آرشیف

2014-12-25

سارا رضايي

گزارش از: وضعيت حقوق اقتصادي،اجتماعي وفرهنگي ولسوالي ساغر!

گزارشگران:

 سارا “رضايي” ناظرساحوی حقوق بشر.
محمدجواد” علوي” ناظر ساحوي اطفال.

اشاره: يك تيم كاري كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان / دفترولايتي غور متشكل از بخش نظارت ساحوي (نظارت وبررسي ونظارت ساحوي اطفال ) وتعليمات بتاريخ 14تا 21جدي 1389غرض نظارت ا زحقوق اجتماعي ، اقتصادي ، صحي و…وبرگزاري وركشاب آموزشي  با طي 215 كيلو متر سرك خاكي وكوره راهها ، ماموريتي را به ولسوالي ساغر بانجام رساندند ؛ كه ما حصل آن تقديم است:

 ولسوالي ساغر
نمايي از در ورودي يك مهمانخانه شخصي دربازار ولسوالي ساغر

معلومات عمومي
پس ازفعاليت سه روزه  نظارت از حقوق اجتماعي ، اقتصادي ، صحي و…در سه قريه ( طوطيان ، منديش يا موناك ومحله كنعان) ولسوالي ساغرو در يافت مشكلات  وعرايض مردم ، در روز چهارم كاري ، غرض شريك ساختن يافته ها وحل تعدادي ازاين مشكلات وتكميل فرمه سوالنامه عمومي ، به مقام ولسوالي مراجعه نموديم. مقام ياد شده  رخصتي رفته بودند ولاجرم معلومات ذيل از محترم محمد خان” كريمي” ، مدير اجرائيه وكفيل مقام ولسوالي ساغر بدست آمد.
محمد خان كريمي مدير اجراييه وكفيل ولسوالي ساغر تعداد قريه هاي ولسوالي ساغر را”344″ قريه و دو صد مسجد ذكرمي كند وعايدات مردم ساكن دراين ولسوالي را كه بيشترازدوقوم ايماق وتاجيك مي باشند؛ از دو منبع زراعت ومالداري مي داند. در عين حال مدير ياد شده نقش كا رگران مهاجر اين ولسوالي را كه به ولايات جنوب وكشور هاي همسايه مهاجرت نموده اند؛  دراقتصاد فاميل هاي اين ولسوالي  بي تا ثير ندانسته  ودر مورد دين ومذهب اهالي اين ولسوالي علاوه مي كند:”مردم اين ولسوالي مسلما نان متدين و سني مذهبند و در دوران جهاد ضد روسي سمينار فرماندهان جهادي با ابتكار حاج امير صاحب اسماعيل خان! در مغاره هاي امن اين ولسوالي؛ با اشتراك قريب سه هزار مجاهد از سراسر افغانستان داير گرديد”.
كفيل ولسوالي ساغر جمعيت ولسوالي ساغر را طبق  محاسبه اي كه از طرف شورايي همبستگي و موسسه ( سي، اچ، ا) صورت گرفته است؛ قريب به 45000 نفر اعلان مي كند ودر عين حال مي افزايد:”  اما امكان دارد كه بيشتر از اين رقم موجود باشد چراكه سروي ها ي دقيق در قريه جات دور دست صورت نگرفته است”. در مورد موجوديت اقليت هاي قومي ، ديني ومذهبي دراين ولسوالي كريمي مي گويد :” به تعداد محدود يعني قريب ده خانواده از قوم بلوچ و به صورت نامشخص وپراكنده بهمين نسبت نيز تعدادي از قوم پشتون دراين ولسوالي زندگي مي كنند. اما اقليت مذهبي اي  دراين ولسوالي وجود ندارد”. بنابه به گفته همين مقام ، كوچي ها  اقليت قومي  ديگري دراين ولسوالي است :” تعداد از اين مردم در ولسوالي ساغر مالك زمين هاي زراعي هستند اما تعدادي هم مهاجرت فصلي دارند و در فصل گرما مي آيند و با سردي هوا اينجا را ترك مي كنند”.بنابه اظهار همين مقام:” دراين ولسوالي موجوديت كته گوري  افراد آسيب پذير محسوس نبوده كه از نظر ظلم و ستم و يا اقليت بودن شان مورد تنگنا قرار گرفته باشند اما مردم ، همه كم زمين بوده و بخصوص خشكسالي ها آثار خود را در موجوديت آب هاي جاري گذاشته و پديده اي فقر به صورت همگاني مشهود است كه همه از اين نظر آسيب پذير مي باشند و كدام كاري هم وجود ندارد كه مردم از آن طريق امرار معيشت نمايند”.
كريمي از  ارباب عبدالعزيز از پنج ده، نسيم الله، ارباب اكبر، ملا شكر الدين، از مركز ولسوالي ده قاضي ارباب دوست محمد، ارباب عظيم، ارباب علي خان، ارباب محمد عظيم، ارباب غلام محي الدين، ارباب عبدالرحيم، خواجه ميرزا زاده ، به عنوان بزرگان ولسوالي ساغر ياد ودر مورد نقش اينها تاكيد مي كند:” نقش اين بزرگان در حل منازعات مردم قريه جات مشهود است”.  وي  منازعات موجود  در قريه جات اين ولسوالي را چنين بر مي شمارد:” ميراث، اختلافات سيلقوي، اختلافات بالاي هيزم و بالاي آب و … البته اين منازعات بيشتر از طريق جرگه ها حل و فصل مي گردد.” موصوف  د رمورد  دعوا هاي جنايي، جزائي و … نقش  ارگان هاي عدلي وقضايي را بارز مي داند و مي گويد:” حل  دعوا هاي جنايي، جزائي و … از عهده جرگه خارج است وعملا” به ارگانهاي رسمي راجع مي شود.”
محمد خان كريمي در حصوص پروژه هاي انكشافي معلومات مي دهد:” پروژه هاي كه تا كنون در سطح ولسوالي تطبيق شده همه پروژه ها انكشافي بوده ؛ كه از طريق همبستگي ملي در سطح ولسوالي كار هاي صورت گرفته است ؛ كه البته نيازات قريه ها را در نظر گرفته و اين پروژه ها از طريق ( دبليو، اف، پي) و انكشاف دهات منظور مي گردد”.اما مقام ياد شده در مورد اينكه چه تعدادي از پروژه هاي انشكاف دهات ونيز ( دبليو، اف، پي) دراين ولسوالي وقريه ها به بهره برداري رسيده است وهمچنين چه سهولت هاي را براي مردم اين ولسوالي بوجود آورده است؛ اطلاعات كافي دراختيار نداشت!

مشكلات عمومي:
مشكلات عمومي دراين ولسوالي به نسبت خشكسالي هاي آخر ازيك طرف وهمچنين عدم موجوديت بازار كاربراي جوانان زياد بوده وتا جايي كه اكثر جوانان كا رگر اين ولسوالي راه مهاجرت را پيش مي گيرند و در آمد روزانه يك فاميل د رولسوالي ساغر بنابه گفته كفيل ولسوالي كمتراز 150 افغاني است واين يعني زندگي زير خط فقر.

وضعيت امنيتي
  سمونيار احمد قوماندان امنيه ولسوالي ساغر وضعيت امنيتي درولسوالي ساغر را به صورت كلي نسبت به ولسوالي هاي همجوار خوب توصيف نمود وگفت:” با موجوديت 21 سرباز كوشش فرواني صورت گرفته كه به مشكلات ناامني در 344 قريه رسيدگي شود”. وي در مورد واقعات سال 1389 افزود:” از اول سال 1389 فقط دو قتل دراين ولسوالي صورت گرفته ؛ كه يكي از اين قتل ها ترور سياسي آمر جنائي ولسوالي ساغر “برهان الدين خان” وقتل دوم بر اثر منازعه شخصي رخ داده است.” موصوف درخصوص  بيداري وهوشياري نيروهاي امنيتي اين ولسوالي  ادامه داد:” عامل قتل دوم دستگير شده ؛ قاتل آمر جنائي هم مشخص گرديده است وموضوع هم اكنون تحت تعقيب نيروي كشف پوليس قرار دارد”.
قوماندان امنيه ولسوالي ساغر از اشراف نيروهاي امنيتي بر كل قريه ها وقصبات اين ولسوالي خبرداد وتاكيد نمود: “با آنكه افراد مسلح غير قانوني در اين  ولسوالي مشهود است اما تا هنوز كدام مشكلي را خلق ننموده است كه با عث اغتشاش و نا امني گردد”.
پيشنهادات:
قوماندان امنيه ولسوالي ساغرضمن شكايت وگلايه به مقامات  ذيربط پيشنهادنمود:”با 21نفر سرباز نمي توان در سال آينده امنيت 344قريه را تامين نمود”. درعين حال مقام ياد شده ا زكمبود وسايط نقليه به شدت انتقاد كرد وخواهان چند عراده رينجر بيشتر براي قومانداني امنيه ساغر گرديد.

وضعيت صحي
بتاريخ فوق هيچ داكتري دركلينيك ولسوالي ساغر مشغول انجام وظيفه نبود وتنها داكتر مؤظف آن به رخصتي رفته بود وبجاي آن معاون داكتر(نرس) سرپرستي كلينيك مركز ساغر را به عهدا داشت وناگزير اين معلومات ا ز  داكتر رحيمي مسؤل موسسه همكاري (C.H.A) در ولايت غور بدست آمد.
داكتر رحيمي تعداد كيلينيك هاي  ولسوالي ساغر را دوكلينيك ؛ كه يكي در مركز ولسوالي(تشكليل كلينيك جامع ولسوالي/ C.H.C (ودومي درقريه دور دست “اوخري” كه تشكيل آن (مركز صحي اساسي /B.H.C موقعيت دارد بيان مي نمايد وبنابر اظهار وي :” كدام ساختمان جداگانه اي براي خدمات صحي زنان در نظر گرفته نشده است ؛  اما بخش مجزا دارند كه بخش نسائي و ولادي را مي توانيم نام ببريم”.
واكسيناسيون در ولسوالي ساغر توسط  چهار تيم صورت می گیرد.دوتيم  تیم در دو کلینیک موقعيت دارد و دو تیم ديگر به صورت سیار فعالیت می نماید و هردو تیم به صورت منظم فعالیت می نمایند.داكتر رحيمي دراين باره تاكيد دارد:” برنامه واكسيناسيون به صورت كلي وجود دارد و ما دو تيم واكسيناسيون داريم كه یکی درمرکز است ودومی به قريه ها رفته و اطفال را واكسن مي كنند”.
مسؤل مؤسسه ( C.H.A)درمورد مرگ ومير مادران درولسوالي ساغر مي گويد:” ما تا هنوزثبت مرگ ومير طفل  ومادر را دركلينيك ساغر  نداشته ايم”. اما در مورد مرگ دومادر كه در مسيرراه وقبل از رسيدن به كلينيك طفل شان متولد شده اندوسپس مادرهاي ياد شده فوت شده اند؛ افزود:” مرگ اين دو به علت عدم دفع پلاسنتا وخونريزي بوده اند. بعد از ولادت اطفال، مادران از مسير بر مي گردند به هوايي اينكه كار ولادت ختم شده است”.
داكتر رحيمي درخصوص تعداد معتادان ثبت شده دركلينيك ولسوالي ساغر گفت:”تعداد معتادان راجستر شده ما در اين كلنيك به 203 نفر مي رسدوالبته اين تحفه مهاجرت بوده و اكثرأ آنانكه از ايران و پاكستان بازگشته اند اسير اين پديده مي باشند و امازنان معتاد دركلينيك ساغر مراجعه نكرده است وثبت نيست وهمچنين ما در اين  ولسوالي اطفال معتاد نداريم”.
مشكلات صحي
داكتر رحيمي مشكلات صحي اين ولسوالي رازياد توصيف كرد وعلت آن را اين چنين بيان داشتند:
·         علاوه بر كوهستاني بودن ولسوالي ساغر،كه فاصله قريه ها تا كلينيك ها بسيار زياد است ودر نتيجه دسترسي مريض ها به كلينيك ها زمان بيشتر مي طلبد ؛
·         فقدان راهها ي مواصلاتي وكمبود وسايط حمل ونقل ماشيني بين قريه ها؛
·         عدم آگاهي زنان از مراقبت هاي لازم دوران بارداري ومراجعه به موقع به كلينيك ها؛
·         عدم آگاهي مردم براي استفاده از امكانات صحي وبخصوص استفاده زنان از بخش زايمان، ازترس اينكه مبادا درهنگام زايمان واحيانا” بيهوشي درهنگام ولادت توسط نا محرم رويت شوند.
·         پيدايش بيماري هاي ( اكلامپسي) و ( پر اكلامپسي ) به علت عدم مراقبت دوران بارداري بوجود ميايد واين بيماري باعث افزايش و كاهش فشار خون  و يا مسموميت دوران حاملگي مي گردد؛ كه خطر آن متوجه مادر و جنين آن مي باشد.
·         بيماري هاي فصلي تابستاني وزمستاني دراين ولسوالي مثل ديگر ولسواليهاي اين ولايت ديده مي شود ؛ در تابستان بيشتر بيماري هاي پوستي و اسهال شيوع مي يابد ودر فصل زمستان بيماري مثل  بيماري حاد تنفسي، سينه بغل و سرما خوردگي و…مي باشد .
پيشنهادات:
داكتررحيمي مسؤل (C.H.A) پيشنهاد نمود تا براي فايق آمدن بر مشكلات صحي اين ولسوالي:
·         تشكيل كلينيك بالا رودوتعداد  كلينك هاي ولسوالي زياد تر گردد؛
·         داكتران  شرايط  ومشكلات مناطق دور دست مثل ساغر را بر خود بقبولانند ونياز مندي هاي مردم را درك كنند؛
·         مسؤلين ومقامات محلي براي  فرهنگ پذيرش كلينيك وطبابت به آگاهي عامه اهتمام ورزند.

تعليم و تربيه

 مدير معارف ولسوالي ساغر حاج محمد خان “محمود” در مورد تعداد مكاتب، معلمين ومتعليمن ولسوالي ساغر معلومات ذيل را ارايه داشتند:
·         تعداد كل مكاتب ولسوالي ساغر د رسال 1389 (به تفكيك پنج ليسه ذكور، 1 ليسه اناث، 6متوسطه ذكور، 1 متوسطه اناث، 13 ابتدايي ذكور و4ابتدايي اناث) جمعا”به 30 باب مكتب مي رسد.
·         تعدا كل شاگردان معارف ولسوالي ساغر د رسال 1389جمعا” 8862 متعلم (به تفكيكك 6653پسر و 2209دختر) می باشد؛
·         تعداد كل معلمين ولسوالي ساغر در سال 1389به شمول معلمين ذكور واناث 178 نفر بود، كه ازاين تعداد 29تن آنان را معلمين اناث والباقي 149آنان را معلمين ذكور تشكيل ميداد.
مدير معارف ولسوالي ساغر از كمبود معلم مسلكي دراين ولسوالي شكايت داشت وافزود:” در سطح ولسوالي فقط 6 معلم مسلكي فعاليت مي نمايند؛ و بقيه معلمان قرار دادي و فارغين صنوف 12 مي باشند”. وي همچنين ا ز همكاري نهاد هاي ديگر همكار با مديرت معارف اين ولسوالي نيز ياد كرد:” بجز مكاتب معارف،20 كورس سواد آموزي و تقويتي براي ذكور و اناث از سوي ( يونيسكو) دراين ولسوالي  ايجاد شده است”.
مشكلات معارف:
·         معارف اين ولسوالي فراموش شده است؛ بزرگترين مشكل معارف ولسوالي ساغر نبود سرپناه وحتي كمبود خيمه  است؛
·         كمبود معلم ومعلم مسلكي بخصوص براي تدريس رياضي ،هندسه ولابراتوار و…؛
·         كمبود وفقدان كتب درسي درطول سال هاي گذشته محسوس بودوعدم انتقال به موقع كتاب ولوازم آموزشي در اول سال تعليمي.
پيشنهادات:
مدير معارف ولسوالي ساغر ، حاج محمد خان پيشنهادات ذيل را غرض بهبود معارف اين ولسوالي طرح كردند:
·         اعمار تعمير هاي مكاتب معارف ولسوالي ساغر وسرپناه براي دختران وپسران متعلم وحفاظ براي فصل سرما وگرما؛
·         بالابردن تشكيل معارف ولسوالي ساغر به تناسب نيازمندي هاي اين مديريت؛
·         موافقه رياست  و وزارت معارف در  تأسيس وازدياد تشكيل، براي تأسيس مكاتب قريه هاي كه ا زهم فاصله طولاني دارد؛
·         آموزش و ارتقأ ظرفيت معلمين درحال خدمت؛
·         ايجاد لابرتوار براي ليسه هاي ذكور واناث؛
·         انتقال به موقع كتب ولوازم آموزشي ورفع نقيصه كتب درسي قبل از آغاز هرسال تعليمي.

وضعيت اقتصادي

  محمد خان كريمي مدير اجرأئيه ولسوالي ساغر منبع عمده درآمد اين ولسوالي را زراعت ومالداري ذكر كرد ؛ گفت:”وضعيت اقتصادي در كل تعريف نداشته و زمين داري به مناسبت جمعيت مردم خيلي كم مي باشد. حاصلات زمين نيازات زندگي مردم را پاسخ نمي دهد بيشتر عايدات مردم از طريق جوانان كه مهاجرت كاري به ولايات جنوب وكشور هاي ايران و پاكستان دارند ؛تأمين مي گردد”. وي همچنين از ديگر منابع درآمد فاميل ها دراين ولسوالي، گلم بافي،قالين بافي،خورجين بافي و… كه توسط زنان صورت مي گيرد ياد كرد ودرادامه افزود:” صنايع دستي زنان وبخصوص تهيه وفروش سيت هاي عروسي و آشپزخانه يكي ديگر از عايدات فاميل هاي اين ولسوالي است”.
آقاي كريمي حيوانات اهلي پرورشي اين ولسوالي را گاو؛ گوسفند، بز،اسب ومركب ياد كرد وافزود:”پرورش مرغ هاي  خانگي هم دراين ولسوالي رايج است والبته اين زحمت بيشتر بدوش زنان قريه است و طبعا” در تغذيه خانواده ها بي تاثير نيست”.
كريمي درمورد مرگ ومير حيوانات  ومرغ ها افزود:” نبود كلينيك هاي حيواني، كمبود ادويه حيواني وخشك سالي هاي آخر باعث مرگ ومير حيوانات ونيز كاهش درآمد مردم از اين درك شده است”.
مدير اجراييه ولسوالي ساغر يكي ديگر ازمنابع درآمد ولسوالي ساغر را عسل طبيعي ذكر كرد؛ وعلاوه نمود :  “عسل  طبيعي ولسوالي ساغر درسطح  كشور بنام است .اما  براثر خشك سالي هاي آخر وعدم حمايت دولت از سيستم آبياري و تخريب بي رويه جنگلات، توليد اين محصول پر درآمد سال به سال رو به نقصان است”.
مشكلات اقتصادي:
محمد خان كريمي مشكلا ت اقصادي اين ولسوالي را كمبود زمين زراعي، كم آبي وخشك سالي هاي سال آخر مي داند. بنابه اظهار وي :” در ولسوالي ساغربه نسبت هواي مناسب ،  علاوه بر محصولات غلات ، انواع ميوه هاي درختي  وصيفي  نيز بدست ميايد . اما مشكلات راه هاي مواصلاتي وحمل ونقل باعث مي شود تا محصولات صيفي اين ولسوالي بازار مناسب نداشته باشد”.
كريمي ميوه هاي درختي  اين ولسوالي را “توت، ناك، بهي، سيب، انار، چهارمغزو بادام ، زردالو و.. نام برد واضافه كرد :” آب وهواي اين ولسوالي براي كشت انواع صيفي از جمله خربوزه، تربوزو بادرنگ و.. مناسب است ولي تا رسيدن ببازارهاي شهرهاي كلان بيشتر ميوه ها يا فاسد مي گردد ويا اينكه به علت هزينه بالاي حمل نقل براي زارع مقرون به صرفه نيست”!
پيشنهادات:
كريمي براي بهبود اوضاع اقتصادي وامنيتي پيشنهادات ذيل را ارايه داشتند:
·         ايجاد بازار كا ربراي نان  آوران فاميل ها؛
·         ايجاد تسهيلات حمل ونقل وبازار براي ارايه به موقع محصولات صيفي وميوه هاي اين ولسوالي؛
·         تنظيم سيستم آبياري ا زسوي  نهاد ها وادارات ذيربط براي توسعه بيشتر زراعت ومالداري؛
·         ايجاد كلينيك هاي حيواني و توزيع دواهاي حيواني د رقريه ها؛

مهاجرت كارگران

  مدير حقوق ولسوالي ساغر عبدالرزاق “فتاحي” درمورد مهاجرت هاي اين  ولسوالي مي گويد:”  قشر مهاجر مارا بيشتر جوانان اين ولسوالي تشكليل مي دهند؛  كه به ولايات همجوار مثل نيم روز، هلمند، قندهار، هرات و حتي كابل مهاجرت مي نمايند؛ اكثرأ براي يافتن كار گري ساده و تعداد اندك شماري نيز براي تحصيل رفته اند”. وي اكثر اين مهاجرت ها را غرض كاريابي به كشو رهاي همجوار  ايران و پاكستان مي داند و پديده مهاجرت دراين ولسوالي را به چهاردهه  قبل نسبت مي دهد.اما  عوارض ناشي ازاين مهاجرت ها را علاوه بر ازدست رفتن نيروي كارارزان و مناسب ، معلوليت جسمي عده اي ازاين جوانان، توريد پديده اعتياد به كشور ونيز افزايش اعتياد جوانان در سطح قريه ها مي داند:” اكثر معتادان قريه هاي  اين ولسوالي كساني مي باشند كه ا زمهاجرت به كشو رهاي همسايه برگشته اند”.
عبدالرزاق فتاحي يكي ديگر ازعوامل مهاجرت هاي جوانان را عرف وعادات ناپسند جامعه در گرفتن پيشكش و هزينه گزاف عروسي ها ذكر كرد وبزعم وي  تعدادي ازاين جوانان براي تكميل پيشكش  وطويانه زن ونامزد شان مهاجرت اختيار مي كنند و افزود :” ديده شده است تعدادي ازاين جوانان بعلت هاي مختلف مثل كشته شدن توسط  نيروهاي مرزي كشورهاي همسايه ، اعتياد و حوادث كاري و… هرگز به وطن بر نگشته اند “!
مديرحقوق ولسوالي ساغر درمورد موجوديت بي جاشدگان داخلي گفت:”خوشبختانه تا كنون دراين ولسوالي بي جا شدگان داخلي نداريم”.
پيشنهادات:
پيشنهادهاي مدير حقوق ولسوالي ساغر براي كاهش مهاجرت كارگران اين ولسوالي قرار ذيل است:
·         ايجاد بازار كار براي جوانان د رسطح ولسوالي ويا ولايت از طريق پروژه هاي انكشافي وتوسعه سركهاي روستايي؛
·         كمك به سيستم آبياري وحمايت از زراعت ومالداري وايجاد بازار عرصه محصولات محلي؛
·         آموزش فني وحرفه اي جوانان و دراختيار قرار دادن سرمايه هاي كوچك به شكل قرضه؛
·         جلب وجذب جوانان واجد الشرايط در ادارات دولتي ازقبيل معارف و نيروهاي مسلح و ….
·         پايين آوردن پيشكش ها و هزينه هاي از دواج از طريق آگاهي دهي توسط مديريت ارشاد، حج واوقاف و نهاد هاي اجتماعي وجامعه مدني.
نتايج وارزيابي:
·         اكثريت مردم قريه هاي اين ولسوالي كم زمين ويابي زمين هستند وكشاورزان د رطول 6ماه از سال هيچگونه عايداتي ندارد ودر زير خط فقر زندگي مي كنند؛
·         پاليسي هاي تبعيض آميز حكومت مركزي باعث فقر ومحروميت مردم در سطح ولايت غور و ولسوالي ساغر شده است و پروژه هاي انكشافي عمده دراين ولسوالي كه بر اقتصاد ووضعيت معيشت مردم تاثير گذار باشد؛ دراين ولسوالي تطبيق نگرديده است؛
·         سيستم آب وكانال كشي هاي مؤثر براي  زراعت ومالداري  بهتر، كه باعث رونق توليد غلات، ميوه ،صيفي  وهمچنان توسعه فارم هاي مالداري ومرغداري گردد؛ دراين ولسوالي به اجرا گذاشته نشده است؛
·         بجز قومانداني امنيه ولسوالي ساغر كه ،تعمير پخته واساسي دارد؛ ديگر ادارات دولتي فاقد تعمير هستند وبراي اعمار تعمير هاي مورد نياز هيچ  اراده اي دركار نبود؛
·         قريه اي به كلاني “فاسك” فاقد مكتب دخترانه است؛ بسياري از قريه ها مكتب ندارند ويا دسترسي به مكتب براي اطفال شان به علت دوري  راه ها طاقت فرساست.
·         بجز چند مورد ، مكاتب معارف ولسوالي ساغر فاقد سرپناه است وحتي خيمه ندارند؛
·         دسترسي مردم به خدمات ارتباطي تلفن بسيا رمحدود مي باشد؛ فقط چند دستگاه تلفن افغان تليكام د رسطح ولسوالي خد مات ارايه مي كند؛
·         تعداد دو كلينيك براي يك ولسوالي با جمعيت 45000نفر طبعا”كافي نيست؛ براي كاهش مرگ ومير طفل ومادر احداث كلينيك هاي ديگر الزامي است؛
·         مردم ولسوالي ساغر به علت نداشتن راههاي مواصلاتي مناسب، از دوسو با ضرر وزيان مواجهند:اول اجناس مورد نياز شان با قيمت گران به دست مياورند؛ دوم اينكه محصولات اين ولسوالي را به موقع وقيمت مناسب به بازار نمي توانند برسانند.بنابراين احداث سرك هاي مواصلاتي  و وصل اين ولسوالي با ولايات ديگر از اشد ضرورت مي باشد.
نوت:
الف-  نويسندگان اين سطور اذعان دارند كه اين گزارش كامل نيست ؛ بنابراين راهنمايي ها و ارسال نظرات تان مكمل اين گزارش خواهد شد.
ب- ازتمام كساني كه در تهيه اين گزارش به ما كمك نموده اند؛  تشكر مي كنيم وبخصوص مديريت معارف ، مديريت اجراييه، قوماندان امنيه ومديريت حقوق ولسوالي ساغر. جا دارد تا از جناب رحيمي مسؤل موسسه (سي.اچ.ا) درمركز چغچران، ومديريت هاي اداري ومتعلمين رياست معارف ولايت غور واخصا”از جناب آقاي رضايي مسؤل دفتر ولايتي غور/ كميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان كه مشوق ما درتهيه اين گزارش بوه اند؛ كمال تشكر را داشته باشيم.

پايان
30جدي 1389