آرشیف

این دومین سالیاد کشته شدن احمدشاه مسعود است که در خاموشی و بدون برگزاری محافل رسمی و غیررسمی در کشور سپری می‌شود. در حالی‌که پیش از این همه‌ساله در افغانستان از ۱۸ سنبله، سالیاد کشته شدن احمدشاه مسعود، به‌گونه رسمی تجلیل به عمل می‌آمد. این روز مطابق ماده ۴۱ قانون کار حکومت پیشین به‌عنوان روز «شهادت احمدشاه مسعود و آغاز هفته شهید» رخصتی عمومی بود؛ اما طالبان با تسلط‌شان بر افغانستان این روز را از تقویم رسمی کشور حذف کردند و به هواداران او نیز اجازه برگزاری یادبود از این روز را ندادند. شماری از شهروندان و سیاست‌مداران کشور، مخالفت طالبان را برخاسته از عصبیت‌های قومی و باورهای بنیادگرایانه آنان می‌دانند و تأکید می‌ورزند که از این گروه انتظار اجازه گرامی‌داشت از این روز را در کشور ندارند، چون از نظر آنان باورهای احمدشاه مسعود در تضاد کامل با طالبان قرار داشته است.

پیش از تسلط طالبان همه‌ساله از ۱۸ سنبله، سالیاد کشته شدن احمد شاه مسعود، در کشور و نماینده‌گی‌های سیاسی افغانستان در خارج به‌گونه رسمی محافل یادبود برگزار می‌شد و از کارنامه‌های شهدای افغانستان، به‌ویژه احمدشاه مسعود یادبود به عمل می‌آمد. علاوه بر محافل رسمی دولتی‌، نهادهای دانشگاهی و مردمی نیز از هفته شهید و کشته شدن احمد شاه مسعود، گرامی‌داشت به عمل می‌آوردند. به اضافه محافل سخنرانی، هزاران تن از هواداران احمدشاه مسعود، در کابل و شماری از ولایت‌ها گشت‌زنی می‌کردند.

طالبان امسال این روز را  به‌گونه رسمی از تقویم کشور حذف کرده‌اند و هواداران رهبر پیشین جبهه مقاومت نیز به دلیل بازجویی و هراس از طالبان، سالیاد فرمانده فقیدشان را در «سکوت» گرامی داشتند. با این حال شماری از زنان و دختران معترض، به رغم مخالفت طالبان، از ۱۸ سنبله، در رسانه‌های اجتماعی و برگزاری محافل فرهنگی یادبود به عمل آوردند. این زنان و دختران عکس‌های‌شان را در کنار عکس احمدشاه مسعود دیزاین و از این روز گرامی‌داشت کردند.

فرزانه موج غفوری، یکی از این معترضان در صحبت با روزنامه ۸صبح، می‌گوید: «او اگر شهید نمی‌شد، امروز ما سرنوشت بهتری می‌داشتیم.» این زن معترض تأکید می‌کند که طالبان نه‌تنها به ارزش‌های مردمی افغانستان احترام نمی‌گزارند، بلکه دست به بی‌احترامی نیز می‌زنند.

خانم غفوری می‌افزاید:« احمدشاه مسعود واقعاً به زنان توجه داشت. همیشه در سخنرانی‌هایش از حقوق زن سخن می‌گفت و بالای آن تأکید می‌ورزید و تلاش‌شان این بود که زنان باید در کنار مردان کار کنند و در قدرت شامل باشند.»

مرضیه احمدی، از فعالان حقوق زن به این باور است که احمدشاه مسعود، صدای بیداری سیاسی است که در زمان سلطه نخست طالبان در حال خفتن و نابودی بود. به گفته این فعال حقوق زن، او در آن مقطع زمانی جسارت نشان داد و در مقابل تروریسم بین‌المللی تا پای جان رزمید. او تأکید می‌ورزد که دیدگاه‌های احمدشاه مسعود در مورد زنان تا آن‌جای که در رسانه‌ها منعکس یافته، بازتاب‌دهنده نقش و مشارکت زنان در سیاست و قدرت می‌باشد.

بنیاد احمدشاه مسعود به رهبری احمدولی مسعود، سال‌های قبل از این روز با برگزاری نشست‌های فرهنگی تحت عنوان «قهرمان ملی افغانستان» یادبود می‌کرد؛ اما امسال با نشر اعلامیه‌ای در فیسبوک گفته است:« ۲۱ سال پس از شهادت احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور، دشمنانش بار دیگر افغانستان را زیر نام طالب سقوط دادند و دوستدارانش دوباره برخاستند تا با نام مقاومت برای آزادی و عدالت بجگند.» در اعلامیه این بنیاد گفته شده است که مقاومت مردمی به سرعت و بیشتر از قبل برای مردم روزنه‌ امید گشوده است.

در همین حال حامد کرزی، رییس‌جمهور سابق افغانستان نیز در صحفه فیسبوک خویش نوشته است: « بیست‌ویکمین سال‌گرد شهادت قهرمان ملی کشور، احمد شاه مسعود را گرامی می‌دارم.» آقای کرزی از احمدشاه مسعود به‌عنوان قهرمان ملی و مجاهد نستوه و شخصیت وطن‌دودست نام ‌برده و گفته است که او در نتیجه «دسیسه بیگانه‌گان و به ‌دست بیگانه‌گان» کشته شد.

از سوی دیگر، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه پیشین و از یاران احمدشاه مسعود، در صحفه فیسبوک خود نوشته است: «بیشتر از دو دهه است که نام احمدشاه مسعود به نمادی از پای‌مردی، برابری، استقلال‌طلبی، تحقق عدالت اجتماعی و مبارزه در مقابل تجاوز مبدل شده است.» آقای عبدالله در این پیام از مقاومت احمدشاه مسعود در برابر طالبان سخن نزده و صرف از زمان جنگ وی علیه شوروی سابق نام ‌برده است.

حاجی محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان نیز با پیام کوتاهی در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «۱۸ سنبله، بیست‌ویکمین سال‌گرد شهادت احمدشاه مسعود، قهرمان ملی کشور و روز شهید بر همه ملت ستم‌دیده کشور و مقاومت‌گران جبهه‌های حق علیه ظلم و استبداد و بیگانه‌پرستی، تسلیت باد.»

صلاح‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان هم با نشر اعلامیه‌ای گفته است که احمدشاه مسعود درک دقیق از بافت‌های اجتماعی و مناسبات قدرت در افغانستان داشته و بر مشارکت معنادار و تمثیل اراده همه مردم در ساختار سیاسی و تصمیم‌گیری تأکید می‌کرده است.

با این حال، مولانامحمد عبدالله، روزنامه‌نگار و معاون کمیسیون مستقل انتخابات پیشین، در صحبت‌ با روزنامه ۸صبح، می‌گوید که هدف مبارزات احمدشاه مسعود در تقابل با چیزهایی است که طالبان به آن عمل می‌کنند. به گفته آقای عبدالله «مبارزه احمدشاه مسعود در مقابل تجاوز، ظلم، اشغال، هراس‌افکنی، افراطیت و هر عمل دیگر که سبب نابودی روحیه انسانیت و حقوق شهروندی می‌شود» بود و از همین‌رو طالبان در تضاد فکری با احمدشاه مسعود قرار دارند.

معاون کمیسیون مستقل انتخابات دولت پیشین، می‌افزاید که مقاومت احمدشاه مسعود برای نهادینه شدن عدالت اجتماعی، تأمین حقوق شهروندی، انتقال قدرت توسط ‌آرای مردم، همدیگرپذیری، تنوع فرهنگی، نهادینه شدن باورهای اعتدالی دینی بود که طالبان با تسلط‌شان بر افغانستان بار دیگر نشان دادند که در ضدیت کامل با این ارزش‌ها قرار دارند.

آقای عبدالله همچنان می‌گوید که طالبان این بار نیز «خشن‌تر» از قبل عمل می‌کنند و برخلاف انسانیت و حقوق شهروندی زندان‌ها را پر از انسان‌های بیگناه ساخته‌اند. او تأکید می‌کند که مقاومت کنونی از لحاظ روایت و داعیه، دوام مقاومت اول و برنامه‌های احمدشاه مسعود است. او تأکید می‌ورزد که مقاومت کنونی « شرعاً و اخلاقاً» جایز است و آنان از طالبان انتظار ندارند که به هواداران احمدشاه مسعود اجازه یادبود بدهند.

ویس‌احمد برمک، وزیر امور داخله حکومت پیشین نیز در صحبت با روزنامه ۸صبح، می‌گوید که طالبان از بنیاد و آغاز مخالف دیدگاه احمدشاه مسعود بودند. به گفته او، احمدشاه مسعود در مقابل طالبان تا زمان «شهادتش» مقاومت کرد و اکنون که این گروه اکثر جغرافیا را در اختیار دارد به هوادارانش اجازه نمی‌دهند که از این روز گرامی‌داشت به عمل بیاورند.

وزیر امور داخله حکومت پیشین می‌افزاید: «وقتی برخی از طالبان بر مزار امان‌الله خان، اکلیل گل می‌گذارند و برعکس بر مقبره آمر صاحب توهین می‌شود، به معنای این است که قومیت در این رفتار طالبان نقش داشته است و طالبان نباید این کار را می‌کردند و بی‌احترامی، تحقیر و توهین پیامدهای ناگوار برای افغانستان دارد.»

خالد امیری، فرمانده نیروهای جنگی جبهه مقاومت نیز در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید: «ما از طالب هیچ توقع نداریم که به‌کسی اجازه بدهد تا از شهادت آمرصاحب یاد بود صورت بگیرد. چون قهرمان ملی یک بخش عمر خود را در مبارزه با طالب سپری کرده است.»

آقای امیری هدف از جنگیدن علیه طالبان را در شرایط موجود این‌گونه توضیح می‌دهد: «روایت ما به وجود آمدن یک حکومت قانونی براساس انتخابات، تأمین عدالت اجتماعی، احترام گزاردن به حقوق و قوانین بشری، رعایت حقوق‌ اساسی زن و مرد این کشور، یک کشوری که پناهگاه تروریسم نباشد، به قول قهرمان ملی یک کشوری داشته باشیم که هم با دنیا و هم باخود زنده‌گی کرده بتوانیم.»

این در حالی است که شهر سن‌دیگوی ایالات متحده امریکا، روز ۹ سپتامبر ۲۰۲۲ را که مصادف با ۱۸ سنبله ۱۴۰۱ خورشیدی می‌شود «روز شهید احمدشاه مسعود» اعلام کرده است. پیش از این، نشست یاد بود از بیست‌ویکمین سال‌گرد کشته شدن احمدشاه مسعود، روز چهارشنبه، ۱۶ سنبله، در پارلمان بریتانیا به ابتکار دو نماینده اسکاتلندی مجلس، الیسون تولیس و پاتریک گریدی از حزب ملی‌گرای اسکاتلند و محمد بوستانی، عضوی شورای محلی اسکاتلند برگزار شد. هواداران احمدشاه مسعود، از این روز در امریکا و شماری از کشورهای اروپایی نیز با گشت‌زنی‌های کاروان‌ها و برگزاری محافل سیاسی و فرهنگی یادبود به عمل آوردند. احمدشاه مسعود تنها فرمانده جنگی است که تاکنون در جهان در مورد او کتاب‌های متعدد به زبان‌های مختلف و مقاله‌ها و رساله‌های تحقیقی نگاشته شده است. کتاب «مسعود، ناپلئون افغانستان» یکی از ده‌ها کتابی است که در سال جدید توسط سندیکال، نویسنده چیره‌دست انگلستان نوشته شده است.

در همین حال مولوی حنظله حنیف، یکی از امامان مسجدهای جامع در پنجشیر هنگام ادای خطبه نماز جمعه، در مورد شخصیت و مبارزات سیاسی احمدشاه مسعود سخنرانی کرده که با ستایش کاربران شبکه‌های اجتماعی مواجه شده است.

در همین حال از شب گذشته تاکنون در شماری از دیوارهای کابل نوشته شده است: «مقاومت ادامه دارد.»

احمدشاه مسعود ۲۱ سال قبل در ۱۸ سنبله، ۱۳۸۰، دو روز قبل از حادثه ۱۱ سپتامبر، از سوی دو مهاجم انتحاری عرب وابسته به شبکه القاعده که خود را خبرنگار معرفی کرده بودند، در خواجه بهاءالدین تخار کشته شد. او از فرماند‌هان برجسته افغانستان علیه اشغال شوروی و مقاومت علیه طالبان در دهه ۹۰ میلادی بود.