آرشیف

سکولارها می گویند قرآن عظیم الشان به زمان رسول خدا ارتباط دارد و بعد از عصر آنحضرت قابلیت تطبیق و عملی شدن را ندارد، و (نعوذ بالله) قوانین عرفی و حقوق بشری را از قوانین قرآنی بهتر می دانند.

پذیرش این دیدگاه که قرآن متأثر از فرهنگ زمان نزول است، به این نتیجه می‌انجامد که اگر حوادث بیشتری رخ می‌داد یا پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم عمر طولانی‌تری می داشت، آیات بیشتری نازل می‌شد و برعکس. اما در پاسخ به این دیدگاه باید توجه داشت که در طول عمر شریف پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم حوادث بسیار مهمی رخ داد که آیه‌ای درباره آن‌ها نازل نشده است. به عنوان نمونه، ایثارگری‌های حضرت خدیجه، به ویژه در دوران شعب ابی‌طالب، از وقایع بی‌نظیر تاریخ اسلام است و اگر فداکاری‌های آن زن بزرگوار نمی بود، رشد و گسترش اسلام با دشواری بیشتری مواجه می‌شد. با این حال، هیچ آیه‌ای به صورت مستقیم در خصوص آن همسر گرامی رسول خدا صلی الله علیه و سلم نازل نشده است، گرچه آیات بسیاری درباره فضیلت ایثار در قرآن وجود دارد.

این نکته نشان می‌دهد که قرآن محتوای مستقل خود را دارد و صرفاً بازتاب‌دهنده حوادث تاریخی نیست. برخی از آیات در ارتباط با حوادث نازل شده‌اند و برخی دیگر بدون ارتباط مستقیم با وقایع خاص، اصول و تعالیم کلی را بیان می‌کنند. بنابراین، قرآن کتابی است که بر اساس حکمت الهی نازل شده و محتوای آن فراتر از وقایع زمان نزول است. بسیاری از آیات قرآن ابتدا به ساکن است و شأن نزول ندارد، نظریه پردازان سکولار که دشمنی عمیقی به اسلام و مسلمین دارند، در موضع‌گیری خود دچار سردرگمی‌های فراوانی شده‌اند و در تفکیک بین زبان قرآن و زبان عربی به خطا رفته‌اند. آن‌ها بر این باورند که نص قرآن یک متن بشری است و در مقام مقایسه، تفاوتی میان قرآن و قصایدی چون امرئ القیس، طرفه بن العبد، یا لبید نمی‌بینند. این برداشت اشتباه، آن‌ها را به سمت تاریخی‌انگاری قرآن و ارتباط آن با زمان نزول کشانده است. بر اساس دیدگاه آن‌ها، قرآن مختص نسل‌های دوران نزول بوده و برای نسل‌های بعدی الزام‌آور نیست، چرا که مخاطب مستقیم قرآن به شمار نمی‌آیند.

و مخاطبان غیرهم‌عصر با نزول قرآن، مشمول خطاب‌های آن نمی‌شوند. سکولارها که قائل به تاریخی‌بودن قرآن اند معتقدند که مسلمانان پس از عصر نبوت، قرآن را نادرست فهمیده‌اند و آیات آن دیگر خطاب به آنان نیست. این رویکرد، جهانی بودن رسالت قرآن و پیامبر اسلام صلی الله علیه و سلم را نفی کرده و آن را در محدوده تاریخی نزول محصور می‌کند. این طرز فکر تحت تأثیر هرمنوتیک غربی و تأکید بر شناخت ذهن مؤلف و شرایط زمانی و مکانی خطاب شکل گرفته است، رویکردی که پیش‌تر در بازبینی متون انجیل و تورات نیز به کار رفته بود و منجر به تفکیک عهد قدیم و جدید گردید.

سکولارها، در واقع با کنار گذاشتن آموزه‌های قرآن، دچار توهماتی شده‌اند که ریشه در عدم ایمان به الهی‌بودن این کتاب دارد. آن‌ها اعجاز قرآن و چالش‌هایش را نادیده گرفته‌اند و به تاریخ‌مندی آن روی آورده‌اند. این همان مسیری است که مسیحیان با پذیرش چهار انجیل متی، لوقا، یوحنا و مرقس، و تعطیل‌کردن سایر متون در پیش گرفتند، یا یهودیان که تورات عزرا را پذیرفتند، هدف اصلی این جریان، نسبی‌کردن قرآن و نفی مطلق‌بودن آن و دور کردن اسلام از حکومت و سیاست است، اینکه آقای سروش و همفکران سکولارش قرآن را تألیف و یا خواب های پیامبر خدا صلی الله علیه و سلم می دانند، و نه کلام الهی که بر قلب او نازل شده باشد. در حقیقت این نگرش رویکردی کلیسایی و تلمودی است که بزعم شان می خواهند به قرآن هم تعمیم دهند. در مقابل، ما ایمان داریم که قرآن کلام الهی است که بر بنده‌اش محمد صلی الله علیه و سلم نازل شده و او حتی یک کلمه از آن را به تألیف خود نیاورده است. قرآن اگرچه به زبان عربی نازل شده، اما با زبان خاص خود که سرشار از رسایی و حکمت است، سخن می‌گوید، چرا که هر زبان عربی را نمی‌توان حکیمانه و شیوا دانست. در نتیجه، قرآن کلام خداوند است که در قالب زبان عربی و با شیوه‌ای بی‌مانند نازل شده و فراتر از تاریخ، همه نسل‌ها را خطاب قرار می‌دهد.

خداوند در طول ۲۳ سال، قوانین و مقرراتی جهان‌شمول و زمان‌شمول را برای هدایت همیشگی بشر نازل کرد این‌طور نیست که اگر قرآن در منطقه دیگری نازل می‌شد، به دلیل اینکه وقایع آن منطقه احتمالاً متفاوت بود، پس محتوای قرآن هم متفاوت می‌شد. در همین زمان و در همان منطقه حوادث مهمی وجود داشته که هیچ آیه‌ای برای آنها نازل نشده، در قرآن به بسیاری از غزوات و جنگ‌های مهم پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم هم اشاره‌ای نشده است.

پاسخ به شبهه تاریخ‌مندی احکام قرآنی
این شبهه از جهات مختلف قابل بررسی و پاسخ‌گویی است که به مهم‌ترین موارد آن اشاره می‌شود:

1: خطاب به عقل و فطرت انسانی
قرآن کریم در تمامی خطاب‌های خود، از جمله آیات احکام، عقل و فطرت انسان‌ها را مورد خطاب قرار داده است. به‌بیان دیگر، موضوع اصلی فقه قرآنی، انسان است و نه فرهنگ، و نه زمان یا مکان خاص. احکام قرآنی به‌منظور تأمین نیازهای همیشگی و مشترک بشریت نازل شده‌اند. حتی در آیاتی که به سبب نزول خاصی اشاره دارند (مانند تحریم ظهار، منع تبنّی یا فرزندخواندگی)، قرآن در این موارد احکامی را که پاسخگوی نیازهای پایدار بشری هستند، نازل فرموده، مانند حفظ نظام خانواده و صیانت از روابط نسبی، و امثالهم.

2: اعجاز تشریعی قرآن
یکی از ابعاد مهم اعجاز قرآن، اعجاز تشریعی آن است که گواه زنده و جاودان بودن این کتاب الهی است. قرآن کریم، کتابی همیشه تازه و پویاست.

3: خاتمیت قرآن و شریعت اسلام
قرآن کریم و شریعت اسلام، کتاب آسمانی و دین الهی خاتم هستند. پس از قرآن، وحی و کتاب آسمانی دیگری نخواهد آمد. پذیرش پندار تاریخ‌مندی قرآن، موجب نفی جاودانگی و همیشگی بودن این کتاب الهی می‌شود. در حالیکه قرآن به صراحت جاودانه بودن احکام و مقررات خود را بیان کرده و حکومت و سیاست و مدیریت جوامع و امت اسلامی به خود اختصاص داده است.

4: دائمی بودن احکام
شبهه تاریخ‌مندی غالباً سولارها در احکام مربوط به سیاست، اقتصاد، قوانین اجتماعی و معاملات و احوال شخصیه و ….. مطرح می‌کنند و کمتر شامل آیات مرتبط با عبادات می دانند. به دیگر عبارت هدف جدائی دین از سیاست را دارند. درحالی‌که احکام قرآن در زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، معاملات و احوال شخصیه و….. کلیات و ضوابط دائمی و ثابت را بیان می‌کند که تاریخ‌مندی بر آن‌ها قابل انطباق نیست. در حقیقت و در واقع جدائی دین از سیاست مصداق عینی ایمان به بعضی از قرآن و کفر به اکثر آیات آن است.

بنابراین بوضوح مشاهده میشود که احکام، دساتیر و فرامین قرآن فرازمانی و فرامکانی است، یعنی آیات قرآن محال است محدود به زمان و مکان خاصی باشد.

فرازمانی و فرامکانی بودن قرآن ثابت و اظهر من الشمس است تمامی آیات قرآن فرازمانی و فرامکانی است

قرآن می گوید: الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا

امروز کفرپیشگان از (شکست) دین (و حکومت و سیاست) شما ناامید شده‌اند، بنابراین از آنان مترسید و از من بترسید. امروز (احکام و قوانین، سیاست و حکومت) دینتان را برای شما کامل، و نعمتم را بر شما تمام کردم، و اسلام را برایتان به عنوان دین (. حکومت) پسندیدم.

این آیه به کامل شدن قوانین و مقررات اسلامی و به پایان رسیدن نزول شریعت الهی اشاره دارد. نکات مهم این آیه عبارتند از:

کمال دین
خداوند اعلام می‌کند که در این روز احکام دین اسلام به کمال رسیده است و دیگر هیچ کمبودی در حکومت اسلامی و احکام شریعت و تعالیم دینی وجود ندارد.

اتمام نعمت
نعمتی که خداوند در این آیه به آن اشاره می‌کند، شامل سیاست و حکومت، هدایت، و نعمت الهی در امتداد رسالت پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم است.

رضایت به اسلام
خداوند حکومت و سیاست و احکام و مقررات اسلامی را به عنوان دین برگزیده و مورد رضایت خود معرفی می‌کند، دینی که پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی بشر در همه زمان‌ها و مکان‌ها است.