آرشیف

امر معروف ونهی منکر(وا داشتن بخوبی وباز داشتن از بدی)
 
امر به معروف و نهی از منکر با رعایت شرایط آن یک تکلیف شرعی عمومی برای حفظ احکام اسلام و سلامت جامعه است، امر معروف ونهی منکر یعنی  دفاع از حق و مبارزه علیه باطل ، دفاع از عدالت مبارزه علیه ظلم وبی عدالتی. جلو گیری از کار زشت ورهنما ئی به کار خیر ومثبت ویا به عبارت دیگر اگر بینی که نا بینا به چاه است.اگر خاموش بنشینی گنا*ه است. امر معروف ونهی منکر خارج شدن از حالت سکوت وبی تفاوتی نیز میباشد لذا حس ویا داشت  اخلاق امر معروف ونهی از منکر تازیانه ای است که حین دیدن کار بد وجدان انسان را بیدار میکند تا بگوید این کار را نکنید که زشت است یعنی منکر در عوض پیشنهاد کار خوب ارائه کند وبگوید  این را انجام دهید که نیکو وپسندیده است. در احکام دین، به تمام واجبات و مستحبات معروف و به تمام محرمات و مکروهات منکر گفته می‌شود بنابراین واداشتن افراد جامعه به انجام کارهای واجب و مستحب امر به معروف و بازداشتن آنها از کارهای حرام و مکروه نهی از منکر است. در یک کلیمه باید( بی تفاوت نباشیم)
شرائط  وآداب امر به معروف ونهی  از منکر:
امر به معروف و نهی از منکر منحصر به قشر و صنف خاصی از مردم نیست و تمام اقشار و اصناف واجد شرایط را در بر می‌گیرد حتی بر زن و فرزند واجب است تا هنگام مشاهده‌ی ترک معروف یا انجام حرام توسط پدر و مادر یا شوهر، به امر به معروف و نهی از منکر در صورت تحقق شرایط آن مبادرت کنند.برای امر به معروف نیکو کار بودن شر ط نیست  ولی شخصیکه امر معروف میکند  اگرخودش  نیکو کار باشد بهتر است  واگر نبود باز هم  دروقت دیدن کار زشت باید بی تفاوت و ساکت نباشد. در امر معروف ونهی منکر باید شرائط زمان ومکان و وهدف اصلی که اثر گزاری است در نظر گرفته شود. بناءٌ بدون رعایت ادب و اخلاق اجتماعی  امر معروف تقریبا بیهوده وغیر ضروری است درین نوشته به چند شرط لازمی در ادای رسالت امر معروف ونهی از منکر اشاره میکنیم.
1-شخص مخاطب امر بر نهی از منکر بر ادامه عمل خود اصرار داشته باشد. اگر نشانه ای باشد که آن کار را ترک کرده دیگر امر به معروف و نهی از منکر بیهوده است..
2- شخصی که امر معروف ونهی از منکر میکند باید خوب وزشت را درست  از یکدیگرتمیز دهد.
3- شراط امر معروف این است که مخاطب را در حال انجام کار زشت  ببیند ونهی کند  .نه اینکه پهلوی هرکس بنشیند وسر تبلیغ باز کند در حا لیکه نمیداند مخاطب ازوی دانا تر است ویا هم بیشتر عامل به معروف است .درینصورت حرفهایش آزار دهنده وبیهوده خواهد بود.
4- در امر معروف به کسی زیان نرسد یعنی غیبت جوئی وعیب گوئی کسی را نکند،  وهدفش تهمت وتحقیر دیگران  نباشد.
5- در نهی از منکر نجات مخاطب ورضای خدا در نظر باشد نه ریا کاری ونمایش علم ویا هم بر تری جوئی.
6- امر ونهی دینی باید با نهایت شفقت ومهربانی  صورت گیرد تا بر جا نب مقابل اثر گذارد..فبما رحمة من الله لنت لهم ..
7- کسیکه امر به معروف  ونهی از منکر میکند با ید حلیم، صابر، ومتحمل باشد  تا اگر مخاطب از روی نا دانی عکس العمل منفی نشان دهد نا راحت نشود وبا پیشانی باز وزبان نرم دوباره  نوازشش دهد. والکا ظمین الغیظ والعافین عن الناس.
 

• مراحل امر معروف و نهی از منکر

• مراحل ودرجات امر معروف ونهی منکر به اوضاع وشرائط مرتبط است وموقعیت طرفین که به کدام در جه *میتوانی مخاطب را از منکر باز داری وبه اجرای معروف وا داری واین مراحل از دید دانشمندان سه است.
  1- امر و نهی قلبی.: اظهار رضایت و تنفر. یعنی رضایت قلبی خود را نسبت به معروف و تنفر و انزجار درونی خود را نسبت به منکر آشکار سازد و از این  طریق فردی که معروفی را ترک و یا منکری را به جا می‌آورد را به انجام معروف و ترک منکر وارد سازد. یعنی نشان دهد که قلبا از منکر نا راحت واز اجرائی معروف خوشحال است.مانند تبسم ویا گزیدن لب وشور دادن سر وغیره که حالت قلب را تر جمانی میکند

• 2- امر و نهی لسانی(زبانی).  با در نظر داشت شرائط باید از نرمترین وسیله وطریقه استفاده شود مانند ارشاد کردن، تذکر دادن، موعظه کردن، پند و اندرز دادن، مصالح و مفاسد و سود و زیانها را بر شمردن، بحث و مناظره کردن، استدلالی سخن گفتن، با غلظت و درشتی حرف زدن، با تهدید صحبت کردن.

• . امر و نهی عملی.اگر با پایین‌ترین درجه و آسانترین روش می‌توان نتیجه گرفت نباید به درجه‌ی شدیدتر پرداخت.واما اگر شاید سرایت اضرار منکر هستی طوری که منافع عامه ویا زندگی فرد دیگری را به نا بودی میکشاند دران صورت اعمال جبر وزور گزینه آخر است نباید برای مفسد ومضر اجازه خراب کاری بیشتر داده شود.

ذکر معروف ومنکر در قرآن: امر معروف بر اساس یک جستجوی اجمالی با مشتقات آن (249) بار در (61 ) سوره و  (227 ) آیه آمده است. اما واژه «نکر» و مشتقات آن( 37 ) بار در (28 ) سوره و سی و هفت (37) آیه ذکر شده استکه ما به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
1- « وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر … » [1] باید از میان شما ،جمعی دعوت به نیکی ، و امر به معروف ونهی از منکر کنند!…
2- « یا بُنَیَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ …» [2] پسرم ! نماز را بر پا دار، و امر به معروف و نهی ازمنکرکن ،…
3- « کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تُؤْمِنُونَ بِاللّه » [3] . ، شما بهترین امتی بودید که به سود انسانها آفریده شده اند ؛(چه اینکه) امر به معروف و نی از منکر میکنید و به خدا ایمان دارید .
4- « یُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ اْلآخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر … » [4] به خدا و روز دیگر ایمان می آورند؛ امر به معروف و نهی از منکر می کنند؛…
5- «… یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ … » [5] آنها را به معروف دستور میدهد، و از منکر باز می دارد ؛اشیاء پاکیزه را برای آنها حلال می شمرد،…
6- « وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ و .. . » [6] . مردان و زنان با ایمان ، ولی ( ویار و یاور ) یکدیگرند؛ امر به معروف و نهی از منکر می کنند؛ نماز را بر پا میدارند و… .
7- « … اْلآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحافِظُونَ لِحُدُودِ اللّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنینَ » [7] .آمران به معروف ، نهی کنندگان از منکر، وحافظان حدود (و مرزهای ) الهی ،(مؤمنان حقیقی اند)؛ و بشارت ده به( اینچنین) مؤمنان!
8- « الَّذینَ إِنْ مَکَّنّاهُمْ فِی اْلأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَر… » [8] همان کسانیکه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را بر پا میدارند، و زکات می دهند ، و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.
 

[1] سوره آل عمران ، آیه 104 .
[2] سوره لقمان ، آیه 17 .
[3] سوره آل عمران، آیه 110.
[4] سوره آل عمران، آیه 114.
[5] سوره اعراف، آیه 157 .
[6] سوره توبه، آیه 71.
[7] سوره توبه، آیه 112.
[8] سوره حج، آیه 41.
تتبع ونگارش از عبدالقدیر علم.23 سیپتمبر 2020