آرشیف

مسلما ازدواج یک دختر نه ساله با یک مرد کهن سال آن هم پیامبر با رسالت ،رهبر بشریت والگوی انسانیت خالی از ایراد واشکال نیست وهمیشه این سوال در جوامع بشری مطرح است که آیا پیامبر اسلام با دختر 9 ساله هم بستر شده ؟ از آنجا ئیکه مسلمانها در مورد تاریخ تولد دقیق پیامبر ص اتفاق نظر ندارند باور دارم که در مورد تاریخ تولد وارائه سن عائشه رض که بر حسب رسم ورواج وعادات زمان تا ایندم بدون تحقیق نقل شده  نیز اشتبا هات واختلافات قابل ملاحظۀ وجود دارد .من هم که در مورد عدل وعقل وذهن راویان سن حضرت عائشه تردید دارم خواستم درین زمینه پژوهشی داشته باشم حین جستجوی مطلب چشمم به به سایت رسالت پایگاه انتر نتی خواجه بشیر انصاری محقق ونویسندۀ توانائی سر زمین مان افتاد که درین زمینه تحقیق نموده اند. با مطالعۀ این تحقیق علمی خودرا از تحقیق وجستجوی  بیشتر درین زمینه بی نیازیافتم چون نمیتوانستم بهتر وبیشتر از ایشان  به مطلبی دست یابم لذا خواستم قسمت های عمدۀ تحقیق ایشان را جهت استفاده دوستا نیکه سایت جام غور را دوست دارند واز محتویات آن بهره میگیرند  نقل کنیم . متن زیر تحقیق جناب خواجه بشیر انصاری در مورد صحت وسقم روایت سن حضرت عا ئشه رض حین ازدواج با پیامبر اسلام ص است که قبلا با تفصیل بیشتر در سایت رسالت نیز نشر شده است.
(امروز اسلام به عنوان يك آئين و مسلمانان به مثابة يك امت، سخت مظلوم واقع شده اند. امروز هر انسان با وجداني درك مي كند كه سيماي مسلمان با انواع مظلوميت و رنج و عذاب و خون و آتش آميخته و اسلام به عنوان آئيني نهايت مظلوم، هدف تهاجم بسيار ظالمانه و ناجوانمردانة رسانه هاي غربي قرار گرفته است.
بياييم بر سر اصل مطلب.
اينكه پيوسته گفته مي شود كه عائشه رضي الله عنها هنگام ازدواج نه ساله بوده است به هيچ صورت نمي تواند از مسلمات و بديهيات تاريخ مسلمانان به حساب آيد. نويسندة اين سطور در اينجا سعي خواهد ورزيد، تا ابعاد گوناگون اين مسأله را نه بعنوان يك انسان مسلمان، بلكه به حيث يك پژوهشگر بي طرف در ميزان حديث، علم الرجال، زبان عرب و تاريخ مورد تحقيق و بررسي قرار دهد.
در ميزان دانش حديث و علم رجال:
علم رجال، دانشي است كه در آن از حالات راويان حديث، از نظر برخوردار بودن و نبودن آنها از شرايط قبول خبر، بحث مي گردد. به اين معني كه دانشمندان حديث سخن هر روايتگري را نمي پذيرفتند و براي قبول سخن راوي شرايط دشواري وضع نموده بودند. اين دانش يكي از ابزار هاي لازم در بررسي خبر بوده و از صلاحيت و عدم صلاحيت افراد در سلسلة سند روايات بحث مي نمايد. اين اساسي ترين تفاوت ميان روش دانشمندان حديث ومتود تاريخ نگاران در ثبت اخبار و حوادث به حساب مي آيد.
بيشتر احاديثي كه سن عائشه رضي الله عنها را هنگام ازدواج ۹ سال گفته اند يا از طرف هشام بن عروه روايت شده است و يا از سوي راويان عراقي. و شگفت اينكه اهل مدينه؛ آنهايي كه هشام بن عروه بيشتر از هفتاد سال نخست زندگي خويش را در ميان شان گذشتانده بود، اين مسأله را روايت نكرده اند. هشام بن عروه راوي حديث پس از هفتاد ويك سال زندگي در مدينه آن شهر را به قصد عراق ترك گفته و صيغه هاي مختلف اين حديث از طريق راويان عراقي روايت شده است.
مؤلف (تهذيب التهذيب) كتابي در “علم الرجال” معتقد بود كه آن بخش از روايت هاي هشام بن عروه كه از طريق اهل عراق روايت شده اند قابل پذيرش نيستند. “اينكه روايات راويان عراقي قابل پذيرش نبود، بحثي خارج موضوع امروزي ما است”. مؤلف “تهذيب التهذيب” اضافه مي كند كه حتي “مالك بن انس” در مورد آن عده احاديث او كه از طريق راويان عراقي روايت شده اند ملاحظه داشت. (تهذيب التهذيب، جلد ۱۱، صفحه ۴۸، ۵۱).
امام محمد الذهبي متوفاي سال ۷۴۸هـ در اثر گرانسنگ خويش “ميزان الاعتدال” كه كتاب ديگري در “علم الرجال” به حساب مي آيد، در بارة هشام مي گويد: حافظة هشام در اواخر زندگي اش ضعيف شده بود. متن دقيق او اين طور مي باشد: “لكن في الكبر تناقص حفظه” ميزان الاعتدال، دارالمعرفه، بيروت، لبنان، جلد۴،* صفحات ۳۰۱ و ۳۰۲٫
در ميزان زبان عرب:
الف: امام بخاري در كتاب تفسير خويش حديثي را از عائشه نقل نموده، كه در آن مي*گويد: هنگام نزول آية “بل الساعه موعدهم والساعه ادهي وامر” كه جزء سورة “القمر” به حساب مي آيد، من “جاريه” اي بودم و بازي مي*كردم. فتح الباري، شرح صحيح البخاري، جلد۸، صفحه۴۸۶، المكتبه السلفيه، ۱۴۰۷هـ،ق، قاهره، مصر.
لفظ “جاريه” در زبان عرب به معني دوشيزه آمده است. خوانندة گرامي مي تواند به كتاب “فرهنگ نوين عربي- فارسي” مراجعه نمايد. “فرهنگ نوين، به اهتمام سيدمصطفي طباطبائي، كتابفروشي اسلاميه، نوبت چاپ هفتم، زمستان ۱۳۶۶، تهران، ايران”.
كتاب هاي تفسير و حديث مي گويند، كه اين آيت هشت سال قبل از هجرت پيامبر به مدينه نازل شده است. اگر سن عائشه را هنگام نزول اين آيت اقلاً ده ساله فرض كنيم، سن ايشان هنگام ازدواج بايد در حدود بيست بوده باشد.
ب: بر اساس روايت احمد بن حنبل، با در گذشت خديجه بنت خويلد همسر نخستين پيامبر، زني بنام خوله نزد پيامبر آمده و به پيامبر پيشنهاد نمود تا ازدواج نمايد.
پيامبر پرسيد چه كسي را براي اين امر درذهن دارد؟ خوله گفت: تو مي تواني با دختري شوهر ناكرده (بكر) و يا زني كه قبلاً شوهر كرده است (ثيب) ازدواج نمائي. وقتي كه پيامبر هدف او از “دختر شوهر ناكرده” و “زني كه قبلاً* شوهر كرده است” را جويا شد، خوله در پاسخ بخش نخست اين پرسش، نام عائشه را بر زبان آورد. در اينجا فراموش نبايد كرد كه (بكر) در زبان عربي به مفهوم دوشيزة شوهر نكرده استعمال مي شود “فرهنگ نوين، به اهتمام سيدمصطفي طباطبائي، كتابفروشي اسلاميه، نوبت چاپ هفتم، زمستان ۱۳۶۶، تهران، ايران.
در ميزان تاريخ:
براي آنكه مرز هایزماني بحث ما مشخص شوند،ذكر تواريخ ذيل را مهم مي دانم.
نزول وحى در سال ۶۱۰ ميلادى
اسلام آوردن ابوبكر صديق در سال ۶۱۰ميلادى
علنی شدن دعوت پيامبر اسلام در سال۶۱۳ميلادى
نامزدي پيامبر (صلى الله عليه وسلم) و عائشه (رضي الله عنها) در سال ۶۲۰ ميلادى
هجرت پيامبر (صلى الله عليه وسلم) بسوى مدينه در سال ۶۲۲ ميلادى
انتقال عائشه صديقه بخانهء پيامبر اسلام (صلى الله عليه وسلم) در سال ۶۲۳ و يا ۶۲۴ ميلادى.
الف: طبرى ميگويد كه ابوبكر صديق داراى چهار فرزند بود كه همهء آنها در دورهء جاهليت بدنيا آمده بودند. «طبری، تاريخ الامم و الملوک، جلد چهارم، صفحهء ۵۰، دارالفکر، بيروت ، لبنان، ۱۹۷۹».اگر اين سخن طبری درست باشد که عائشه قبل از بعثت پيامبر بدنيا آمده باشد، پس او به هيچ صورتى نميتواند كه هنگام ازدواج نه ساله بوده باشد.
ب: بر اساس روايتهایمعتبر تاريخى، «اسماء»خواهر بزرگ عائشه ده سال از او بزرگتر بوده است. «الامام الذهبی، سير اعلام النبلاء ، جلد ۲، صفحه، ۲۸۹، مؤسسه الرساله، بيروت، لبنان، ۱۹۹۲ » و «ابن کثير ، البدايه و النهايه، جلد ۸، صفحه ۳۷۱، دارالفکر العربی، الجيزه، مصر، ۱۹۳۳».و کتابهای بسيار معتبر تاريخ گزارش می دهند كه اسماء در سال هفتاد و سوم هجرى به عمر صد سالگى پدرود حيات گفت. « ابن کثير ، البدايه و النهايه، جلد ۸، صفحه ۳۷۲، دارالفکر العربی، الجيزه، مصر، ۱۹۳۳». اگر اسماء در سال هفتاد و سوم هجرى صد ساله بوده باشد، پس عمر او هنگامهجرت بايد بيست و هفت و يا بيست و هشت بوده باشد. بر اساس اين روايت تاريخى اگرعمراسماء در اثناى هجرت بيست و هفت و يا بيست و هشت بوده باشد، عائشه در آن زمان بايد هفده ساله و يا هژده ساله بوده باشد. اگر عائشه در سال اول و يا دوم هجرى ازدواج نموده باشد، بايد عمر ايشان در اثناى ازدواج هژده و يا بيست بوده باشد.
ج: ابن هشام از اولين نگارندگان سيرت پيامبر معتقد است که عائشه از نخستين پيروان محمد (صلى الله عليه وسلم) و از کسانی که در سالهای نخست اسلام،ايمان آورده بودند، می باشد. «ابن هشام، السيره النبويه، جلد ۱، صفحهء۲۳۴-۲۲۷، مکتبه الرياض الحديثه، الرياض، المملکه العربيه السعوديه». برای پذيرش دينی بايد کودکی حد اقل بتواند راه رود و حرف زند. پس اگر عائشه صديقه در سال اول بعثت پيامبر سه ساله و يا پنج ساله بوده باشد، پس هنگام ازدواج بايد حد اقل شانزده و يا هژده ساله بوده باشد. ابن هشام می گويد که عائشه بعد از هژده نفر ايمان آورده است. «ابن هشام، جلد ۱، صفحهء ۲۷۱». بر مبنای اين سخن ابن هشام، سن عائشه هنگام ازدواج بايد در حدود شانزده تا بيست سال بوده باشد.
د: بر اساس تاريخ ابن هشام و سخن ابن حجر عسقلانی، فاطمه دختر پيامبر پنج سال بزرگتر از عائشه بوده است. اگر اين سخن درست باشد، پس عمر عائشههنگام ازدواج بايد در حدودشانزده سال بوده باشد.
هـ:شگفت ترين نکتهء بحث امروزی ما، اين حقيقت تاريخی است که عائشه سالهاقبل از خواستگارى پيامبر، نه تنها که نامزد مرد ديگرى بود که حتی آمادهء ازدواج بوده است. اين شخص جبير فرزند مطعم نام داشت. به اين معنی که هشت سال قبل از هجرت،در آن زمانى كه ابوبكر(رضي الله عنه) ميخواست به حبشه هجرت نمايد، نزد مطعم رفت و گفت كه او ميخواهدعائشه را كه در قيد نامزدى فرزندش جبير مي باشدبا فرزندش تزويج نمايد،ولى مطعم بخاطر آنكه ابوبكر مسلمان شده بود، عقد نامزدى فرزندش را با عائشه فسخ نمود. از اين روايت بر مى آيد كه حتى هشت سال قبل از نامزدى عائشه باپيامبر،عائشه آمادۀازدواج بوده است.ابن سعد در جلد هشتم طبقات خويش پيرامون اين مسئله به تفصيل سخن گفته است.
و: ابن حجر عسقلانی معروفترين شارح بخاری در اثر معروف خويش «الاصابة فی تمييز الصحابة» ميگويد: فاطمة وقتی بدنيا آمد که کعبه را بنا می کردند و پيامبر سی و پنج سال داشت…. و فاطمه پنج سال از عائشه بزرگتر بود. متن دقيق عسقلانی اينطور است: « ولدت فاطمة والکعبه تبنی والنبی صلی الله علیه وسلم ابن خمس و ثلاثين سنة …. و هی أسن من عائشه بنحو خمس سنين». «ابن حجر العسقلانی، الاصابة فی تمييز الصحابة، جلد ۴، صفحهء ۳۷۷، مکتبة الرياض الحديثة، الرياض، المملکة العربية السعودية، ۱۹۷۸».
در پايان حضور کسانی که با همسر پيامبر اسلام همدردی داشته و در مصيبتش اشک می ريزند بايد عرض نمود که در قدم نخست، سنت‌هاي اجتماعي و فرهنگي هر ملت و هر زمان را بايد با معيارهاي همان جامعه مورد سنجش قرار داد، نه با معيار‌هاي عصرحاضر. در قرون وسطای انگلستان، دختران در سن دوازده سالگی آماده ازدواج بودند و اغلب آنها در سن چهارده سالگی به خانهء شوهر می رفتند. «Joseph and Frances Gies, Life in a Medieval Castle, p.78, 1979, Harper Perennial». حتی اگر معيار های امروزی را اساس قرار دهيم می بينيم که گاهی می شود که کشور های زيادی در روی گسترۀخاک سنين پايانی را برای ازدواج می پذيرند. امروز مادهء ۱۵۱۳ قانون مدنی برازيل می گويد که اگر والدين توافق داشته باشند، دختران و پسران ميتوانند در سن دوازده سالگی با هم يکجا زيست نمايند.
مکسيکو و روسيه ۱۴ سالگی را شرط گذاشته اند. ايالت نيوهمشرامريکا سيزده سالگی را شرط قرار داده است. و ايالتهای ديگری در امريکا وجود دارند که سنين نزديک به آن را معيار ازدواج قرار داده اند.
در اينجا يك نكتهء ديگر هم قابل تذكر است و آن اينكه آخرين تحقيقات علمي ثابت ساخته است كه آب و هوا، سبک زندگی و مسائل ژنتيکی اقوام مختلف تأثير مهمي در زودي و يا ديري بلوغ دختران داشته است. تحقيقات علمي در امريكا ثابت ساخته است كه دختران سياهپوست زود تر از سفيد پوستان اين كشور بالغ مي شوند. براى دانستن بيشتر، خواننده عزيز مي تواند به اين تحقيق دانشگاه بلجيم مراجعه نمايد.
http://edrv.endojournals.org/cgi/content/full/24/5/668
در حالی که هم عائشهء صديقه و هم والدين مشفق او از اين ازدواج راضی بوده و بدان می باليده اند، پس چه کسی می تواند امروز پس از گذشت يکهزار و چهار صد سال بسان دايه ای مهربانتر از مادر عمل نموده و مدعی حقوق او گردد. اگر پيامبر(صلى الله عليه وسلم) در اين مورد مرتكب اشتباهي مي‌شد، بدون شك دشمنان او سخت از آن سوء استفاده كردهو از آن حربه ای بر ضد او می ساختند ولی در هيچ جا و هيچ اثری چنين نشانی ديده نمی شود. گفتيم كه هم آن بانوي بزرگ، اديب و دانشمند و هم خانواده اش بر آن ازدواج مي باليدند. در حديثى كه امام بخارى از خود عائشه (رضي الله عنها) در مورد سورهء (التحريم) روايت نموده، آمده است: باري پيامبر اسلام همسران خويش را اختيار داد كه اگر نمي خواهند با او زيست نمايند مي توانند از او جدا شوند. پيامبر همسرانش را مخاطب قرار داده گفت: آيا ميخواهيد با من باشيد و يا اينكه از من جدا شويد؟ عائشه نخستين كسي بود كه در پاسخ اعلام نمود كه او خدا و پيامبرش و روز باز پسين را انتخاب نموده است.
همانطوری که دیدیم شواهد تاريخي به ما مي ‌گويند كه سن عايشه در هنگامي كه به عقد پيامبر درآمد، بيشتر از آن چيزى بوده است كه امروز سر زبانها است. يكي از علل اين كار شايد دليل تراشى سودجويان كهنسالي باشد كه براى توجيه ازدواجهاى شان با دختران خورد سال تنها به يك بخش از روايات تاريخى اتكا نموده و بخش ديگر آنرا نا ديده می انگارند.
زيان کسان از پی نفع خويش
بجويند و دين اندر آرند پيش
حضور همه وکيلان دعوايی که سنگ دفاع ازعائشه ام المؤمنين را به سينه می کوبند رسانيده می شود که او بيشتر از تاجران حقوق انسان در قرن بيست و يکم، حقوق و مصلحت خودش را می دانست و اگر تاريخ را هر قدر ورق بزنيم باز هم دليلی نمی توان يافت که اشاره ای به عدم رضايت آن بانوی بزرگ از آن ازدواج داشته باشد. تاريخ شهادت می دهد که عائشه ام المؤمنين زنی نبود که در گفتن سخن حق و يا آنچه او آنرا حق تصور می نمود ترسی بخود راه دهد. رهبری جنگ جمل که ده ها هزار رزمجو در زير پرچمش می رزميدند، می تواند نمونهء روشن ادعای ما باشد.
در پايان اين بحث می خواهم بگويم که در آن دوره ها چيزی بنام وثيقهء تولد «Birth Certificate» وجود نداشت تا تاريخ دقيق پيدايش افراد بر مبنای آن تعيين می شد. ما حادثه ای بزرگتر از پيدايش پيامبر«ص» در تاريخ اسلام نداريم. اما باز هم ديده می شود که پيرامون همين حادثهء بزرگ هم چندين روايت مختلف وجود دارد. پس با در نظرداشت تناقضاتی که در روايات مربوط به تاريخ پيدايش عائشه ام المؤمنين وجود داشته است، چطور خواهيم توانست تا با جزميت تمام حکم کنيم که عائشه صديقه در اين تاريخ و يا آن سال بدنيا آمده ويا در فلان سن ازدواج نموده است.
اساس همهء رواياتی که سن عائشه را هنگام ازدواج نه سال بيان نموده است، سخن خود او می باشد. اگر اين احاديث از نظر روايت و ناحيهء درايت عاری از مشکل هم باشند، باز هم دانشمندانی اند که علت ذکر اين سن را بر خاسته از خصوصيتهای زنانگی موصوف دانسته اند. آنها معتقد اند، عائشه صديقه که خصوصيتهای زنانگی را تا حد کمال داشت، در اينجا کوشيده است تا سن خويش را خورد تر گفته و بدان مباهات نمايد. اين ويژگی در زنان عصر ما هم تا سرحد جنون ديده می شود. در امريکا اگر زنی را از عمرش بپرسی ، سه گونه پاسخ خواهی شنيد. پاسخ نخست سکوت خواهد بود و از فرط خشم جوابی برايت نخواهد داد. دوم اينکه سن خود را خورد تر از سن حقيقی خويش خواهد گفت، و سوم اينکه زنان ميانه سال اين کشورعادت کرده اند تا برای گريز از پاسخ، خود را نود و نه ساله بخوانند.
شايد برخی استدلال نمايند که همچو امری بعيد از بانويی چون عائشه می باشد. ولی تاريخ زندگی اجتماعی و عرصهء زناشوهری او ملئ از همچو مسايل است. بعنوان مثال، او روزی صفيه همسر ديگر پيامبر را غيبت نمود: پيامبر از اين مسئله بر افروخته شده و گفت: « لقد قلت كلمه لو مزجت بماء البحر لمزجته» (ترمذی). يعنی: « آنچه تو گفتی اگر با آب بحر بياميزد آن را آلوده خواهد ساخت». نمونه های ديگری هم دراين رابطه وجود دارد. به هر حال، عائشه صديقه از نظر هيچ مسلمانی معصوم گفته نمی شود.
سر چشمه های مهم اين بحث:
۱– كتاب مقدس (تورات و انجيل)، انجمن پخش كتب مقدسه، ۲۰۰۳
۲– ميزان الاعتدال، دارالمعرفة، بيروت، لبنان
۳– فتح الباري، شرح صحيح البخاري، جلد ۸ ، المكتبة السلفية، ۱۴۰۷ هـ ق ، قاهرة، مصر
۴– فرهنگ نوين، باهتمام سيد مصطفی طباطبائی ، کتابفروشی اسلاميه، نوبت چاپ هفتم، زمستان ۱۳۶۶، تهران، ايران
۵– الامام الذهبی، سير اعلام النبلاء ، جلد ۲، مؤسسه الرساله، بيروت، لبنان، ۱۹۹۲
۶– ابن کثير ، البدايه و النهايه، جلد ۸، دارالفکر العربی، الجيزه، مصر
۷– ابن هشام، السيره النبويه، جلد ۱، مکتبه الرياض الحديثه، الرياض، المملکه العربيه السعوديه
۸– ابن حجر العسقلانی، الاصابة فی تمييز الصحابة، جلد ۴، مکتبة الرياض الحديثة، الرياض، المملکة العربية السعودية
۹– Joseph and Frances Gies, Life in a Medieval Castle, Harper Perennial, New York, NY, USA 1979
۱۰– سايت انترنتي:
http://edrv.endojournals.org/cgi/content/full/24/5/668
۱۱– ابن سعد محمد، الطبقات الكبرى، بيروت، داربيروت،۱۴۰۵هـ.ق /۱۹۸۵م
http://www.bashiransari.com/%D8%B3%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D8%A6%D8%B4%D9%87-%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82%D9%87/