آرشیف

2015-1-16

شفقت الله انوری

مقایسه حــافــظـــه انسان و حــافــظـــــه کمپیوتـــــــر

 

انسان و کامپیوتر هر دو اطلاعات را در حافظه ذخیره نموده و در زمان لازم بازیابی می کنند. در حقیقت کامپیوتر مدلی از فرآیند حافظه در انسان می باشد. فرآیند حافظه انسان شامل کدبندی اطلاعات، ذخیره و بازیابی اطلاعات می باشد. در اینجا به مقایسه حافظه انسان و کامپیوتر می پردازیم تا به شباهت ها و تفاوت های آنها پی ببریم.
حافظه انسان:
انسان قادر به یادگیری هر چیزی است در صورتی که آن را به اطلاعاتی که قبلا در حافظه خود داشته پیوند زند.
انواع حافظه: مطالعات نشان داده‌اند که آدمی انواع مختلفی از حافظه را دارد. اینکه «اطلاعات برای مدت زمان کوتاهی ذخیره می‌شوند یا برای مدت زمان بلند» باعث تقسیم حافظه به انواع حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت شده است. با وجود این تقسیم آنها برای ذخیره کردن اطلاعات مراحل سه‌گانه حافظه را اجرا می‌کنند، البته به شیوه‌ها و ساختارهای مختلف این کار را انجام می‌دهند. در بعضی از مطالعات و منابع از حافظه نوع سومی نیز به نام حافظه حسی صحبت می‌شود. سه نوع اصلی حافظه عبارتند از حافظه بینایی، حافظه شنوایی و حافظه حرکتی. هر یک از ما دارای سه حافظه بینایی، شنوایی و حرکتی هستیم معمولاً یکی از این سه بر دو حافظه دیگر غالب است.
حافظه کوتاه مدت (S.T.M): مهمترین ویژگی این نوع حافظه، گنجایش محدود آن است که بطور متوسط بین هفت ماده به اضافه یا منهای دو ماده (2±7) است. بعضی افراد تنها 5 ماده و برخی تا 9 ماده را در حافظه کوتاه مدت خود نگه می‌دارند، اما بطور متوسط گنجایش حافظه کوتاه مدت اکثریت افراد 7 ماده است. 
ویژگی دیگر حافظه کوتاه مدت آن است که اطلاعات در آن به صورت صوتی، دیداری (عمدتا به صورت صوتی)رمز گردانی می‌شوند، مثلا شخصی که مجموعه حروف RLBKSJ را شنیده و آن را به صورت صوتی رمزگردانی کرده است، در یادآوری ممکن است به جای حرف B، حرف T را که صدای مشابهی با حرف B دارد، بیان کند.
بازیابی در این حافظه کم و بیش عاری از خطاست، بطوری که اگر مطلبی در حافظه باشد، حتما قابل دسترسی است. 
حافظه دراز مدت (L.T.M) : مهمترین ویژگی این نوع حافظه گنجایش نامحدود آن است، بطوری که مطالب زیادی را در آن می‌توان نگهداری کرد، بدون آنکه از بین بروند. به عبارتی اطلاعات در این نوع حافظه از بین نمی‌روند، هرچند ممکن است فراموش شوند. به عنوان مثال کتابخانه بزرگی را در نظر بگیرید که در آن دنبال کتابی می‌گردید که قبلا در آنجا قرار داده شده است. اگر نتوانید به کتاب مورد نظر دست پیدا کنید، به این معنی نخواهد بود که کتاب مورد نظر در آن کتابخانه وجود ندارد، یا از بین رفته است. ممکن است نحوه قرار دادن آن در محل مناسبی صورت نگرفته، یا پیگردی آن مناسب نیست. رمزگردانی مطالب در این نوع از حافظه به صورت معنایی صورت می‌گیرد، برخلاف حافظه کوتاه مدت که از رمز صوتی و یا دیداری استفاده می‌کند. به عنوان مثال اگر فهرستی از کلمات به حافظه دراز مدت سپرده شوند، چند روز بعد از آن ممکن است کلمات هم معنی با آن کلمات یادآوری شوند، نه خود آن کلمات. اگر به فرض کلمه آفتاب در فهرست بوده، شخص ممکن است کلمه خورشید را یادآوری کند. این مساله را در یادآوری داستانها، اخبار و مطالبی که می‌شنویم و مدتی بعد آنها را بازگو می‌کنیم، به وضوح می‌توانیم ببنیم. در حالی که موضوع داستان، خبر یا مطالب دیگر بطور کامل ارائه می‌شود، اما لزوما از همان کلمات گوینده یا نویسنده کتاب استفاده نمی‌کنیم. از این مورد در روشهای بهسازی حافظه استفاده می‌شود، مبتنی بر اینکه مطالب را با توجه به معانی آنها یادسپاری کنیم.
بازیابی در این نوع حافظه برخلاف حافظه کوتاه مدت با خطا و اشکالاتی همراه است که گنجایش زیاد آن و اطلاعات نامحدود موجود در آن و گذشت زمان از دلایل آن می‌تواند باشد. 
حافظه حسی: «حافظه حسی» نخستین مرحله به یاد‌سپاری و ذخیره کردن اطلاعات است. در این حافظه نسخه دقیقی از«اطلاعات حسی» ذخیره می‌شود. گنجایش این حافظه نامحدود است، اما مدت زمان ذخیره‌سازی اطلاعات بسیار کوتاه (حدود یک ثانیه) است. بعد از آنکه محرکی از طریق گیرنده‌های حسی وارد حافظه حسی شد، اگر مورد توجه و دقت قرار گیرد، اطلاعات آن محرک به حافظه «کوتاه ‌مدت» انتقال می‌یابد. این فرآیند دقت و توجه برای انتقال اطلاعات با حافظه کوتاه مدت بسیار مهم است، زیرا آدمی در هر لحظه تحت تاثیر محرکهای حسی فراوانی قرار دارد، که اگر قرار بود این محرکها «ادراک»شوند، زندگی غیر ممکن می‌شد. آدمی از طریق توجه کردن به بعضی از امور (محرکها) و بی‌توجهی به بعضی دیگر تصمیم می‌گیرد، تا آنچه را که می‌خواهد، ادراک کند. این فرآیند برای آغاز یادگیری مهم است. 

رابطه و تفاوتهای حافظه کوتاه مدت و بلند مدت: از مهمترین راههایی که انتقال مطالب از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت را سبب می‌شود، ایجاد پیوند بین مطالب موجود در حافظه کوتاه مدت با مطالبی است که از قبل در حافظه بلند مدت وجود دارد و روش دیگر مرور ذهنی است. مرور ذهنی تحکیم و انتقال اطلاعات را به حافظه بلند مدت با سهولت انجام می‌دهد. در کامپیوتر پیوند بین اطلاعات را توسط Hyperlink و یا ایجاد ارتباط بین Database ها ایجاد می¬کنند. تفاوت های این دو نوع حافظه را می¬توان در تمایز روانشناختی و روانشناسی بیان نمود.
حافظه کامپیوتر computer memory :
حافظه با هدف ذخیره سازی اطلاعات (دائم، موقت) در کامپیوتر استفاده می گردد. از انواع متفاوت حافظه درکامپیوتر استفاده می گردد:
• RAM: حافظه خواندني، نوشتني که با قطع ناگهاني برق تمام اطلاعات اين حافظه از بين خواهد رفت 
• ROM: حافظه فقط خواندني که محتوياتش را زمان خاموش کردن دستگاه از دست نميدهد و شامل برنامه هاي ضروری سيستم است 
• Cache 
• Dynamic RAM 
• Static RAM 
• Flash Memory 
• Virtual Memory 
• Video Memory 
• BIOS 
وقتی که اطلاعات ورودی از طریق صفحه کلید برای پردازش ارسال شود پردازنده باید مادامی که منتظر اطلاعت است بی کار بماند. برای استفاده کارا از یک کامپیوتر مقدار زیادی از برنامه ها و داده ها از قبل آماده و در یک محیط ذخیره سازی مانند نوار یا دیسک مغناطیسی قرار داده می شوند. سپس اطلاعات موجود در دیسک با سرعت بالایی به حافظه کامپیوتر منتقل می شود. 
نتایج محاسبات نیز به یک محیط ذخیره سازی سریع مانند دیسک منتقل می گردد.و بعدا از آنجا می تواند به یک چاپگر ارسال و لذا نتایج به صورت خروجی چاپ شده و در اختیار قرار می گیرد.