آرشیف

از تسلط طالبان در کشور تاکنون، سومین ‌بار است که خاک اوزبیکستان از افغانستان مورد حملات موشکی قرار می‌گیرد. هر بار مسوولیت این حملات را شاخه خراسان گروه موسوم به داعش بر‌عهده گرفته است؛ گروهی‌ که طالبان پیش از این حضور‌ش در افغانستان را انکار می‌کردند و آن را جنگ تبلیغاتی رسانه‌ها می‌خواندند. اما در تازه‌ترین مورد، طالبان از افراد بازداشت شده اقرار گرفته‌اند که به داعش نسبت داشته‌اند.

مسأله پرسش‌برانگیز و جالب این است که طالبان حمله‌های راکتی از خاک افغانستان را تایید می‌کنند، اما اوزبیکستان آن را رد می‌کند. وزارت دفاع اوزبیکستان روز گذشته با نشر اعلامیه‌ای گزارش‌های اخیر در مورد حملات موشکی از خاک افغانستان به اوزبیکستان را رد کرده است. در این اعلامیه گفته شده که مرز در کنترل نیروهای نظامی آن کشور قرار دارد و وضعیت در نوار مرزی با‌ثبات است.

این اعلامیه در حالی از سوی وزارت دفاع اوزبیکستان صادر می‌شود که برای چندمین‌ بار خاک آن کشور از افغانستان مورد حمله راکتی قرار گرفته است. مردم می‌پرسند که چرا طالبان یک‌باره از سیاست انکار به سیاست اصرار و تاکید بر حضور داعش رو آورده‌اند. آگاهان امور سیاسی می‌گویند که طالبان با بزرگ نشان دادن این مساله، می‌خواهند از کشورهای آسیای میانه امتیاز کمایی کنند و قوت خود را در مهار جنگ‌جویان داعش به نمایش بگذارند. آن‌ها می‌خواهند با ایجاد رعب‌ و وحشت در منطقه، برای خود یارگیری کنند. پیش از این نیز گروه طالبان اعلام کرده بود که یک پایگاه داعش را در ولسوالی امام‌صاحب ولایت کندز تصرف کرده و نیروهای آن را کشته‌اند، اما جبهه مقاومت ملی که در مخالفت با طالبان قرار دارد، این مساله را ساخته‌گی خواند‌.

اوزبیکستان از جمله کشورهای منطقه است که روابط دوستانه با طالبان دارد و از زمان سقوط افغانستان به دست این گروه تاکنون چندین مقام دولتی به شمول وزیر خارجه این کشور به کابل سفر کرده و با مقام‌های طالبان دیدار و گفت‌وگو داشته است.

نخستین حمله راکتی از خاک افغانستان به اوزبیکستان قبل‌از‌ظهر دوشنبه، ۲۹ حمل، صورت گرفت. بر‌اساس گزارش‌ها، در این حمله ۱۰ موشک نوع کاتیوشا که گونه‌ای از راکت‌انداز چندتایی است، از ناحیه سرچاه در شهرک تجارتی بندر حیرتان به سمت خاک اوزبیکستان شلیک شد. طالبان در ابتدا شلیک این موشک‌ها به خاک اوزبیکستان را رد کردند، اما شامگاه همان روز داعش با پخش نواری تصویری از صحنه شلیک موشک‌ها، مسوولیت این حمله را بر‌عهده گرفت. داعش در آن نوار تصویری هدف از شلیک این موشک‌ها را حمله بر نیروهای مرزی اوزبیکستان عنوان کرد‌.

دومین حمله راکتی از افغانستان بر اوزبیکستان به تاریخ ۱۴ سرطان صورت گرفت‌. رسانه‌ها اعلام کردند که پنج موشک از افغانستان به منطقه مجنون‌تال ولایت سرخان‌دریای اوزبیکستان پرتاب شده است. در آن زمان رسانه‌ها گزارش دادند که بسیاری از مردم از بیم حملات بیشتر از خانه‌های‌شان بیرون نشده‌ بودند. متعاقباً وزارت خارجه اوزبیکستان این حمله‌های راکتی را تایید کرد، اما تذکر داد که هیچ نوع تلفاتی در قبال نداشته است. این در حالی بود که منابع به روزنامه ۸صبح از زخمی شدن پنج تن در این حادثه خبر داده بودند.

وزارت خارجه اوزبیکستان در توییتی آورده بود: «چهار گلوله هاوان ساعت ۴:۲۰ پس‌از‌ظهر از خاک افغانستان به اوزبیکستان برخورد کرده است.» در این توییت از داعش نام ‌برده نشده است. همزمان با برخورد موشک به منازل مسکونی در خاک اوزبیکستان، شماری از مسوولان مرزی این کشور به افغانستان آمدند و با طالبان در بلخ دیدار کردند. آن‌ها از طالبان خواستند تا جلو حمله‌های موشکی به اوزبیکستان را بگیرند. وزارت دفاع طالبان اما درباره محتوای این دیدار اعلام کرد که هیأت این گروه در شمال کشور در مورد تامین امنیت مرزی، جلوگیری از افراطیت و قاچاق مواد مخدر با جانب اوزبیکستان صحبت کرده‌ است.

در همین حال، رسانه‌ها به تاریخ ۲۶ سرطان از سومین حمله موشکی از خاک افغانستان به اوزبیکستان خبر داد‌ند. متعاقب این گزارش‌ها، وزارت دفاع اوزبیکستان ادعای سومین حمله راکتی بر خاک آن کشور را شایعات رسانه‌‌ای خواند‌. گفتنی است که طالبان به‌گونه مستقیم از داعش در انجام این حملات نام نبرده‌اند، اما همواره این گروه را «خوارج» می‌خوانند. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، ویدیویی از اعتراف یکی از بازداشت شده‌گان در پیوند به شلیک راکت بر خاک اوزبیکستان را نشر کرد و این کار را اقدام نیروهای «شرور» خواند‌.

ذبیح‌الله مجاهد به تاریخ ۲۶ سرطان پس از سومین حمله راکتی از افغانستان به خاک اوزبیکستان، از کشته شدن سه جنگ‌جوی گروه داعش و تخریب یک مرکز این گروه در ولسوالی امام‌صاحب ولایت کندز خبر داد‌. او گفت که در این مرکز، حملات راکتی اخیر بر خاک تاجیکستان و اوزبیکستان طرح‌ریزی شده بود.

با این حال، دکتر ذاکرحسین ارشاد، استاد دانشگاه بخارست رومانیا، به این عقیده است که همه قوت طالبان خلق رعب‌ و وحشت و نظم‌زدایی از منطقه و کشورهای همسایه است. از نظر آقای ارشاد، چنین حوادثی به یک نحو بسط‌ و گسترش و واقعی جلوه دادن وحشت و خشونت را توسط طالبان برجسته می‌سازد. به گفته او، کارت بازی طالبان هم همین مساله است. آقای ارشاد می‌افزاید که کشورهای همسایه از جمله اوزبیکستان هیچ وقت علاقه‌مند نیستند که نظم داخلی‌‌شان متأثر شود، از همین ‌رو: «باید تمام تدابیری را روی دست بگیرند، چه ایجابی و چه سلبی، که نظم داخلی‌شان به هم نریزد.» این استاد دانشگاه بخارست می‌گوید: «طالب با کلیت خود یک تهدید جدی به حساب می‌روند، بنابراین چگونه‌گی تعامل و چگونه‌گی نسبت طالبان با کشورهای همسایه، داشتن یک رابطه اقناعی بین دو طرف می‌تواند ممد نظم داخلی یا مخل نظم داخلی اوزبیکستان به شمار ‌آید.»

آقای ارشاد تصریح می‌کند: «به هر میزانی که در مرز وحشت گسترده‌تر، جدی‌تر و واقعی‌تر شود، خود‌به‌خود وحشت در این‌جا تهدیدکننده مستقیم نظم در داخل اوزبیکستان است. فرصتی را هم که این وضعیت ممکن برای طالب ایجاد کرده باشد، بحث و بهانه‌ها و ورژن‌های جدیدی از گروه‌های رادیکال چون داعش و غیره است که گویا طالب هم به هدف خود دست پیدا می‌کند و هم به‌صورت مستقیم مسوولیت آن بر دوش گروه دیگری به نام داعش است و به همین ‌خاطر ممکن طالب از هر دو جهت استفاده‌های خود را داشته باشند و استفاده‌های خود را بکنند.»

این در حالی است که علاوه بر اوزبیکستان، تاجیکستان نیز مورد حمله راکتی از خاک افغانستان قرار گرفته است. چندی قبل نوارهای تصویری به نشر رسید که در آن از ولسوالی خواجه‌غار ولایت تخار بالای خاک تاجیکستان حملات راکتی صورت می‌گیرد. شاخه خراسان داعش مسوولیت آن حمله‌های موشکی را بر‌عهده گرفت.