آرشیف

 
   راز خوابیده ،معمای مرګ فاروق یعقوبی کتابیست تالیف آقای مامون که رویدادهای سالهای اخیر کشوررا موردارزیابی قرارداده اند۰ نخستین سطور کتاب حکایه ازآن داردکه  ګویا تاریخ سیاسی  افغانستان از سوی دستگاه های استخباراتی خارجی، مهندسی و طراحی شده ، واقعیت های بسیار کلیدی سیاسی هیچ گاه در نظام آموزشی افغانستان بازتاب نیافته و اکنون وقت آن فرارسیده است که باید تاریخ سیاسی افغانستان بربنای نیازها وامکانات امروزین به نګارش درآید۰  ولی کتاب بجای آنکه واقعیت هاراانعکاس دهد بیشتر انعکاس دهنده دیدګاه ها وقضاوت های ذهنی مؤلف است ۰ ضمنآ درکتاب ارزیابی های متضاد نیز مشهود میباشد۰ بحث برتمام موارد قابل بحث کتاب ازحوصله این نوشته  بیرون است ازینرو خواستم فقط بچند مورد  بخش«توفان ازکجابرخاسته  بود؟» مکث نمایم۰   نګارنده کتاب معتقداست که شوروی وپاکستان قبل ازخروج اردوی سرخ ازافغانستان باین توافق رسیده بودند که درافغانستان جنګ هم چنان ادامه یابد۰ نګارنده باین توافق نام جالب «ازدواج ستراتژیک شوروی- پاکستان» داده اند ۰ توافق این دودولت درقدم نخست راه اندازی کودتا علیه نجیب است ودرمورد چنین مینګارد«  مقامات مسکو قبل از راه اندازی عملیات کودتای جنرال شهنوازتنی درسال 1368 دراقدامی آشکار، سه وزیر حکومت دکترنجیب الله (سیدمحمدگلاب زوی، شهنوازتنی وغلام فاروق یعقوبی) را برای مشوره به شوروی دعوت کردند. دعوت از وزیران دکتر نجیب پس ازآن صورت گرفت که پروفیسور برهان الدین ربانی رهبر جمیعت اسلامی بنا به ابتکار زعمای تحول طلب شوروی به خصوص جناح بوریس یلتسن در توافق مخفی با پاکستان  برای اولین بار به شوروی سفر کردند ۰ درآن سفر، روس ها به طور استفهامی از سه وزیر حکومت نظرخواهی کرده بودند که آیا آنان با « مشی مصالحه ملی» دکترنجیب الله به منظور نزدیکی و مشارکت گروه های مجاهدین دریک نظام مختلط توافق دارند؟ گزارش های حاصل ازین مذاکرات سری می رسانند که آقایان گلابزوی و شهنوازتنی مخالفت شان با سیاست جدید دکترنجیب را با صراحت ابرازداشته و گفته بودند که نجیب حزب را متلاشی کرده است۰ شوروی در تماس با برهان الدین ربانی و سه وزیر ناراضی دولت دکتر نجیب اهداف زیرین را دنبال می کردند:
یک:سقوط دکترنجیب الله با استفاده از زورواستفاده « غیرمستقیم» ازاحمدشاه مسعود درین پروسه ۰  دو: ترور حیثیتی جمیعت اسلامی افغانستان به عنوان دومین نیروی مجاهدین درافغانستان ۰۰۰،        محمود احمدوویچ گارییف رئیس سازمان کا،جی بی درکابلبه مقامات مسکواطمینان داده بود که کودتاګران ازناحیه شمال بادردسرمواجه نخواهدشد۰۰۰، غلام فاروق یعقوبی درجریان سفر به ماسکو ، از طریق برخی جنرالان ناراضی شوروی، برنامه کودتاعلیه دکترنجیبالله راکشف کرده بود ۰۰۰ ،  احمدشاه مسعود به دکترعبدالرحمن رئیس اداره اطلاعاتی شورای نظار دستور داده بود که با تمام قوا برای درهم شکستن کودتای جنرال شهنواز تنی وارد عمل شوند۰۰۰ » دراین شکی نیست که آنزمان اتحادشوروی وپاکستان وهم چنان برخی ازکشورها خواهان ادامه جنګ ویا بقدرت رساندن نیروهای درافغانستان بودندکه وسیله  در دست آنها باشند۰ اما «ازدواج ستراتژیک شوروی- پاکستان» با درنظرداشت واقعیت تشکیل دولت مصنوعی پاکستان ، وابستګی آن به غرب و این حکم نګارنده کتاب که پاکستان را به عنوان میراث دار نگاه انگلیسی به افغانستان میداننددرآن مقطع حساس جنګ سردغیرعملی بنظر میرسید۰ بهرصورت عدم صحت ادعای آقای مامون درمورد کودتا از این اظهارات ایشان هویداست که تصادم نظامی (۱۶حوت ۱۳۶۸ ) رانتیجه سفرربانی به مسکو میداند که دربرج عقرب ۱۳۷۰ بوقوع پیوست ۰ درصورتیکه برخوردنظامی  دونیم سال قبل از سفر رخ داد بکدام منطق میتوان حکم نمودکه مقدمات برخوردنظامی در جریان سفر ربانی طرح ریزی ګردیده بود۰ بچنین قضاوت ایکه قصه ساختن بیش نیست آنهایی باور خواهند نمودکه قضایای افغانستان را پیګیرانه دنبال ننموده انداما فعالان سیاسی وآګاهان امور میدانندکه مولف کتاب تلاش دارد تادیدګاه های خویش را منحیث یګانه واقعیت به کرسی بنشاند۰به آقای مامون باید اذعان داشت که درآن سفر رهبری شوروی وربانی باین توافق رسیدندکه پروګرام صلح ملل متحد را سبوتاژ نمایند۰ مبتنی بر همین توافق بودکه درشمال افغانستان پروسه هماهنګ سازی فعالیت های تخریبی جهادی های پروتوکولی با ملیشه های دولتی آغازوبه بغاوت ها دامن زده شد۰  ضمنآاتحادشوروی اعتباراز اول جنوری ۱۹۹۲ کلیه کمک ها را به دولت نجیب الله قطع مینماید۰قطع کمک ها ،آغاز بغاوت ها وبالاخره کودتای پرچمی های طرفدارکارمل منجربه سقوط دولت وقت وبقدرت رسیدن غایله  شمال شد که نقش کلیدی ورهبری کننده  را درآن جمعیت اسلامی داشت۰ اګرصحبت ازازدواج آن دودولت مطرح باشداین ازدواج بخاطر سبوتاژ پروګرام صلح  م،م باایجاد ائتلاف نامیمون شمال  وبقدرت رسانیدن جمعیت اسلامی صورت ګرفته بود۰تصادم نظامی ۱۶ حوت ۱۳۶۸ درواقعیت امر آخرین زورآزمایی خلقیها وپرچمیها بودکه به سرکوب خلقی ها منجرشد۰ تصادم متذکره محصول ازدواج ستراتژیک شوروی – پاکستان نی ،بلکه نتیجه  کشکمش های دوامدار جناح های رقیب خلق وپرچم حزب دموکراتیک خلق بود۰خلقی ها که با تجاوزاردوی سرخ  قدرت سیاسی راازدست دادندبا خروج اردوی اشغالګر فرصت آنرا یافتند تادر عرصه سیاسی فعالانه ظاهر شوندکه ظهوردوباره آنها برای پرچمی های حاکم  بر کشور و حامی آن شوروی غیرقابل تحمل بود۰ ازین روپلان سرکوب خلقی ها طرح وعملی ګردیدکه احمدشاه مسعود هم درتطبیق پلان متذکره سهم ګرفت ومیدان هوایی بګرام را از جاییکه  شهنوازتڼی عملیات ضددولتی را رهبری  مینمود هدف  حملات راکتی قرارداد ۰ مسعودکه از قبل با اشغالګران پروتوکول های مخفی همکاری داشت تعهدنموده بودکه نه تنها برای قطار های شوروی ودولتی درشاهراه سالنګ مزاحمت ننمایدبلکه برای سایر مجاهدین نیزاجازه ندهدتا بالای کاروان ها حمله کنند۰ وقتی مسعودبه عبدالرحمن دستور میدهد که با تمام قوا برای درهم شکستن کودتای جنرال شهنواز تڼی وارد عمل شوندنمایانګراین واقعیت است که این دستوربنابرتفاهم قبلی باشوروی ها ویا طرفداران نجیب صادرشده بود۰ موضعګیری جانبدارانه شورویها بنفع نجیب  در تصادم نظامی ۱۶ حوت ازتقدیرآنعده ازمشاورین شوروی آشکار میګرددکه قطعات وفادار نجیب را درامرسرکوب طرفداران تڼی یاری رسانیده بودند که تنها در  وزارت داخله سیزده تن آن مفتخربه اخذ مدال ها ونشان ها ګردیدند۰
ازاقتباسات فوق برمیآیدکه آقای مامون منحیث واقعه نګار نی بلکه بحیث مبلغ جمعیت اسلامی اقدام به نګارش کتاب نموده اند زیرا تلاش دارند تا نقش جمعیت اسلامی نسبت به سایرین تبارز نماید۰ازینرو ازترورحیثیتی جمیعت اسلامی افغانستان به عنوان دومین نیروی مجاهدین در افغانستان یادآوری میکند ۰ مؤلف میداند که مردم باګذشت زمان هرچه بیشتربه نقش منفی جمعیت اسلامی طی سالهای جهادوبالخاصه بعدازتوافقات ژنیو پی میبرند بنآ نګارنده از ترورحیثیتی جمعیت اسلامی حرف میزند۰ ضمنآبرای آنکه مسعود فرمانده استثنایی  ومغزمتفکرمعرفی ګردداز یکسو مسآله« استفاده غیرمستقیم » ازاو رادرسرنګونی دولت نجیب طرح مینمایدوازجانب  دیګر اورا ازینرو موردتحسین قرار میدهد که در سرکوب کودتا سهم ګرفت ۰ درزمینه نګارنده میبایدباین دو پرسش پاسخ میداد ۰یکی اینکه چرا شوروی ها مسعودرا به اجرای چنین ماموریتی برګزیدند در حالیکه سایرقوماندانان چون عبدالحق ، قاری  بابا، حقانی ،تورن اسمعیل ، ملاملنګ ، سیدجګړن وامثالهم میتوانستند ازعهده چنین ماموریتی موفق بدرآیند۰ ثانیآ اینکه مسعود چګونه اطلاع یافت ویاالهام ګرفت که تصادم نظامی ۱۶ حوت بین نیروهای  نجیب – تڼی جریان دارد ومیدان هوایی بګرام رابنفع نجیب هدف حملات راکتی قرار داد۰ نګارنده کتاب تصادم نظامی ۱۶حوت را چون تبلیغات دولت وقت کودتای مشترک تڼی – حکمتیار میدانداما عجیب این است که بتاریخ ۱۶ حوت حزب اسلامی این مؤتلف کودتایی تڼی درهیچ منطقه  بنفع تڼی عمل ننمود درحالیکه جنګجویان مسعود بنفع نجیب عمل نمودند۰ آقای مامون ازګزارش اطمینانیه نماینده کی جی بی به مسکووهم چنان ازجزئیات مذاکرات سری  مقامات شوروی باربانی وسه وزیرنجیب حرف های داردکه تاالحال درهیچ اثری با چنین جزئیات معلومات داده نشده است۰ ضمنآ نګارنده ازین موضوع هم بیخبرنیست که یعقوبی درجریان سفر به ماسکو ، از طریق برخی جنرالان ناراضی شوروی، برنامه کودتاعلیه دکترنجیبالله راکشف کرده بود ۰ ولی نګارنده ازافشای منابع این ګزارشات خودداری مینماید۰شایدعلت آن در این نهفته باشد که ایشان با آن منابع ارتباطاتی داشت۰ بجا خواهدبود تادرارتباط بارویدادهای سه دهه  اخیر در کشورخاطرنشان ساخت که این رویدادهای دراماتیک ،خونبارو ویرانګر برعلاوه آنکه تلفات ګسترده انسانی ومالی را در پی داشت هم چنان جامعه افغانی را دریک بحران عمیق ایکه بی اعتمادی وبی تفاوتی،کینه ونفرت ،تقابل ودشمنی ، تعصب کورقومی وخود محوری ممیزات اصلی آنست فرو برده است۰ اکثرآ  درباره خود، قوم ،ګروه وحزب خویش میاندیشند۰ محاسن رادرخود وزشتی هارا در دیګران جستجومینمایند۰ عده از قلم بدستان ما حین قلم زنی دراین موردمیاندیشندکه چګونه رقبای سیاسی خویش را تخریب وبه ترورشخصیت شان پرداخت و همرزمان ،هم فکران وهمتباران خویش را مغزهای متفکرو وطندوست عاری ازکاستی هاونارسایی هامعرفی نمود که کتاب موردبحث هم با چنین روحیه نګاشته شده است۰ بګونه مثال درکتاب فقط طومارطویلی از صفات مثبت سترجنرال غلام فاروق یعقوبی وزیرامنیت دولتی بنظر میرسد۰ ترسیم چنین منظره ازشخصیت نامبرده باین معنی است که یعقوبی انسان خارق العاده  مبری ازکاستی ها ونارسایی هابود۰ اما نګارنده فراموش نموده است که یعقوبی ازجمله رهبران حاکمیتی بود که این حاکمیت نه فقط زاده تجاوزبیګانه بود بلکه  بکمک اردوی اشغالګربر مردم حکومت مینمود ۰ برعلاوه اودرارګانی مقامات کلیدی منجمله رهبری آنرا داشت که مردم آنرا ارګان شکنجه وعذاب میګفتند که وظیفه آن تفتیش عقاید،تشخیص عناصرضداشغال ،تضعیف جنبش مقاومت آزادیخواهانه مردم و شکنجه مبارزان و وطندوستانی بودکه بجرم مخالفت دربرابراشغال توسط همین ارګان راهی زندان هامیشدند۰ آیا چنین فردی باداشتن  چنین موقفی در رژیم  دستنشانده  سزاوارستایش است؟ فراموش نباید کردکه اشغالګران شوروی چون هراشغالګری آنهایی را در ادارات ومقامات کلیدی بویژه  (ارګان استخباراتی ) نصب وارتقا میدادند که مجریان راستین امرونهی مشاورین شوروی بودند ۰اګر اشغالګران سیلی جانانه مردم مارا نمیخوردندوباسرافګندګی ازکشورما خارج نمیشندند ازامکان بدور نبودکه یعقوبی رییس اداره شکنجه وعذاب وفردقابل اعتمادمسکو جای دکترنجیب را میګرفت آنچنانکه دکترنجیب جای ببرک کارمل  را ګرفت ۰
دراخیر توجه آقای مامون رابه دونکته معطوف میدارم یکی اینکه بهتربودتا کتاب را قبل ازچاپ در اختیاریکی ازدانشمندان روشن ضمیرقرارمیدادتا درفع کمبودی ها ونارسایی های موجود درکتاب  اورا کمک  مینمود۰ اګرایشان باین کارمبادرت میورزیدند حداقل ایشانرا متوجه میساختند که معنی (ګلاسنوست) بازسازی نی ، بلکه علنیت یا فضای بازوشفاف است ۰دوم اینکه  واقعه نګاری و تاریخ نویسی ، داستان ورومان نویسی نیست ۰ تاریخ تخیل ،تصور ، حدس وګومان و نګاشتن توصیف نامه یا هجوه نامه  نیست۰ واقعه نګاری وتاریخ نویسی قصه ساختن ، زورزدن ، قهرمان تراشیدن ویا خاین قلمدادنمودن این یاآن شخصیت نیست ،بلکه تاریخ بازګشایی ګذشته هاست که اګرزشت است یا زیبابدون کم وکاست ،کج اندیشی وذهنیګری بایدآنرا نګاشت۰
پایان