آرشیف

2015-1-17

علاوالدین محمدی

جايگاه پدر ومادر در خـانـــــــواده

 
 
  ازآنجا که اصل وجود هر انساني از پدر و مادر است ، ‌مي توان گفت درميان پيوندهاي خويشاوندي ، هيچ کس به اندازه پدر و مادر به انسان نزديک نيست . همچنانکه هيچ کس به اندازه آنها ، با انسان مهربان نيست . پدر و مادر بعد از خداوند ، حق حيات بر گردن فرزند دارند . اين دو موجود مهربان ، فرزند يا فرزندان خود را از دوران ضعف و ناتواني آنها يعني از دوران کودکي تا زمان توانمندي ياري مي رسانند و همه امکانات خود را سخاوتمندانه نثار فرزندان مي کنند . بنابراين نقش حياتي و ارزشمند پدر و مادر در پرورش و رشد فرزند ، بر کسي پوشيده نيست و بر فرزندان لازم است که قدر زحمات پدر و مادر را بدانند .
جايگاه پدر و مادر در تمام اديان آسماني و حتي مکاتب غيرالهي ، مورد احترام و تکريم قرار گرفته است . پيامبر و اهل بيت آن حضرت و همچنين آياتي از قرآن کريم ، به طور مکرر ، مقام و منزلت والدين را بيان کرده و به انسانها سفارش مي کنند که از احترام به پدر و مادر و نیکی به آنها غفلت نورزند . در چند سوره از قرآن کريم ، نيکي به والدين ، بلافاصله پس از مبحث توحيد آمده است . اهميت اين موضوع تا بدان پايه است که در روايات اهل بيت پيامبر (ص) توصيه شده که حتي اگر پدر و مادر کافر باشند ، رعايت احترامشان لازم است . در سوره انعام قسمتي از آيه 151 مي خوانيم : " … چيزي را شريک خدا قرار ندهيد و به پدر و مادر نيكي کنيد … "
در روايات بسياري به نقل از پيامبر و اهل بيت آن حضرت ، نيکي به والدين مورد تاکيد قرار گرفته است و حق هريک از آنها بر فرزند به تفصيل بيان شده است . ‌در روایتي از پيامبر اسلام (ص) مي خوانيم : " رضايت خدا با رضايت والدين است ."
در تاريخ آمده است که روزي مردي خدمت رسول خدا (ص) رسيد و گفت : اي رسول خدا ، ‌من گناهکارم و اعمال ناپسند بسياري انجام داده ام ، ‌آيا مي توانم توبه کنم ؟ پيامبر (ص) به او فرمود : " آيا هيچ يک از پدر و مادرت زنده هستند ؟ " گفت : آري ، پدرم زنده است . پيامبر فرمود : " برو ، به او نيکي کن تا آمرزيده شوي ." وقتي او راه افتاد ، پبامبر (ص) فرمود : " اي کاش مادرش زنده بود ". يعني نيکي به مادر از اهميت بسيار زيادي برخوردار است .
برپايه روايات ديني ، احسان به والدين ، سبب طولاني شدن عمر ، همنشيني با نيکان در آخرت و همچنين موجب مغفرت الهي مي شود . اینک به جنبه هایی از کارکردهای تربیتی والدین اشاره می کنیم .
هريک از پدر و مادر از جايگاهي خاص در ساختار خانواده برخوردارند . آنها با توجه به موقعيتشان در محيط خانواده ، نقش هایی متفاوت و در عین حال مکمل را ایفا می کنند . در جاهایی حضور مادر ، پررنگ تر و در مواردي حضور پدر مؤثرتر است . به هر حال آنها مي توانند به طور مشترک نيز بر مناسبات خانوادگي تاثير بگذارند . در ساختار يک خانواده کامل ، يعني خانواده متشکل از پدر و مادر و فرزندان ،‌ معمولا" پدران نان آور خانواده هستند و مسئوليت تامين معاش و نيازهاي اقتصادي خانواده برعهده آنان است . گرچه امروزه به علت سختي زندگي ، زنان نيز دوشادوش مردان در تامين بخشي از هزينه هاي زندگي ، سهيم هستند ، اما مردان ، اوقات بيشتري را در خارج از کانون خانواده مي گذرانند . این امر ممکن است سبب کمرنگ شدن رابطه ميان پدران و فرزندان شود . پدر به عنوان سمبل اقتدار در خانواده ، نقش مهمي در تربيت روحي و رواني فرزندان دارد . رابطه پدر با هريک از فرزندان دختر و پسر ، از اهميت خاصي برخوردار است .
 
گزارشی در این باره:
پدر مي تواند راهنماي فکري خوبي براي پسر باشد . او مي تواند پسر را براي ايفاي نقشهاي مردانه ، تربيت كند . برپايه تحقيقات انجام شده ، پسرها از سن سه سالگي مي کوشند رفتار خود را شبيه پدر كنند . پسر به محبت پدر و احساس تفاهم با او نيازمند است . پدران بايد از تمايل پسران براي تقليد از آنها در طرز راه رفتن و يا لباس پوشيدن و صحبت کردن ، استقبال کنند . اين تقليدها را نبايد نكوهش کرد . تقليد از گفتار و رفتار پدر ، ممکن است به يادگيري ارزش ها و سنتهاي اجتماعي بيانجامد . بهترين رابطه بين پدر و فرزند پسر ، برپايه دوستي و صميميت شکل مي گيرد . ارتباط نزديک و صميمي پسر با پدر و حمايت هاي فکري او ، سبب مي شود که فرزند پسر احساس کند از پشتوانه اي محکم برخوردار است . البته در اين حمايتها نبايد افراط شود ، زيرا فرزند شخصيتي وابسته پيدا مي کند .
رابطه پدران با دختران نيز از اهميت خاصي برخوردار است . دختر مرد آرماني اش را از طريق پدر شناسايي مي کند . رفتار پدر با همسرش ، نقش زيادي در نگاه دختر به زندگي مشترك در آينده دارد . دختراني که رفتار احترام آميز پدر با مادر را در خانه مي بينند ، از ازدواج و آينده خود تصويري مثبت در ذهن خواهند داشت . پدران مي توانند راهنماي فکري خوبي براي فرزندان دختر خود باشند . پدر بايد به دختر محبت کند ، او را دوست بدارد و اين دوستي را به صورت آشكار ابراز كند . اين محبت ها در رشد عاطفي فرزند دختر ، بسيار مؤثر است . برخي پژوهش ها نشان داده که عدم وجود عاطفه و محبت ميان پدر و دختر ، سبب مي شود كه او اين محبت را در خارج از فضاي خانه جستجو کند . اين امر ، زمينه را براي بسياري از انحرافات و کجرويها فراهم مي كند .
درمورد نقش مادر در خانواده بايد گفت که مادر ، مؤثرترين عامل تربيت و تامين کننده سلامت روحي ، رواني و جسماني فرزندان است . نقش اساسي مادران در تربيت موجب شده است که در نظام تربيتي و حقوقی اسلام ، به مادران توجهي خاص شود . محبت مادر به فرزند چنان تاثيرگذار است که هيچ چيزي نمي تواند جاي آن را بگيرد . نوازش مادر يکي از غذاهاي روحي کودک است و مادر بايد به اندازه لازم ، فرزند خود را از اين غذاي روحي بهره مند سازد . مادر از نظر رواني و عاطفي ، سرشار از محبت است و توان بالايي در ابراز احساسات و عواطف دارد . حال اگر از اين توان ، درست استفاده شود ، در تحکيم پيوند خانوادگي و چگونگي شکل گيري روابط اجتماعي فرزندان نقش سازنده اي خواهد داشت . مادران بويژه درارتباط با دختران از کارکردهاي تاثيرگذار تربيتي برخوردارند . روان شناسان معتقدند که پرورش صفاتي از قبيل اعتماد به نفس ، عزتمندي ، خودباوري برعهده مادراني کارآمد و فهيم است . چرا که اين فرشتگان محبت از طريق مسيري که با مهر خود مي گشايند ، راه پرفراز و نشيب تربيت را هموار مي كنند . مادر در تلطیف احساسات فرزند بویژه فرزند پسر ، نقش مهمی دارد . گاهی تند خوئیها و پرخاشگریهای پسران ، در یک مکالمه ساده و آرام بخش با مادران ، فرو می نشیند . مادران به دليل عواطف قوی ، به گلايه ها و مشكلات فرزندان ، بهتر توجه می کنند و رازدارانی امین در خانواده هستند . به علاوه ، مادران مي توانند درزمينه الگو دهی به دختران ، بسیار موثر و جهت دهنده عمل کنند . البته به شرطی که در ایجاد رابطه محبت آمیز با آنها موفق شده باشند.
خواننده  عزيز وگرامي سايت جام غور!
اين چنين است که به فرموده پيامبر گرامي اسلام (ص) ، پدر و مادر ، بزرگترين حق را بر گردن انسان دارند . به همین دلیل آموزه هاي اسلام بر شناخت و رعايت حقوق والدين و به خصوص مادر تاکيد بسيار دارد . آياتي از قرآن نيز به رنج و زحمت مادر در بدنيا آوردن کودک و پرورش او اشاره مي كند . جايگاه ارزشمند والدين در پيشگاه خداوند ، خواه ناخواه ، آدمي را به تواضع دربرابر این موهبتهای الهی و رعايت ادب و احترام و نيکي به آنان وا مي دارد .
                                                                                   والسلام