آرشیف

2015-2-1

محمداکرام اندیشمند

بی نظیر بوتو در یک ماموریت معکوس

باری بی نظیر بوتو در 30 اکتوبر 2000 میلادی به خبرنگار نشریۀ فرانسوی لوموند چاپ پاریس در لندن گفت:«فکر روی کار آوردن طالبان از انگلیس ها بود، مدیریت آنرا امریکایی ها کردند، هزینۀ آنرا سعودی ها پرداختند و من اسباب آنرا فراهم کردم و طرح را اجرا کردم.»
 خانم بوتو زمانی به قول خودش پروژۀ طالبان را با فکر انگلیسی، مدیریت امریکایی و مصرف عربی از سوی خادمان حرمین شرفین اجرا کرد که در آن وقت (1993تا 1996) صدراعظم پاکستان بود.  و ژنرال بابر دوست و متحد پیشین پدرش و عضو ارشد حزب مردم که در نقش پدر و مربی طالبان ظاهر شد وزارت داخله را در کابینۀ او بدوش داشت. بی نظیر در سال 1996 از صدارت برکنار شد و سپس در سال 1999از سوی حکومت ژنرال پرویز مشرف متهم به فساد مالی گردید. او از ترس گرفتاری و محاکمه به اتهام فساد به تبعید خود خواسته پرداخت و سالهای زمامداری ژنرال مشرف را تا این وقت در لندن و امارات متحدۀ عربی بسر برد.  ژنرال پرویز مشرف رئیس دولت پاکستان در بهار سال روان 2007 دستور توقف رسیدگی به تخلفات مالی او را صادر کرد که این اقدام به گفتگوهای دوطرف بر سر مشارکت در قدرت انجامید. سرانجام بی نظیر بتاریخ 18 اکتوبر 2007 وارد پاکستان شد تا با کسب مجدد کرسی صدارت پاکستان ماموریت جدید خود را بازهم به مدیریت امریکایی ها انجام دهد. ماموریتی که در جهت معکوس ماموریت پیشین او قرار دارد. او این بار مؤظف است تا پروژۀ برچیدن طالبان و القاعده را بر عکس دوران قبلی صدارت خویش اجرا کند.
آیا بی نظیر در این ماموریت معکوس پیروز خواهد شد؟
درحالیکه مسیر حوادث در حوزۀ جغرافیایی ماموریت فردای بی نظیر بوتو به مشکل قابل پیش بینی میباشد اما به نظر میرسد که ماموریت جدید بی نظیر بوتو برخلاف ماموریت قبلی او با دشواریها و پیچیدگیهای بسیاری همراه است.  آنگونه که بازگشت خونین او به پاکستان گوشه هایی از این دشواری را به نمایش گذاشت. بی نظیر در ماموریت قبلی بمنظورتقویت و جابجایی طالبان در افغانستان، مولوی فضل الرحمن و سایر گروه های همفکر پاکستانی طالبان را در کنار خود داشت، اما در ماموریتِ جدید تضعیف و برچیدن طالبان و یاران القاعدۀ شان، به مخالفت و مخاصمت آنها روبرو است.
بی نظیر بوتو بازگشت فعلی خود را در جهت مبارزه برای اعادۀ دموکراسی در پاکستان عنوان می کند و خود را در این مبارزه برنده احساس میدارد، در حالیکه شیوۀ بازگشت او همراه با توافق انجام یافته در تقسیم قدرت پیش از عملی شدن پروسۀ دموکراسی ادعای او را در این مبارزه بی پایه و غیر قابل قبول می نمایاند. هرچند که در ظاهر و بصورت علنی تقسیم قدرت مورد تردید قرار می گیرد؛اما همه میدانند که بدون دسترسی به توافق بر سر تقسیم قدرت، بی نظیر نمی توانست در سایۀ حکومت ژنرال مشرف به پاکستان برگردد. ولی این چگونه مبارزه در راه بازگشت دموکراسی به پاکستان است که بی نظیربوتو به عنوان مدعی و پرچمدار دموکراسی و مبارزه در راه دموکراسی قبل از انتخابات و کسب آراء مردم پاکستان، با ژنرال مشرف حاکم نظامی پاکستان به تقسیم قدرت می پردازد و او پیش از پیش در رسانه های گروهی جهان صدراعظم و ژنرال، رئیس جمهور تثبیت و مشخص می شوند؟  این چگونه اعادۀ دموکراسی است که نواز شریف و بی نظیر بوتو صدراعظم های اسبق پاکستان که هردو دارای پروندۀ فساد مالی و خیانت در محکمۀ پاکستان هستند اما ازورود نواز شریف به پاکستان جلوگیری می شود و بر عکس از ورود بی نظیربوتو استقبال بعمل می آید؟
ماموریت متضاد و متناقض بی نظیر بوتو در زمان پیشین صدارت او برای اجرای پروژۀ امریکایی-انگلیسی و عربی طالبان با ماموریت فردای صدارت او برای تخریب و نابودی این پروژه بخشی دیگر از نقطۀ ضعف خانم بی نظیر در اجرای مؤفقانۀ این ماموریت است. صرف نظر از اینکه بی نظیر خود چه احساسی در انجام یک طرح فرمایشی انگلیسی- امریکایی و عربی بگونۀ متضاد و معکوس در دوزمان متفاوت دارد، بدون تردید تصویری که از او در حوزۀ جغرافیایی ماموریتش ایجاد می شود تصویری از یک آدمک دست نشانده است که در سال دوهزار میلادی گفت من طرح طالبان را به عنوان فکر انگلیسی، مدیریت امریکایی با هزینۀ عر بی اجرا کردم و اکنون به پاکستان بازگشته است تا این طرح را تخریب و متلاشی کند. از این رو به ادعای او در مورد دموکراسی و مبارزه با تروریزم  چندان با دیدۀ باور و اعتماد نگاه نمی شود. هرچند که او در روزهای بازگشتش به پاکستان تأکید کرد که مبارزه با تروریزم و تحقق دموکراسی در پاکستان خواست پاکستان و درجهت منافع و مصالح پاکستان است.
مشکل دیگر بی نظیر بوتو در انجام ماموریت جدید به کم رنگی و بی اعتباری  دموکراسی مورد حمایت امریکا بر میگردد. بی نظیربوتو در حالی به تأیید و حمایت ایالات متحدۀ امریکا جهت اعادۀ دموکراسی به پاکستان می آید که دموکراسی ورد زبان امریکا رنگ باخته است. دیگر دموکراسی مورد ادعای بی نظیر بوتو و در چتر حمایت امریکایی ها آن اهمیت و اعتبار گذشته را ندارد. بذر دموکراسی امریکایی در عراق، میدان کِشت دموکراسی مورد حمایت امریکا یا دموکراسی امریکایی را در پاکستان برای بی نظیر بوتو بسیار نا هموار ساخته است.
نکتۀ قابل تذکر این است که بخش اصلی عوامل پیروزی آتیۀ بی نظیر بوتو درکرسی صدارت پاکستان درعرصۀ تحکیم و تعمیم دموکراسی و تضعیف تروریزم و افراط گرایی دینی به عملکرد امریکایی ها در منطقه و در برابر جهان اسلام بر میگردد. اگر امریکا با حمله به ایران و یا با ظاهر شدن محمود احمدی نژاد در نقش صدام حسین ایران، جنگ و بی ثباتی دیگری را در منطقه مشتعل کند، شانس بی نظیر در ایجاد دموکراسی و ثبات در پاکستان و غلبه بر تروریزم و افراط گرایی دینی به صفر تقرب می کند.
 یکی دیگر از عوامل مؤفقیت بی نظیربوتو به اتخاذ سیاست های مستقل خارجی به ویژه در ارتباط با موضوع کشمیر و افغانستان بدون دیکته و دخالت ارتش و سازمان استخبارات آن(آی.اس.آی) بر میگردد. آیا بی نظیر بوتو در کرسی صدارت قادر به انجام چنین سیاست مستقل خواهد بود؟ آیا مشرف و ژنرالان ارتش چنین حق و صلاحیتی را به او خواهند داد؟