودند، اما تحریم‌های بین‌المللی و انجماد منابع مالی این کشور باعث مشکلات اقتصادی گسترده‌ای شده . این مشکلات به ویژه بر زندگی روزمره مردم تأثیر فراوان دارد.

• کمبود منابع و کمک‌های خارجی: با قطع کمک‌های بین‌المللی و بسته شدن حساب‌های خارجی افغانستان، طالبان با بحران‌های مالی و اقتصادی مواجه هستند تلاش‌های آن‌ها برای ایجاد یک اقتصاد خودکفا با مشکلات زیادی روبرواست.
• سیاست‌های مالی و تجاری: طالبان تلاش کردند که اقتصاد افغانستان را از طریق فعالیت‌های تجاری مشروع، مانند استخراج معادن و کشاورزی، تقویت کنند. اما مشکلات امنیتی، فساد و نبود زیرساخت‌های لازم از رشد اقتصادی آینده اقتصادی را نیز تاریک ومجهول ساخته

سیاست‌های خارجی و دیپلماسی

طالبان پس از بازگشت به قدرت در تلاش هستند تا با کشورهای مختلف روابط دیپلماتیک برقرار کننداما بسیاری از کشورهای جهان از به رسمیت شناختن طالبان به عنوان دولت قانونی افغانستان خودداری کردند مثلا بسیاری از کشورهای غربی، به ویژه ایالات متحده و اتحادیه اروپا، از به رسمیت شناختن طالبان خودداری کردند و خواستار رعایت حقوق بشر و ایجاد یک دولت فراگیر هستند. البته چین وایران وروسیه بر بنیاد منافع اقتصادی یک سلسله روابط تجاری با طالبان دارند که سودش نسبت به ضرر آن خیلی زیاد است.

 وضعیت حقوق بشر

حقوق بشر، به ویژه حقوق زنان و اقلیت‌ها، یکی از زمینه‌هایی است که طالبان در آن به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. در دوران امارت اول، بسیاری از حقوق اساسی مردم افغانستان نقض شد و این موضوع دوباره پس از بازگشت طالبان به قدرت به یک مسأله جدی تبدیل شده است.

• حقوق زنان: همانطور که ذکر شد، زنان افغانستان تحت قوانین طالبان از بسیاری از حقوق اولیه خود محروم شدند. این شامل محدودیت‌های شدید در آزادی حرکت، آموزش، اشتغال و حقوق مدنی است.
• حقوق اقلیت‌ها: اقلیت‌های مذهبی و قومی مانند هزاره‌ها و شیعیان نیز تحت فشار قرار دارند و گزارش‌هایی از حملات علیه این گروه‌ها منتشر شده است.

حالا می بینیم که طالبان با بازگشت به قدرت در افغانستان، بسیاری از قوانین سخت‌گیرانه خود را که در دوران امارت اول اعمال می‌کردند، دوباره به اجرا درآوردند. این اقدامات باعث بحران‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی شد و با اعتراض‌های داخلی و بین‌المللی همراه بود. در حالی که طالبان بر سر اصول شرعی خود ایستاده‌اند، وضعیت حقوق بشر و آزادی‌های فردی در افغانستان به شدت کاهش یافته است و کشور با مشکلات اقتصادی و بحران‌های انسانی مواجه است واز لحاظ سیاسی هم کدام روزنه بچشم نمیخورد وحکومت طالبان با همین ویژگیها وخصوصیات برسمیت شناخته نمیشود هر چند طالبان با تا مین رابطه با برخی کشور ها دل خوش کرده اند اما سودی ندارد با گذشت هر روز مردم به سر زمین تاریک امارت اول یا صدر امارت نزدیک میشوند که با معیاری زندگی مسلمان معاصر هم آهنگی ندارد.