آرشیف

مرام از پیشکش پرسمان ”  راستی در آینه خرد” یافتن قوانین وپیمانه های زرسنج دانشی برای شناخت « راستی »  از هستی است .

در مورد مفهوم “راستی در آینه خرد ”  تفاسیر مختلفی وجود دارد که هر کدام از دیدگاهی به این مسئله می‌پردازند.

خرد به اسم نیرویی شناخته می شود که انسان را قادر به درک راستی وتمایز میان راست ودروغ می سازد .

آینه نیز نمادی از جلوگری و بازتاب است ، در آینه خرد می‌شود راستینه ها را آنگونه که هستند، بدون هیچگونه دستکاری یا پیش‌داوری، مشاهده کرد. بر این اساس، “راستی در آینه خرد ” به مفهوم بیان درست راستینه ها بوسیله خرد تفسیروتبیین می‌شود.

بنابراین، رسیدن به “راستی در آینه خرد ” نیازمند تلاش برای پالایش خود خرد از این زنگارها و تمرین تفکر خردورزانه و نقادانه درفرآیند شناخت است.

مانند آن که آینه شمایلی بدون چشم داشت از آنچه در مقابلش قرار دارد را نشان می‌دهد، خرد نیز می‌تواند راستینه ها را بدون زیردرایش قرارگرفتن از سُهش ها ، جهت گیری ها یا باورهای فردی ، درک کند.

اما مانند آینه‌ای که می‌تواند زنگاربگیرد، خرد نیز می‌تواند زیرگیرایی سازه های مختلفی مانند : هوسها ، جهل، غفلت و شهوت قرار گیرد.

هنگامی که این اتفاق می‌افتد، خرد دیگر نمی‌تواند راستی را به گونه  روشن ببیند و ممکن است دچار نادرستی و اشتباه شود.

بنابراین، برای اینکه خرد بتواند به درستی کار کند، باید آن را از زنگارها واکسید ها پاک نگه داشت. شیوه های گونه گون ای برای اجرا این کار وجود دارد ، از جمله :

تفکر وپژوهش ژرف  : خوانش ونگرش و تفکردرمورد پرسمانهای مختلف، به ویژه پرسمان فلسفی و مینوی ، می‌تواند به تقویت خرد و افزایش قدرت باز شناسی آن کمک کند.

مراقبه و خودآگاهی  : مراقبه و خودآگاهی به فرد کمک می‌کند تا از افکار وسُهشها خود آگاه شود و آنها را کنترل کند. این امر می‌تواند به جلوگیری ازدخالت  سُهشها وجهت گیری ها در فرآیند تفکرخردورزانه کمک نماید .

سازگاری و گفتگوی آزاد:  سازگاری و گفتگوی آزاد با افراد دارای دیدگاه‌های مختلف، به فرد کمک می‌کند تا از زوایای مختلف به مسائل نگاه کند و از جهت گیری ها خود دوری کند.

پرهیز از شهوات و غرایز:  پرهیز از شهوات و غرایز نفسانی، به فرد کمک می‌کند تا زیرکارایی آنها قرار نگیرد وعقل خود را فدای آنها نکند.

با تلاش برای پاک نگه داشتن آینه عقل، می‌توان به درک ژرفتر ‌تر و دقیق‌تری از راستی ها دست یافت و زندگی‌ای معنادارتر و هدفمندتر داشت.

راهکار راستینه هستی شناسی در آینه خرد ، پژوهش را یاری می رساند تا آموزش دانشورانه در موردشناخت موجودات ، موافق به داده های علمی وتحقیقی، انجام پذیرد. اگرانسان بانگرش خردورزانه وبدور از آئین وایمان وایقان به راستینه های خلقت بی اندیشد ،  باید آموزش علمی وتجارب خردمندانه دانش بشری را هوشمندان ارج گذارد ومورد باریک اندیشی، دقت ژرف ورسیدگی قرار دهد. بگونه نمونه : ” دست آورد های غالب علمی ای که اکنون به اندیشه مه بانگ یا بیگ بانگ یاد می شود ، جهان هستی ما را نزدیک به 13٫8 میلیارد سال پیش از یک رویداد انفجاری بسیار داغ و متراکم به وجود آمده ، می پندارد .

در فاز آغازین این انفجار، دنیا بی اندازه داغ ، انباشته وپرانرژی بود. با گذشت زمان این انرژی به ماده وتابش تبدیل شد ودنیا آغاز به گستردگی وسرد شدن کرد . نزدیک به 380 هزار سال پس از بیگ بانگ ، دنیا به اندازه کافی سرد شده بود تا اتم ها بتوانند تشکیل شوند . تشکیل اتم هاراه را برای تشکیل نخستین  ستاره هاهموار کرد . نخستین ستاره ها نزدیک به 100 تا 200 میلیون سال پس از بیگ بانگ تشکیل شدند .

. اولین ستاره‌ها حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون سال پس از بیگ بنگ تشکیل شدند. این ستاره‌های عظیم و داغ، عناصر سنگین‌تری را از طریق فرآیندی به نام هسته‌زایی تولید کردند.

مرگ این ستاره‌های اولیه منجر به انتشار عناصر سنگین‌تر به فضای بین کهکشانی شد. این عناصر در نهایت برای تشکیل نسل‌های بعدی ستاره‌ها و سیارات، از جمله سیاره ما زمین، مورد استفاده قرار گرفتند.

سیاره زمین حدود ۴٫۵ میلیارد سال پیش از یک قرص گرد و غبار و گاز در حال چرخش به دور خورشید جوان تشکیل شد. در ابتدا، زمین داغ و پر از فعالیت آتشفشانی بود. اما با گذشت زمان، خنک شد و پوسته جامد در آن شکل گرفت.

اولین حیات در حدود ۳٫۵ میلیارد سال پیش در اقیانوس‌های زمین پدیدار شد. از آن زمان، حیات تکامل یافته و به اشکال بسیار متنوعی تبدیل شده است.

تا به امروز، جهان همچنان در حال انبساط و تکامل است. دانشمندان تخمین می‌زنند که جهان تا ۲۰ میلیارد سال دیگر به انبساط خود ادامه خواهد داد. پس از آن، ممکن است انبساط کند و در نهایت فرو بریزد.

این فقط خلاصه‌ای از تاریخچه علمی پیدایش و شکل‌گیری جهان هستی است. هنوز چیزهای زیادی در مورد جهان اولیه و تکامل آن وجود دارد که دانشمندان نمی‌دانند. با این حال، نظریه بیگ بنگ قوی‌ترین توضیحی است که تاکنون برای پیدایش جهان ارائه شده است.

………………………………………………………………………………………

در آموزه‌های فرزانه زرتشت، « راستی » وشیوه های درک آن نقشی اساسی و بنیادین دارد. این مفهوم به مراتب فراتر از بی آلایشی  و راستگویی در گفتار و رفتار، مراد ژرف و چند وجهی را در بر می‌گیرد.

راستی در ماهیت ، اساس و بنیان همآهنگی  و دادگری در جهان هستی، بازتاب کننده‌ی خواست و اراده‌ی خدا ، و سرچشمه‌ی تمامی نیکی‌ها و خوشبختی‌ها دانسته می‌شود.

پیروان زرتشت موقید اند که در تمامی بخش های زندگی خود، فراگیرنده تر از اندیشه، گفتار و کردار، به اراستی پایبند باشند و کوشش کنند تا زندگی خود را بر پایه راستی و درستی بنا نهند.

برخی از مهم‌ترین جلوه‌های راستی در آموزش‌های زرتشت عبارتند از:

پندار نیک  : اندیشه‌ نیک و دوری از افکار پلید و منفی، نخستین گام در مسیر راستی است. زرتشتیان موکلفند با پرورش اندیشه‌ای پاک و سازگار، زمینه‌ی نیک‌بختی و بختیاری خود و دیگران را فراهم کنند.

گفتار نیک: درستکاری در گفتار و پرهیز از دروغ و فریب، از ارکان اساسی راستی در آموزه‌های زرتشت است. پیروان این آئین انسانگرا مسئول ومقیداند همواره با درستکاری و راستی سخن بگویند و از هرگونه غیبت، تهمت و ناسزاگویی دوری کنند.

کردار نیک: نیکوکاری و انجام کارهای خیر، مهم‌ترین نمود راستی در رفتار و کنش انسان است. رهروان این راه وآئین زرتشتیان موکلفند با انجام کارهای نیک، به یاری دیگران بشتابند و در جهت آبادانی و ارتقای همزیستگاه خود تلاش کنند.

در کنار این موارد، پایبندی به آموزش زرتشت و فرمانبرداری از اوامر اهورامزدا نیز از ارزشهای اساسی راستی بشمار می آید .

همچنین، پاس حقوق دیگران، اکرام  وبزرگداشت به زیستگاه  و نگهداری پیرامون زیست نیز در زمره‌ی کارهای نیک و در راستای اَشا تلقی می‌شوند.

در کُل  می‌توان گفت راستی در آموزش‌های زرتشت، مفهومی فراگیر است که تمامی ابعاد زندگی انسان را در بر می‌گیرد.

پایبندی به راستی، انسان را به سوی نیک‌بختی و خوشبختی رهنمون می‌کند و زمینه‌ی ایجاد جهان دادگستر و سرشار از مهرورزی و دوستی را فراهم می‌سازد.

منابع:

• اوستا
• گات‌ها
• دین و فلسفه‌ی زرتشت، تألیف دکتر ژاله آموزگار
• زرتشت و اندیشه‌ی او، تألیف دکتر محمدجواد صاحبی

وووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووو

در فلسفه، شناخت راستی موضوعی پیچیده و مورد بحث‌های فراوان بوده است. مکاتب و اندیشمندان مختلف، تعاریف و معیارهای متفاوتی برای سنجش راستی ارائه داده‌اند.

برخی از مهم‌ترین رویکردها در این زمینه عبارتند از:

• نظریه تطابق: بر اساس این نظریه، یک گزاره زمانی صادق است که با واقعیت مطابقت داشته باشد. به عبارت دیگر، بین گزاره و آنچه در واقعیت وجود دارد، تناقضی نباشد.
• نظریه انسجام: طبق این نظریه، یک گزاره زمانی صادق است که با سایر گزاره‌های پذیرفته شده در یک نظام فکری یا نظری، تناقضی نداشته باشد و با آنها سازگار باشد.
• نظریه کارایی: این نظریه بر فایده و کارایی گزاره‌ها در حل مسائل و پیش‌بینی رویدادها تأکید می‌کند. بر اساس این دیدگاه، گزاره‌ای که در حل مسائل و پیش‌بینی‌ها کارآمدتر باشد، از درجه صحت و صداقت بیشتری برخوردار است.
• نظریه حقیقت‌پسندی: این نظریه معیار راستی را باورها و نظرات اکثریت یا گروه‌های صاحب قدرت در جامعه می‌داند.

علاوه بر این، مفاهیم دیگری نیز در بحث شناخت راستی مطرح هستند، مانند:

• معیار صدق: معیاری برای سنجش صحت و درستی گزاره‌ها است.
• معیار یقین: معیاری برای سنجش قطعیت و عدم تردید در مورد صحت گزاره‌ها است.
• معیار معرفت: معیاری برای سنجش توجیه‌پذیری باورها و گزاره‌ها است.

در نهایت، می‌توان گفت که شناخت راستی در فلسفه، فرآیندی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند بررسی و تأمل عمیق در مورد ماهیت حقیقت، باور، و معرفت است.

هیچ تعریف و معیاری به طور مطلق برای راستی وجود ندارد و هر یک از رویکردهای فلسفی، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.

اهمیت این موضوع در آن است که با واکاوی و بررسی انتقادی معیارها و نظریه‌های مختلف، بتوانیم به درک عمیق‌تر و دقیق‌تری از مفهوم راستی دست پیدا کنیم و در مسیر شناخت حقیقت و دوری از گمراهی گام برداریم.

منابع:

• https://en.wikipedia.org/wiki/Truth
• https://plato.stanford.edu/entries/truth/
• https://iep.utm.edu/
• کتاب فلسفه علم، تألیف لیندا مارتین و ریچارد کیمبرلی
• کتاب ماهیت علم، تألیف کارل پوپر

وووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووو

در علم امروزی، راستی‌شناسی یا معرفت‌شناسی شاخه‌ای از فلسفه است که به بررسی ماهیت، دامنه و توجیه‌پذیری دانش می‌پردازد.

این رشته به پرسش‌های بنیادی در مورد چگونگی کسب دانش، معیارهای سنجش صحت و درستی گزاره‌ها، و رابطه بین دانش و باور می‌پردازد.

در علم امروزی، راستی‌شناسی از اهمیت فزاینده‌ای برخوردار شده است، چرا که با گسترش روزافزون اطلاعات و داده‌ها، نیاز به ابزارها و روش‌هایی برای تشخیص اطلاعات موثق از غیرموثق بیش از پیش احساس می‌شود.

برخی از موضوعات کلیدی در راستی‌شناسی علم امروزی عبارتند از:

• ماهیت علم: راستی‌شناسان در علم امروزی به بررسی تعاریف مختلف علم، تمایز علم از سایر انواع دانش، و نقش روش علمی در کسب دانش می‌پردازند.
• معیارهای سنجش صحت علمی: در این حوزه، به بررسی معیارهایی مانند قابلیت ابطال، انسجام، و کارایی در سنجش صحت و درستی نظریه‌های علمی پرداخته می‌شود.
• مسئله تأیید: راستی‌شناسان به بررسی این موضوع می‌پردازند که چگونه می‌توان شواهد تجربی را به عنوان تأییدی بر صحت نظریه‌های علمی تفسیر کرد.
• رابطه بین علم و ارزش: در این حوزه، به بررسی تأثیر ارزش‌ها و باورهای شخصی بر فرآیند تولید علم و همچنین تأثیر علم بر ارزش‌ها و باورهای جامعه پرداخته می‌شود.
• مسئله واقعیت عینی: راستی‌شناسان به بررسی این موضوع می‌پردازند که آیا می‌توان به وجود یک واقعیت عینی و مستقل از ذهن انسان دست یافت و چگونه می‌توان به شناخت این واقعیت نائل شد.

مدارس مختلفی در راستی‌شناسی علم امروزی وجود دارند که هر کدام به ارائه دیدگاه‌ها و نظریه‌های خاص خود در مورد ماهیت و توجیه‌پذیری دانش می‌پردازند.

برخی از مهم‌ترین این مدارس عبارتند از:

• تجربه‌گرایی: این مکتب بر این باور است که تمام دانش ما از تجربه‌ی حواسمان نشأت می‌گیرد.
• منطقی‌گرایی: این مکتب بر نقش عقل و استدلال در کسب دانش تأکید می‌کند.
• پوزوتیویسم: این مکتب معتقد است که تنها گزاره‌های قابل اثبات تجربی، معنادار و قابل قبول هستند.
• ساختارگرایی: این مکتب بر نقش زبان و ساختارهای ذهنی در شکل‌گیری دانش ما تأکید می‌کند.

راستی‌شناسی علم امروزی نقش مهمی در ترویج تفکر انتقادی و ارتقای سواد علمی در جامعه دارد.

با درک عمیق‌تر از ماهیت و توجیه‌پذیری دانش، می‌توانیم به درک دقیق‌تر و موثق‌تر از دنیای پیرامون خود دست پیدا کنیم و از گمراهی و فریب دوری جوییم.

منابع:

• https://en.wikipedia.org/wiki/Epistemology
• https://plato.stanford.edu/entries/epistemology/
• https://iep.utm.edu/
• کتاب فلسفه علم، تألیف لیندا مارتین و ریچارد کیمبرلی
• کتاب ماهیت علم، تألیف کارل پوپر

………………………………………………………………………………………………..

در مسائل اجتماعی، بر خلاف علوم تجربی، یافتن قواعد و معیارهای مطلق برای تشخیص راستی دشوارتر است.

با این حال، می‌توان با اتکا به رویکردهای مختلف و استفاده از ابزارهای گوناگون تا حد زیادی به درک عمیق‌تر و دقیق‌تر از واقعیت‌های اجتماعی دست پیدا کرد و از گمراهی و فریب دوری جست.

برخی از این رویکردها و ابزارها عبارتند از:

• تفکر انتقادی: توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات، ارزیابی منابع، و تشخیص تعصبات و مغرضانه بودن نقشی اساسی در شناخت راستی در مسائل اجتماعی دارد.
• بررسی منابع: شناسایی منابع موثق و معتبر از جمله مقالات علمی، گزارش‌های سازمان‌های معتبر، و نظرات کارشناسان خبره، در دریافت راستی بسیار حائز اهمیت است.
• توجه به دیدگاه‌های مختلف: گوش دادن به دیدگاه‌ها و نظرات متفاوت و تلاش برای درک آنها، به ما کمک می‌کند تا تصویری جامع‌تر از موضوع مورد نظر داشته باشیم.
• بررسی شواهد: ارزیابی شواهد و مدارک اعم از آمار، اسناد و مدارک، و شواهد عینی، در سنجش صحت و درستی ادعاها و گزاره‌ها ضروری است.
• مقایسه و تطبیق: مقایسه اطلاعات از منابع مختلف و تطبیق آنها با یکدیگر به ما کمک می‌کند تا تناقضات و مغایرت‌ها را شناسایی کنیم.
• توجه به شهود و عقل سلیم: در کنار ابزارهای تحلیلی، استفاده از شهود و عقل سلیم نیز می‌تواند در تشخیص راستی و نادرستی یاری‌گر ما باشد.

علاوه بر این، در نظر گرفتن موارد زیر نیز در شناخت راستی در مسائل اجتماعی حائز اهمیت است:

• آگاهی از تعصبات و باورهای خود: همه ما دارای تعصبات و باورهای شخصی هستیم که می‌توانند بر نحوه تفسیر اطلاعات و قضاوت ما تأثیر بگذارند. آگاهی از این تعصبات به ما کمک می‌کند تا در برخورد با اطلاعات و دیدگاه‌های مختلف، بی‌طرفانه‌تر عمل کنیم.
• احتیاط در برابر اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده: در دنیای امروز، اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده به سرعت و به آسانی در فضای مجازی و سایر رسانه‌ها منتشر می‌شوند. باید با احتیاط و وسواس به این اطلاعات نگاه کنیم و قبل از پذیرش آنها، صحت و اعتبار آنها را بررسی کنیم.
• توجه به حس مسئولیت اجتماعی: همه ما در قبال صحت و درستی اطلاعاتی که منتشر می‌کنیم یا به اشتراک می‌گذاریم، مسئول هستیم. باید قبل از انتشار هرگونه اطلاعاتی، از صحت و اعتبار آن اطمینان حاصل کنیم و از انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده خودداری کنیم.

در نهایت، شناخت راستی در مسائل اجتماعی فرآیندی مستمر و پویا است که نیازمند تلاش، تعهد، و مسئولیت‌پذیری است.

با استفاده از رویکردهای انتقادی، بررسی منابع، و ابزارهای مختلف می‌توانیم به درک عمیق‌تر و دقیق‌تر از واقعیت‌های اجتماعی دست پیدا کنیم و در مسیر ساختن جامعه‌ای عادلانه‌تر و آگاه‌تر گام برداریم.

در اینجا چند منبع اضافی وجود دارد که ممکن است مفید باشد:

• مقاله ویکی پدیا در مورد عقل
• کتاب “زنگارهای آینه عقل” نوشته حجت الاسلام مهدی نخاولی
• سایت موسسه راه حق