آرشیف

پيوست به گذشته

آگاهی  مدنی

پیوستگی ماهوی و ارزشهای مشترک میان آگاهی مدنی و دادخواهی به صورت چشمگیر  مرزهای موجود میان این دو عرصه را درهم می­شکند و زمینه­های درهم تنیدگی بیشتری را فراهم میاورد. امروزه این التصاق به حدی گسترش یافته است که گاه­گاهی نمی­توان فعالیت دادخواهانه را تطبیق و تعمیم داد مگر با استفاده از آموزش مدنی و نیز نمی­توان در تطبیق برنامۀ­های آموزش مدنی توفیق داشت مگر با توسل به ابزار دادخواهی. ما نیز با درک این پیوستگی و درهم تنیدگی تلاش داریم تا بعد از تعریف آموزش مدنی و تبیین ضرورت آن به نقاط تقاطع و همیاری این دو عرصه اشاره داشته باشیم.
 

آگاهی مدنی چیست؟

 از میان تعاریف متعدد پیشنهاد شده برای آموزش مدنی به چند نمونه آن می­پردازیم:

• آگاهی مدنی برنامۀ­ی است برای تجهیز شهروندان با دانش و مهارتهای سودمند بمنظور  افزایش روحیه مشارکت سیاسی، اجتماعی و مشارکت در حکومتداری.

• آگاهی مدنی بخشي از معرفت است که با تقویت و ترویج آگاهی ها و مسئولیتهای مدنی به دنبال پروردن و تجسم شهروند خوب است.

• آگاهی مدنی برنامۀ­ ای است جهت برخوردارسازی شهروندان از مهارتها، ارزشها و دانش لازم بمنظور داشتن دموکراسی پایدار.

اهداف آگاهی مدنی: آموزش مدنی اهداف زیرین را در خود نهفته دارد:

• آشنا سازی شهروندان با قواعد اساسی و مشخصات نهادی نظام سیاسی دموکراتیک و تجهیز آنان با دانش لازم در مورد حقوق و رفتار دموکراتیک

• انتقال مجموعه­ ای از ارزشهای دموکراتیک به شهروندان از قبیل بردباری سیاسی، اعتماد سازی، احترام به حاکمیت قانون و مصالحه در پرتو ارزش هاي دين مقدس اسلام .

• ترویج و تشویق مشارکت سیاسی آگاهانه و مسئولانه

 ترویج و گسترش آگاهی مدنی و نیل به اهداف نهفته در آن را میتوان با استفاده از روشهای متعدد محقق ساخت. ولی تلاش ما بر اینست که آندسته از روشهای تجربه شده و مؤثر در عرصه آموزش مدنی را انتخاب نماییم که زمینه­ ساز و تأثیر­گذار در تحقق فعالیت­های دادخواهی نیز باشند.
اكنون ما در يك جامعه سنتي زندگي مي كنيم ، به گوش اكثريت مردم ما جامعه مدني ، مدنيت سازي ، نهادينه كردن مردم به سوي دموكراسي به مثابه حركات ضد ديني و مذهبي تلقي مي شود ، خوب است تا مردم كشور ما از ارزشهاي ديني و مذهبي شان كه اساس گذار واقعي مدنيت در جهان امروزي ماست نيز معلومات كافي داشته باشند و بدانند كه ظهور اسلام در مرحله  اي از تاريخ به وقوع پيوست كه جهل ، نا داني و نا تواني بخش عظم از جهانرا مكدر ساخته بود ، انسانهاي بيگناه تحت نام زن زنده به گور مي شدند و يا در بدل پول ناچيزي به فروش مي رسيدند و صد ها مثاليكه در اينجا ذكر آنها گنجايش ندارد ، لهذا درك مردم از مدنيت و آموزش مدني همانا وابسته به نكاتي كليدي است تا زمينه داد خواهي را بهتر بدانند و در احقاق حقوق شان قانونمندانه عمل كنند.
 

بحث گروهی متمرکز

عبارتست از راه­اندازی بحث با طرح سوالات جمعی از گروهی مشخصی از افراد با تجارب و پس زمینه­های مشابه بمنظور دریافت دیدگاهها، باورها، نگرشها و درک آنان از موضوع خاص. استفاده از این روش بخصوص جهت اکتشاف و کاوش مجموعه­ای از نظرات و افکار، بررسی مشکلات و یافتن راهکارهای بدیل سود مند است. تواناسازی و افزایش مهارتها و دانش دادخواهی افراد دخیل در بحث و طرح پرسشهای مربوط به دادخواهی در بحث گروهی متمرکز، میتواند مؤثریت این روش را در عرصه دادخواهی نمایان سازد.
بصورت كوتاه اگر بحث گروهي را به راه اندازي گفتمان ها و مذاكرات اجتماعي مختص بسازيم به وضوح مي توان به اهدافي دست يافت كه بستر داد خواهي را به مردم ما بيشتر از پيش هموار خواهد ساخت ، مردم از هر طبقه و قشر داراي رنج ها و درد هاي خاص خود اند ، آنها نمي توانند خواست ها و نياز هاي خود را خود به خود ابراز نمايند ، اما ايشان قادر مي شوند كه با دانستن راه هاي حل مشكل از طريق داد خواهي حل نمايند و پرسه داد خواهي را مستقيمأ و يا غير مستقيم راه اندازي و به هدف نزديك شوند.
 

اجتماع عمومی

عبارتست از دادن آگاهی در موضوع و مسئله خاص به یک جمعی از افراد انسانی و دعوت آنان به پذیرش و انجام عمل یا اعمال خاصی. درین روش نه تنها آگاهی لازم در موضوع مورد نظر از طریق صحبت­های رو در ­رو با مردم انتقال می­یابد، بلکه جلب حمایت آنان جهت دادخواهی برای افراد متآثر نیز امکان پذیر است. این روش برخلاف روش آموزش رو در رو گروه نسبتآ کثیری از مردم را مورد هدف قرار میدهد. میزان تأثیر این روش بستگی به عوامل متعددی چون صلابت، منطق و قابل فهم بودن و انگیزشی بودن سخنان دادخواهان برای مردم و ایجاد حس اعتماد در گروه مورد هدف دارد.
اجتماع عمومي امروزه در منابر ، مساجد ، عبادت گاه ها و محلات تجمع مردم مضمر است ، نقش علما ، فرهنگيان و دانشمندان است تا از موقع مساعد استفاده نموده ديگران را به داد خواهي ترغيب دارند و حقوق ايشانرا از طرق مختلف به ايشان بفهمانند تا آنها بتوانند در اعاده حق شان جديانه عمل نمايند .
 

آموزش رو در رو یا حضوری

آموزش رو در رو عبارتست از انتقال پیام و معلومات در مورد موضوعات مورد نظر از طریق صحبت­های انفرادی با افراد جامعه. درین روش نه تنها انتقال پیام و معلومات به شخص مقابل صورت میگیرد بلکه حمایت آنان جهت دفاع از امری و یا دادخواهی از کسی انجام می­پذیرد.
 

تختۀ معلومات

عبارت از انتقال معلومات در گستره مسایل مدنی-سیاسی از طریق نشر مقالات و نوشته­ها در تخته­های معلومات در محلات فرهنگی و اکادمیک مانند مکاتب و دانشگاه­هاست. درین روش هستۀ اصلی توجه را قشر جوان اعم از شاگردان مکاتب و دانشجویان تشکیل داده که از طریق آنان معلومات و آگاهی به سایر اقشار حامعه انتقال مییابد. 
نمایشهای تلویزیونی
نمایش تلویزیونی برنامۀ­ی است که توسط یک نهاد و یا سازمان تهیه گردیده و بمنظور انتقال پیام به مردم از طریق تلویزیون به نشر سپرده می­شود.
  تهیه و نشر پیامهای تلویزیونی با اهداف متفاوت صورت میگیرد که از تبلیغ کالا و خدمات تا کمپاین سیاسی را احتوا میکنند. در استفاده از نمایشهای تلویزیونی، آنچه برای دادخواهان اهمیت دارد همانا انتقال پیام دادخواهی از این کانال است.
 

مزایای نمایشهای تلویزیونی

 استفاده از نمایشهای تلویزیونی در انتقال پیام یک امر معمول در تمام کشورها است ولی ما در پی استفاده از روش جهت انتقال پیام دادخواهی هستیم. استفاده از هر وسیلهء که پیام کنشگران دادخواهی را به گروههای هدف انتقال دهد نیکو است ولی استفاده از روشهای که تأثیرگزاری بیشتری داشته باشد نیکوتر خواهد بود. نمایشهای تلویزیونی از همین دسته است. زیرا:

• مخاطبین بیشتری دارد

• عمومیت دارد، یعنی قابل درک و استفاده برای باسوادان و بیسوادان است

• انتقال پیام به گروههای هدف به راحتا  صورت میگیرد

• از پوشش نسبتآ وسیعی برخوردار است

• نفوذ و تأثیرات بیشتری دارد

تدویر میز گرد

میز گرد در واقع همایشی است با حضور چند شرکت کننده یا گروه کوچک از اشتراک کنندگان جهت بحث و تبادل افکار در مورد یک موضوع معین. در واقع تدویر چنین نشستی فرصت مناسبی را ایجاد می­نماید تا اشتراک کنندگان بتوانند نکات کلیدی بحث را حلاجی نمایند. البته باید در­نظر داشت که تنظیم جریان مباحث نیاز مند حضور تسهیل کننده یا تسهیل کنندگانی است که نقش رهبری میز گرد را عهده دار می­باشد.
 

نقش پیش برنده

پیش برنده با پذیرش مسئولیت­های ذیل، نقش اساسی را در جهت­دهی و تنظیم جریان بحث بعهده می­گیرد:

• تنظیم و جمع بندی توقعات اشتراک کنندگان (اینکه از تدویر میز گرد چی توقعاتی دارند)

• جهت­دهی و بردن اشتراک کنندگان به سوی اجماع در مورد نکات اساسی بحث

• دخیل­سازی شرکت کنندگان در بحث­ها

• جهت­دهی جریان بحث و جلوگیری از انحراف آن

• یاد داشت برداری و تلخیص آن

• اختتام میزگرد

شاید این نکته نیازمند توضیح نباشد که انگیزۀ اصلی ما بعنوان کنشگران محو خشونت و بی عدالتی، از تدویر میز گرد چیزی نیست جز استفاده مؤثر و مناسب از این روش جهت توانمندسازی اشتراک­کنندگان در راستای اجرا و تطبیق فعالیت­های دادخواهی. بنابر این با چنین نگرشی میتوان با تدویر میز گرد و بحث روی موضوعات دادخواهی و انتقال آگاهی­ها و معلومات سودمند در مسیر مؤفقیت کارزار دادخواهی و ایجاد جامعه حق مدار و قانونمند گامهای استواری را بر داشت.
 

پیامهای رادیویی

دو واژه "پیام" و "رادیو" هر کدام تعریف خاص و جداگانه­ی دارد ولی از ترکیب این دو کلمه میتوان چنین برداشت و تعریفی ارائه نمود که: پیام رادیویی عبارتست از انتقال و ابلاغ مفهوم توسط کلمات، علایم، اشارات و یا وسایل دیگر به یک فرد و یامجموعه­ی از افراد.
مزایای استفاده از پیامهای رادیویی
پیامهای رادیویی و یا انتقال آگاهی و مفکوره از طریق رادیو و سایر رسانه­های ارتباط جمعی از اهمیت بسزا در عرصه دادخواهی برخوردار است زیرا:

• امکان دسترسی به مخاطبین بیشتر را فراهم میکند

• درک و دریافت پیامهای رادیویی نیازمند داشتن سواد و تحصیلات عالی نیست

• انتقال پیام به سهولت انجام می­پذیرد

• هزینهء سنگینی را نمی­طلبد

• انتقال پیام با پوشش وسیع صورت میگیرد

• هدف پیام به صورت سریع و وسیع زمینه­های اجتماعی خود را می­یابد

• از نیروی تأثیرگزاری قویتر برخوردار است

در پایان ذکر این نکته لازم است که ارزش پیامهای رادیویی به ارزش محتوایی شان وابسته است؛ بدین معنی که به هر اندازه پیام های رادیویی با محتوا تر باشد به همان اندازه تأثیرگزارتر است. در عرصۀ دادخواهی، برای دادخواهان لازم است تا پیامهای دادخواهانۀ شان را با استفاده از ابزار متفاوت و منجمله از طریق همین وسیله به مخاطبین برسانند.