آرشیف

افغانستان یک کشورزراعتی بوده که تقریبا  بیشتر از85% مردم  به زراعت ومالداری مصروف اند وموقعیت جغرافیای آن به زراعت ومالداری مساعد میباشد ازخاک حاصلخیزو آب فراوان  برخورداربوده. اما متاسفانه باید گفت که  بیشتراین آبها بدون استفاده درخارج ازافغانستان سرازیر میشود که البته دولت مردان  درین باره توجه کمترنموده اند به امید روزی که بتوانیم ازین دریاهای فراوان استفاده موثری را نمایم که این آرزوی هرافغان است.
درافغانستان عزیز اکثرنباتات بخوبی رشدونمو نموده که دهاقین محترم  بطور قناعت بخش  از آن محصول بدست می آورند طوریکه تحقیقات نشان داده است منبع اصلی اکثرنباتات دنیا افغانستان میباشد, متاسفانه دهاقین  ما به دلایل گوناگون نمیتوانند محصول کافی ازین نباتات بدست آورند که یکی ازین دلایل میتواند شیوع  آفات وامراض گوناگون نباتی باشد که همه ساله خسارات زیاد راد هاقین زحمت کش افغانستان متحمل میشوند.
اگرچه ادویه جات مختلف دربازاروجوددارد که میتواند ازخسارات این آفات ومراض  نباتی   تا اندازه جلوگیری نماید اما متاسفانه با استفاده نادرست .غیر تخنیکی وبی کیفیت  بودن ادویه جات زراعتی  نه تنها خسارات آفات وامراض را بطورچشم گیر کاهش نداده است بلکه به دشمنان طبعی افات نیزصدمه زده است و محیط زیست را نیز آلوده نموده وهمچنان اشکال مقاوم حشرات درمقابل این ادویه جات بی کیفیت به وجود آمده است که کنترول شان را به مشکل مواجه نموده.
قابل یادآوری وتذکر است که ازادویه جات کیمیاوی زمان علیه آفات وامراض نباتی استفاده میگردد که دیگیرهیج نوع روش امکان پذیرنباشد درغیرآن معقول نخواهد بود که ازادویه جات کیمیاوی علیه آفات نباتی استعمال شود.
البته غیر ازمواد کیمیاوی یکتعداد مواد طبعی هم وجود دارد که ازدیرزمان مورد استفاده قرار داشته وتاثرخوب علیه آفات نباتی داشته که روزبه روز به موثریت آن افزوده شده ومورد استقبال دانشمندان قرارگرفته است که درذیل به شکل خلاصه از خواص بعضی شان نام گرفته خواهد شد تا دهاقین محترم بتوانند ازین مواد موثربا مصرف کم وقابل دسترس به اندازه کافی استفاده نمایند اینک میپردازیم به ذکر بعضی ازین نباتات.
  
1-   نباتات که دارای بوی قوی اند!
بعضی نباتات  مانند سیر.پیاز.مرچ .باذنجان رومی وغیره که دارای بوی قوی اند میتوان بشکل جداگانه ویا مخلوط با اب جوش داده وبعد ازسردشدن استفاده نموده  این مواد علیه تمام حشرات موثراست تناسب این مواد از20 تا 500 گرام درهرلتر متفاوت میباشد ازین مواد زمان باید استفاده گردد که نفوس آفت به حد اکثرخودبرسد واستعمال این مواد دربعضی نباتات باعث سوختگی وبد شکل شدن  نباتات میگردد که ممکن بعضی نباتات درمقابل این مواد حساست داشته باشد درصورت که چنین نباتات باشد میتوان غلذت موادراکم ساخت ویا ازاستفاده بالای همچو نباتات جلوگیری شود.
 
2-  خاکستر:
خاکستررامیتوان علیه شبشک های نباتی ،پرندگان ،کرم های کرمبرگ،لاروای انواع مختلف شبپرکها وپروانه ها ،کرمهای قطع کننده ،ملخ ها نیمتودها ،کرمهای ریشه ،خسک های نباتی ، کرم سوراخ کننده ساقه جواری ،موریانه ها ،وبعضی از امراض قارچی استعمال نمود که البته خاکستر رامیتوان به آسانی از سوختاندن چوب وغیره نباتات بدست آورد .
ازخاکستر میتوان بالای سبزیجات استعمال کرد که باعث ازبین بردن شبشکهای نباتی میگردد وهمچنان علیه کرم سوراخ کننده جواری نیز موثراست.استعمال خاکستربه اطراف ریشه های ملی سرخک ،پیاز،کرم ،وگلپی ازحمله کرمهای ریشه خوارونیماتودها محافظت میکند.
استعمال خاکستر به روی خاک باعث کنترول نیماتودها وسرخرطومی ها میشود خاکسترراباخاک یکجانموده هنگام غرس نهال ازحمله نیماتودها وموریانه جلوگیری میکند.
 
3-  چای وقهوه:
چای برای کنترول بعضی حشرات موثراست . شمه چای ویا قهوه رامیتوان به اطراف نباتات استعمال نمودتا باعث جلوگیری ازحمله اکثرحشرات وحلزونها گردد.وهمچنان استعمال چای ویا قهوه که تیره باشد باعث ازبین رفتن یکتعداد حشرات میگردد علیه کرمهای قطع کننده موثراست درصورت استعمال مواد فوق ازیکطرف باعث تقویه نباتات گردیده یعنی نباتات یک تعداد موداغذای خودرا ازین مواد گرفته وازطرف دیگر نباتات را دربرابرحمله قارچها وبکتریا مقاوم میسازد.
 
4-  شیرودوغ :
استفاده ازمحلول شیرودوغ همراه با آب وپارافین باعث کنترول امراض قارچی ،باکتریای ویروسی ،کنه های نباتی ،تخم ولاروای بعضی ازحشرات میشود استعمال محلول یک لترشیر باده ویاپانزده لترآب درهرده روزیک مرتبه موثراست.
استعمال آب نیزعلیه شبشکها ،کرمها ،تخم آفات ،کنه های نباتی ،موریانه ها ،ترپس ،مگس سفید ،امراض قارچی وباکتریای نباتات  موثریت بسیارخوب داشته وتاثرمنفی به روی نباتات ندارد .
 
نباتاتیکه برای کنترول امراض وآفات بکارمی روند:
عصاره گیاهی را میتوان با جوش دادن استخراج نمود.تازمانیکه آب رنگ سبزرا به خود اختیار کند آن راجوش میدهیم .
عصاره اکثرنباتات رامیتوان به ظرف ده دقیقه بدست آورد ولی تنباکو راباید به مدت 30 دقیقه جوشانید چون نظر به تحقیقات که صورت گرفته مدت مذکوررا نیازدارد تا نتیجه مطلوب  بدهد. انواع زیاد نباتات وجودداردکه دارای مواد ضد آفات نباتی ویادورکننده آفات اند که به تعدادمحدود از ان آگاهی  داریم.بعضی ازنباتات چه مزروعی وچه غیرمزروعی و جوددارد که مورد حمله آفات وحشرات قرارنمیگیرند دلالت برآن میکند که حتما درآن مواد ضد آفات وحشرات وجود دارد چون حشرات نبات مذکوررامورد حمله قرارنداده است پس اگر چنین نباتات مورد تجربه قرارگیرند نتایج خوب را بدست خواهد داد.
 
 
1-  پیاز-   Onion مربوط خانواده Lily
این نبات تمام قسمتهای آن مانند برگ وکلچه آن باعث کنترول بعضی ازامراض قارچی  حشرات ازقبیل شبشکها ،کرم  کرم ،چیچک های نباتی ،ترپس ومگس سفید کنهای نباتی وموش ها میگردد.امراض قارچی مانند بلایت پسینه وپیشینه بادنجان رومی راکنترول میکند  برا علاوه که پیازیک گیاه است که دارای مواد ضد حشرات میباشد پیاز یک سبزی جهت خوش مزه ساختن غذا نیزبکارمیرود ویک انتی بیوتیک نیز میباشد یک مقداریعنی 10 الی 100 گرام برگ ویا کلچه پیازرا خوب میده نموده با یک لترآب یکجا نموده به مدت 4 الی 7 روزبداخل ظرف سربسته بگذارید وبعدا استعمال نموده .بذرپیازدرمزرعه باعث دورراندن یک تعداد از حشرات و موشها میگردد.
 
2-  سیر: garlic  
سیربرعلاوه اینکه درغذا جهت خوش مزه گی بکارمیرود همچنان خاصیت حشره کشی نیز دارد که ازسیر علیه شبشکهای نباتی ،مورلشکری ،قانقوزک ها ،کرم مغزخوارسیب ،مگس خانگی ،پشه ها ،موریانه ها،کنه های نباتی ،امراض قارچی وباکتریای بکارمیرود . البته براکنترول آفات مختلف غلظت های مختلف ضرورت است.
جهت تهیه یک دوای معمولی یک عدد سیررامیده نموده دریک لتر آب انداخته وقدری صابون به آن علاوه نموده وبلافاصله استعمال نماید وهمچنان پودرسیررا میتوان علیه جرب سیب  خاکسترک ،سرخی لوبیا وبلایت بادنجان رومی بکاربرد.کشت سیرنزدیک درختان میوه آفات که درفوق ذکرگردیده  میتواند که دفع نماید.
 
3-  مرچ :pepper
مرچ تند وشیرین برای کنترول اکثر حشرات ،قارچها وباکتریا بکارمیرود.دو50 گرام مرچ میده را دریک لترآب انداخته برای یک روزبگذارید.بعد آن راشورداده فلترنما ید بعدا با آب آن پنج لترآب وقدری صابون علاوه نموده استفاده نماید. مقدارمرچ میده را در اطراف درختان بیاندازید تا ازبالاشدن مورچه ودیگرحشرات جلوگیری نماید.عصاره مرچ شیرین باعث جلوگیری ازانتشارامراض ویروسی میگردد. این نکته را باید متوجه بودکه استعمال مرچ به غلظت بلند باعث سوختگی برگها ی نباتات میشود.
4-  ایوکالپتوس: Eucalyptus  
ایوکالپتوس درختان بزرگ همیشه بهاراند که درفراه وجلال آباد یافت میشود ولی انواع وتعدادزیاد آن درامریکا میباشد.برگهای جوان این نباتات راخشک نموده و بعد ازمیده نمودن در آب حل نموده جهت دور راندن شبپرک کامل  کرم ساقه خوارجواری استعمال نماید .عصاره برگها رامیتوان با علاوه نمودن قدری صابون جهت دفع اکثرحشرات بکاربرد.اگربرگهای تازه این نبات به قسمت های برهنه بدن مانند دست روی وگردن مالیده شود علاوه ازبوی خوش که تولید می نماید از گزیدن پشه ها جلوگیری می نماید.
 
5-  سائیبین:  Soya bean
سائیبین نوعی لوبیا است که بنام لوبیای روغنی نیزیادمیکنند در بعضی ازولایات افغانستان کشت میشود. کشت این نبات در بعضی ممالک به پیمانه وسیع مروج است که از آن روغن استخراج مینمایند وهمچنان بهترین منبع پروتین میباشد .کشت آن باعث تقویه خاک نیز میشود ساقه این نبات را با آب تر نموده بعدا آب آن علیه مورچه ها ، شبشکهای نباتی ،شبشک پشم آلود سیب وکرم مغزخوارسیب استعمال میگردد موثریت خوب دارد.
 
6-  کچالو شیرین: sweet potato
 عصاره برگ این نبات خاصیت قارچ کشی داشته علیه امراض شالی بکارمیرود وهم چنان استعمال آن بالای انواع مختلف  شبشکها ی نباتی موثراست.
 
 ادامه آن بعدا نشرخواهد شد انشاالله.
خواننده گان محترم درصورت کمی وکاستی درین مطلب بنده را عف نموده : تشکر
وسلام
 ترتیب کننده انجینیر محمد ناصر(سرشار)
اقتباس: ازکتاب حشرات وکنه های مضره درختها (استاد حبیبی) حوت 1386