آرشیف

در هفته قبلی مقاله را زیر عنوان فرهنگ وفرهنگ سازی جهت نشر به سایتها انتر نتی فرستادم ولی این هفته متوجه شدم که افغانها معمولا از فرهنگ تعبیر وقرائت خاص خودرا دارند ، مثلا میگویند ما همه مسلمانیم وقرآن فر هنگ ماست ومارا به فرهنگ های بیگانه چه کار ؟ حتی کسانیکه قرآن را تلاوت کرده هم نمیتوانند این شعار را زمزمه میکنند اگر معنی وتفسیر قرآن را بدانند واحکام وارزش ارا تشخیص وتحلیل کنند باز هیچکس با ایشان حق مبا حثه پیرامون فر هنگ وفر هنگ سازی را ندارد…حال ببینیم مدعیان فرهنگ قرآنی تا چه پیمانه به قرآن وآموزه های فرهنگی آن نزدیک اند. به همین دلیل اینبار فر هنگ سازی را از دید اسلام وقرآن کتابیکه بخاطر ساختن واصلاح بشریت نازل شده وپیامبری که همه رفتار وکردارش فرهنگ عالی انسانی بوده به بر رسی میگریم. ،فرهنگ اسلامی از رسالت پیامبر ونزول قرآن مایه میگیرد آنجا که خداوند ج میفر ماید.

( لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِین) (آل عمران/164) «به یقین، خدا بر مؤمنان منت نهاد [که‏] پیامبرى از خودشان در میان آنان برانگیخت، تا آیات خود را بر ایشان بخواند و از رذائل اخلاقی پاکشان گرداند و کتاب و حکمت وعقل به آنان بیاموزد، قطعاً پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند)

از مفهوم آیه مبارکه فهمیده میشود که قرآن کریم علاوه از احکام وقوانین کتاب کامل فرهنگ سازی هم هست چنانچه در ایه فوق تعلیم کتاب که همان علم است ، وتزکیه که اخلاق وادب وحکمت هم که عقل است توصیه شده پس تعریف فرهنگ که آمیزه ازعلم وعقل وادب است درین آیه مبارکه کاملا متجلی است واین سه جوهر وعنصر اساس فرهنگ یک جامعه را تشکیل میدهد. بنا برین بخاطر کمال فر هنگ باید آموزه های قرآن كريم را که بزرگ ‏ترين هديه الهى و گرانبهاترين ميراث پيامبر گرامی اسلام در ميان مسلمين است زیور کشور وجود خود ساخت اما امروز جامعه اسلامى به دليل فاصله گرفتن از احکام وآموزه های فرهنگی اين گوهر ناب آسمانى و عطيه بزرگ رحمانى دچار فقر وناتوانی های فراوان فرهنگی در بین جوامع انسانی شده اند .

فرا گیری فر هنگ از قرآن: بلی فرهنگ قرآن همان فر هنگ انسانیت است که انسان را بخود سازی واثر گزاری رهنمون شده است خود سازی چون علم وادب واخلاق با شاخصه های خود گذری وتواضع وقناعت وفدا کاری .هر چند هر حرف وآیه قرآن کریم مکتبی از فرهنگ است ولی طور نمونه به ترجمه وتفسیر سوره حجرات اتکا میکنیم ا كه بسيارى از مسائل مهم اخلاقى وفرهنگی در آن عنوان گرديده ومى‏توان آنرا سوره اخلاق و آداب نیز ناميد . اخلاقیکه فرهنگ جامعه را می سازد.مانند تأکید بر يك سلسله اصول مهم اخلاق اجتماعى كه عملی کردن آنها محبت ، صفا ، صميميت ، امنيت و اتحاد را در جامعه اسلامى تضمین مى‏كند ، و فراموش كردن وپشت پا زدن به آنها مايه بدبينى و نفاق و پراكنده‏گى میشود و درین سوره گذشته از تربیت فردی به مسائل اجتماعی نیسز اشاره شده ودستوراتى كه مربوط به چگونگى مبارزه با اختلافات و درگيريهائى كه احيانا در ميان مسلمانان روى مى‏دهد بخوبی مشخص شده .
آیات نخست سورۀ حجرات نوع رفتار وتعامل امت با پیامبر بزرگوار اسلام را رهنمائی کرده که ادب را معیار خرد قرار داده است یعنی هر قدر سطح عقل و خرد انسان بالاتر مى‏رود بر ادب او افزوده مى‏شود و ارزشها و ضد ارزشها را بهتر درك مى‏كند ، و به همين دليل بى ادبى هميشه نشانه بى‏خردى هم است ، وبعد ازان رفتار مؤمنان در مقابل یکدیگر را توضیح فرموده است که ما بیشتر روی همین ایت تمرکز خواهیم کرد.
(يأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لا يَسخَرْ قَوْمٌ مِّن قَوْمٍ عَسى أَن يَكُونُوا خَيراً مِّنهُمْ وَ لا نِساءٌ مِّن نِّساءٍ عَسى أَن يَكُنَّ خَيراً مِّنهُنَّوَ لا تَلْمِزُوا أَنفُسكمْ وَ لا تَنَابَزُوا بِالأَلْقَبِبِئْس الاسمُ الْفُسوقُ بَعْدَ الايمَنِوَ مَن لَّمْ يَتُب فَأُولَئك هُمُ الظلِمُونَ‏(11) يَأَيهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِّنَ الظنّ‏ِ إِنَّ بَعْض الظنّ‏ِ إِثْمٌوَ لا تجَسسوا وَ لا يَغْتَب بَّعْضكُم بَعْضاًأَ يحِب أَحَدُكمْ أَن يَأْكلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُوَ اتَّقُوا اللَّهَإِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ‏(12) )
ترجمه: از تفسیر نمونه.
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد نبايد گروهى از مردان شما گروه ديگر را استهزا كنند ، شايد آنها از اينها بهتر باشند ، و نه زنانى از زنان ديگر شايد آنان بهتر از اينان باشند ، و يكديگر را مورد طعن و عيبجوئى قرار ندهيد ، و با القاب زشت و ناپسند ياد نكنيد ، بسيار بد است كه بر كسى بعد از ايمان نام كفر بگذاريد ، و آنها كه توبه نكنند ظالم و ستمگرند . اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از بسيارى از گمانها بپرهيزيد كه پاره‏اى از گمانها گناه است، و جاسوسى مكنيد، و بعضى از شما غيبت بعضى نكند آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده‏اش را بخورد؟ از آن كراهت داريد. [پس‏] از خدا بترسيد، كه خدا توبه‏پذير مهربان است.)
استهزاء ، بد گمانى ، غيبت ، تجسس ، و القاب زشت ممنوع ! اما دریغ که بسیاری از مسلمانان به این اخلاق آراسته نیستند.همین است که میگوئیم آیا واقعا مسلمانان به فرهنگ قرآن عادت کرده اند؟از آنجا كه قرآن مجيد در اين سوره به ساختن جامعه اسلامى بر اساس معيارهاى اخلاقى پرداخته ، پس از بحث در باره وظائف مسلمانان در مورد نزاع و مخاصمه گروههاى مختلف اسلامى در آيات مورد بحث به شرح قسمتى از ريشه‏هاى اين اختلافات نیز پرداخته تا با قطع آنها اختلافات نيز بر چيده شود ، و درگيرى و نزاع پايان گيرد. اينجا مخاطب مؤمنانند ، اعم از مردان و زنان ، قرآن به همه هشدار مى‏دهد كه از اين عمل زشت بپرهيزند ، چرا كه سرچشمه استهزاء و سخريه همان حس خود برتربينى و كبر و غرور است كه عامل بسيارى از جنگهاى خونين در طول تاريخ بوده . و در پايان آيه براى تاكيد بيشتر مى‏فرمايد : و آنها كه توبه نكنند و از اين اعمال دست بر ندارند ظالم و ستمگرند ( و من لم يتب فاولئك هم الظالمون).
 

ظا لمان که نمیدانند ظالم اند: گاهی انسانهای که زور وقدرت ندارند خودرا مظلوم فکر میکنند اما نمیدانند ظلم انواع گونا گون دارد.چه ظلمى از اين بدتر كه انسان با سخنان نيش دار ، و تحقير و عيبجوئى ، قلب مردم با ايمان را كه مركز عشق خدا است بيازارد ، و شخصيت و آبروى آنها را كه سرمايه بزرگ زندگى آنان است از بين ببرد . به همه حال باید دانست که بسیاری از انسانها ظالم اند اما نمی دانند .بخاطر رنداشتن پول وقدرت خودرا ضعیف وناتوان فکر میکنند اما نمیداننددزخم شمشیر زبان هم ظلم بزرگی است که تصورش مشکل است.

اثر فرهنگ قرآن بر غیر مسلمانان: مواردیکه در سورۀ حجرات من حیث ادب واخلاق دینی ممنوع اعلان شده از مظاهر بارز فرهگ قرآنی است اما بسیاری از غیر مسلمانان در مورد مسائل فوق به مثابه یک حکم ممنوع خیلی حساس وجدی اند.ما که در کشور های غربی زندگی میکنیم. اینها در تعامل ورفتار اجتماعی خود دروغ ، غیبت استهزأ وبد گمانی وتهمت را بطور قطع ممنوع قرار داده اند واگر فردی یکبار هم دروغ گوید ویا غیبت کند دیگر از دائره تعامل بیرون میشود وگاهی هم مورد إعتماد قرار نمیگیرد.اما متأسفانه مسلمانان با وصف تأکید های قرآن به سادگی دروغ میگویند واز عیب جوئی وغیبت گفتن برادر مسلمان خود عار ندارد.لذا فرهنگ قرآن در جوامع غیر اسلامی تأثیر خیلی مثبت داشته اینها عیب نمیدانند اگر خوبی های ادیان دیگر را بگیرند وما هم باید در پهلوی مطالعه قرآن افکار واندیشه های دیگران را مطالعه کنیم چون تمسك به قرآن و حاكميت بخشيدن به اين كتاب آسمانى جز با شناخت تفكرات انحرافى ضد قرآنى و مقابله با آن‌ها امكان‏ پذير نيست.

جوانان وفر هنگ دینی: هر چند در شرائط فعلی کشور ما میدان تجربه فر هنگ های مختلف است و فرا گیری فر هنگ وزبان بیگانه یک مد ورواج شایسته محسوب میشود وبسیاری از جوانان جهت نمایش ارتقای سویه از کلیمات واصطلاحات خارجی استفاده میکنند وبا رنگ آمیزی های شگفت انگیز از فر هنگ ملی واسلامی خود فاصله گرفته اند باید این حقیقت را بدانند که تمرکز بر فر هنگ ناب اسلامی در کشور چون افغانستان از أهمیت زیاد بر خور دار است.نمیگویم جوانان زبانهای خارجی را نیاموزند ویا به معارف وارزش های جهان معاصر آشنائی پیدا نکنند بلکه همه چیز را بیاموزند اما درین راستا تناسب را فراموش نکنند وباید بدانند که فر هنگ وزبان وآداب ورسوم شان در کدام پله ومیزان باید قرار داشته با شد و در همچو موارد رعایت اولویتها خیلی مهم است. واین برای جوانان خیلی مهم است تا بهار عمر خودرا با گلهای آداب واحکام بستان قرآن مزین سازند چون بهار عمر آغاز فراز و نشيب‌هاى روحى و جسمى و رسيدن به رشد است. در اين دوره شخصيت انسان طور تدریجی شكل مى‏گيرد و پرسش‌هاى فكرى و فرهنگى بسيارى در ذهن جوان پيدا مى‏شود واین دوره لبريز از زيبايى، نشاط، احساسات، لذت‌هاى متنوع آراستگى است و خداجويى ، خدايابى و دين‏باورى از ويژگي‌هاى اين دوران است که با درک صحيح باورها و ارزش‌هاى دينى و مذهبى، مى‏توان روح ناآرام جوان را آرامش و اطمينان بخشيد. 
نهادهای فرهنگی وجامعه مدنی ما با داشتن علم ومعرفت دینی وظيفه دارند قرآن كريم را كه تجلى‌گاه خداوند و وسيله ارتباط ميان بندگان و آفريدگار جهان است به جوانان بیاموزانند. و قرآن را از انزوا و مهجوريت خارج سا زند: .(و قال الرسول يا ربّ انّ قومى اتخذوا هذا القرآن مهجوراً) (فرقان، 30) و رسول خدا گفت: پروردگارا (با اينكه هشدار دادى و فرمودى اگر مى‏خواهيد سربلند و عزيز باشيد، به قرآن عمل كنيد) قوم من (نه تنها آن را ترك كردند) دورى از قرآن را پيشه خود ساختند.
بناءٌبهترين فرصت براى آشنایی با قرآن و معارف قرآنی، دوره نوجوانى و جوانى است؛ آنچه در اين دوره فرا گرفته شود، ماندگار و جاودان خواهد بود. وجوانانیکه تر بیت درست گرفته اند میتوانند سنگ تهداب اجتماع سالم را بگذارند..اما طوریکه معلوم میشود هم بزرگان وهم جوانان ما تنها به شعار اکتفا کرده اند ودر عمل گاهی از غیر مسلمانان هم دنبال تر اند.

– See more at: http://www.firozkoh.com/archive/mazhabi/abdul_qadir_alam/0013_17052014_alam.htm#.VIoRxzGG9TQ