آرشیف

در حالیکه بعد از توقف دو روزه یکبار دیگر صبح روز شنبه همین هفته مورخ 11 حوت 1397 دور پنجم مذاکرات بین آقای زلمی خلیلزاد و گروه طالبان یکبار دیگر در قطر آغاز گردیده همزمان با این دور مذاکرات بار دیگر مانند گذشته گروه طالبان با انجام یک حمله انتحاری در قرارگاه قول اردوی 215 میوند در شور آبک هلمند دست به جنایت دیگری زدند، از یک طرف مذاکره و از طرف دیگر کشتن و بستن، به گفته شاعر جنگ تو صلح و صلح تو جنگ است…. من به قربانت این چه نیرنگ است 
به هر صورت ادامه این مذاکرات همزمان است با حمله در قول اردوی هلمند و با صف آرایی ها بین هند و پاکستان این حرف یک مقدمه ای است که میتواند ربطی با مذاکرات داشته باشد اما سایه این مذاکرات زیادتر بر میگردد بر مخالفت های بعضی از کشور ها با حضور دراز مدت قوت های نظامی امریکا در افغانستان حتی تعدادی از کشور ها در منطقه حضور نظامی آمریکا و ناتو را مرتبط با پیگیری اهداف خصمانه علیه منافع خویش قلمداد مینمایند بعضی از آگاهان سیاسی و تعدادی از کشور های منطقه نیز به این باور اند که حضور قوت های خارجی در افغانستان باعث تقویه و نیرومند شدن گروه های تروریستی گردیده حتی حضور فعال گروه داعش را زاده سیاست های امریکا در این خطه میدانند .
تفاوت مذاکرات دور پنجم با مذاکرات قبلی را بعضی ها با حضور ملا عبدالغنی برادر موثر تر میدانند و گفته میشود که ملا برادر نسبت به عباس ستانکزی از صلاحیت تصمیم گیری بیشتری برخوردار است. ملا عبدالغنی برادر یکی از چهار عضو موسس طالبان و رئیس سیاسی این گروه در قطر برای اولین بار در مذاکرات شرکت میکند، باور ها بر این است که ملا برادر به درخواست آمریکا از زندانی در پاکستان پس از 8 سال حبس آزاد گردیده است. بعد از رسیدن ملا برادر به دوحه گروه طالبان وی را به عنوان رئیس دفتر طالبان در قطر نیز معرفی کرده اند. 
عمده ترین بحث این دور مذاکرات تاریخ خروج قوت های خارجی از افغانستان رهایی محبوسین طالبان که در بند دولت افغانستان قرار دارند و بیرون شدن نام طالبان از لست سیاه از سوی دیگر تلاش آقای خلیلزاد بر این است که طالبان با آتش بس توافق نمایند و حاضر گردند با حکومت افغانستان نیز مستقیماً مذاکره نماید به باور من در شرایط موجود گروه طالبان با آتش بس سر تاسری و فرا گیر در حال حاضر توافق نخواهند کرد اما آنچه که طالبان علاقمند اند و به آقای خلیلزاد گفته اند ما دست از حملات انتحاری بر میداریم مشروط بر اینکه نیرو های خارجی دست از حملات شبانه توسط طیارات به مواضع طالبان بردارند. آقای خلیلزاد به خروج قوت های خارجی از افغانستان توافق دارد اما تاکید مینماید که زمان خروج این قوت ها حد اقل از 18 ماه الی دو سال کمتر نباشد اما طالبان اسرار بخروج قوت های خارجی در ظرف شش ماه را دارند مسئله رهایی محبوسین و بیرون شدن آن عده طالبان که نام شان در لست سیاه است بحثی است که هر دو جانب روی آن مشکل جدی ندارند اما در مورد گفتگوی مستقیم طالبان با حکومت افغانستان یک نوع پیچیده گی وجود دارد طالبان میگویند بطور جداگانه هئیت که از طرف حکومت افغانستان معرفی شده باشد با آنها مذاکره نمیکنیم اما اگر هئیت مخلوط هم از طرف حکومت و هم از گروه های دیگر سیاسی و اجتماعی افغانستان در مذاکره با ما حضور یابند که مشخص بنام حکومت افغانسان نباشد با آنها مشکلی نداریم، از سوی دیگر به گفته آقای خلیلزاد طالبان تعهد کرده اند که به هیچ گروه تروریستی مانند داعش و دیگران اجازه نمیدهیم که منافع امریکا را از خاک افغانستان تهدید نماید گرچه این موضوع از نگاه حقوقی مربوط به دولتی میشود که در اریکه قدرت در افغانستان باشد نه گروه طالبان.
به عقیده من طالبان خواسته های دیگری نیز دارند این گروه همواره بر عدم مشروعیت دولت مرکزی و قانون اساسی افغانستان تأکید داشته و خواستار تدوین قانون اساسی جدید پس از خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان اند در حالیکه قانون اساسی افغانستان تصویب شده از طرف لویه جرگه افغانستان بوده که تغییر در این قانون تنها و تنها از جمله  صلاحیت های لویه جرگه است.
حالا بر میگردم به علت خوشبینی ها و چالش ها در این مذاکرات : در این زمینه یکی از دلایل این خوشبینی بیش از هر چیز به بن بست رسیدن جنگ و نیاز دو طرف به توافق می باشد. از یکسو راهبرد جنگی آمریکا در افغانستان کاملاً شکست خورده است. ارتش آمریکا در اوایل سال 2018 افغانستان را به عنوان اولویت جنگی اول خود اعلام و هواپیماهای جنگی کلیدی آمریکا از جمله جنگنده A-10 که برای حمایت نزدیک از نیروهای زمینی استفاده می‌شود، به افغانستان فرستاده شدند و پنتاگون ماموریت جدیدی را موسوم به "تیپ‌های کمک‌رسانی به نیروهای امنیتی" اعلام کرد تا نیروهایش به نیروهای افغان کمک کنند تا به میدان جنگ نزدیک‌تر شوند. با این حال این اقدام نتیجه‌ای نداشت و طالبان توانسته اند نفوذ خود در مناطق متعددی حفظ و حتی گسترش دهند.
با در نظرداشت همه چالش ها نماینده امریکا در این مذاکرات در تلاش است تا نتایجی را بدست آورد نکات ذیل میتواند روزنه امیدی برای تحقق نسبی صلح باشد.
 
الف -آقای زلمی خلیلزاد نماینده خاص وزارت خارجه امریکا در باره صلح گفته میشود که کاندیدای جایزه صلح نوبل است  مشروط بر اینکه مذاکرات صلح در افغانستان تحقق یابد با در نظرداشت این حقیقت آقای خلیلزاد تلاش دارد تا بدون دست آورد نباشد بخصوص دست آورد که زمینه ساز جایزه صلح نوبل برای آقای خلیلزاد شده بتواند.
ب – در حالیکه دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برای کاهش مصارف‌ نظامی آمریکا در سایر نقاط جهان می‌کوشد پنتاگون مدعی است از سال ۲۰۰۱میلادی تا کنون امریکا اضافه تر از ۶۸۰ملیارد دالر در جنگ افغانستان مصرف کرده است و در حال حاضر با وجود آنکه تعداد زیادی از قوت های نظامی امریکا افغانستان را ترک نموده اند با ان هم امریکا سالانه بیش از چهار میلیارد دالر نیز صرف آموزش و تجهیز نیروهای نظامی افغانستان مینماید.
ج – از سوی دیگر متاسفانه طوریکه دیده میشود مصارف های نظامی آمریکا در افغانستان موجب ایجاد ثبات، صلح و پیشرفت برای مردم افغانستان نبوده و این امر موجب شده تا افکار عمومی و جریان های سیاسی مختلف در افغانستان از تداوم حضور نظامی آمریکا ناراض باشند. انتشار دهمین گزارش سالانه سازمان ملل متحد در مورد قربانیان غیرنظامیان نشاندهنده افزایش تلفات افراد غیرنظامی در سال گذشته میلادی می باشد. بر اساس این گزارش تلفات غیرنظامی درسال 2018 در مقایسه به سال ۲۰۱۷یازده درصد افزایش یافته است.
جان باختن 32هزار غیرنظامی و زخمی شدن حدود ۶۰هزار تن دیگر خیلی تکان دهنده است .
د -از طرف دیگر مسئولین حقوق بشر سازمان ملل متحد برای افغانستان بر توقف جنگ در این کشور تأکید دارند. میشل بشلت، کمیشنر عالی سازمان ملل متحد برای حقوق بشر گفته است: جنگ در افغانستان سبب تداوم کشتار بسیاری از افراد ملکی و مصایب دوامدار فزیکی و روحی برای اشخاص بی‌شمار گردیده است. آمار کودکان جان باخته در این سال بسیار بلند و تکان دهنده است. افزون بر از دست دادن زندگی، اوضاع نابسامان امنیتی سبب جلوگیری اکثریت افغان‌ها از استفاده از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آنان گردیده است.
 
مجموع این عوامل را میتوان در توجه ویژه واشنگتن به پایان دادن جنگ افغانستان موثر دانست به گفته آقای زلمی خلیلزاد نماینده خاص امریکا در مورد صلح می‌بینم که بسیاری نگرانند که ایالات متحده می‌خواهد هم مذاکره کند و هم بجنگد. بگذارید شفاف باشم: ایالات متحده صلح می‌خواهد.
اما در مورد طالبان نیزمی‌توان هم امید و هم نگرانی داشت: 
1 – این گروه توانایی شکست کامل دولت مرکزی را ندارند و به همین دلیل غیر از مذاکره و شریک شدن بطور مسالمت آمیز در قدرت دولتی دیگر راه و چاره ای ندارند. 2 – حضور ملا عبدالغنی برادر نشان از این تغییر رویکرد طالبان دارد که میخواهند به قدرت شریک شوند.
3 – از سوی دیگر دور از امکان نیست که حضور فعال طالبان در مذاکرات یک برنامه استخباراتی پاکستان باشد برای کاهش فشار های جهانی بالای آن کشور در صورت کاهش این فشار ها امکان دارد که یکبار دیگر پاکستان گروه طالبان را تشویق به جنگ نماید.
4 – در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح شاید بدستور پاکستان انشعاب در بین طالبان بوجود آید تا یک گروه شان داخل قدرت سیاسی و نظامی کشور شوند و دسته دیگر به جنگ ادامه دهند.
5 – در صورت حاکم شدن طالبان بر اریکه سیاسی قدرت علیه آنها مقاومت های مردمی به میان خواهد آمد و باز هم جنگ و خشونت ادامه خواهد یافت.
6 – بعضی از کشور های منطقه بنابر نگرانی های امنیتی و سیاسی داخلی خویش حاضر نخواهند شد که یک حکومت طالبانی را در افغانستان بپذیرند و از آن حمایت کنند.
7 – بعد از 18 سال مبارزه جهانی علیه هراس افگنی و افگار طالبانی اندیشه های جهانی حاضر به پذیرش نظام طالبانی در افغانستان نیستند.
8 – نسل جوان و آگاه افغانستان نیز نمیتواند طالبان را که دیدگاه قرون وسطایی دارند تحمل کنند.
9 – طالبان یک جریان نظامی استخباراتی اند و هیچ نوع تجربه ای در حکومت داری و عرصه های خدمات عامه ندارند پس نباید توقع کرد که طالبان میتوانند در راس یک حکومت آن هم در قرن 21 قرار گیرند. 
 
از طرف دیگر همه میدانیم که در مورد صلح و توافق با طالبان چه در داخل حاکمیت و چه بیرون از حاکمیت اجماع ملی و فراگیر وجود ندارد این خود نیز میتواند چالش بزرگی در راه به ثمر رسیدن این پروسه محسوب شود  با در نظرداشت آنچه که گفته آمدیم امیدواریم جانبین درگیر در مذاکره بشمول حکومت افغانستان به توافقی دست یابند که روزنه امیدی باشد برای فردای بهتر گرچه در حال حاضر نسبت به خوشبینی ها چالش ها بزرگ تر اند اگر جانبین بخصوص گروه طالبان و حامیان شان صادق باشند میتوان امیدوار بود.